امضای تفاهم‌نامه همکاری بین کتابخانه ملی ایران و فرهنگستان علوم قزاقستان؛ آغاز فصل نوین همکاری با تمرکز بر نسخه‌های خطی فارسی و آموزش‌های تخصصی
به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی، غلامرضا امیرخانی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و «اولار موکاژانوف» رئیس فرهنگستان علوم جمهوری قزاقستان در این نشست ضمن معرفی ظرفیت‌های نهادهای متبوع خود، بر ضرورت تبادل علمی و عملیاتی در زمینه میراث مکتوب، نسخه‌های خطی، آموزش کارشناسان و تدوین کاتالوگ مشترک تاکید کردند.
آماده هرگونه همکاری در حوزه نسخه‌های خطی و آموزش هستیم
غلامرضا امیرخانی در ابتدای این دیدار ضمن خوشامدگویی به هیات قزاق، گفت: «این سازمان از سال ۲۰۰۲ با ادغام آرشیو ملی و کتابخانه ملی ایران شکل گرفته و در کنار نهادهایی چون سه آکادمی (علوم، زبان و ادب فارسی، علوم پزشکی)، بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی و مجموعه فرهنگی باغ کتاب فعالیت دارد.»
وی در ادامه با اشاره به تفاوت ساختار آکادمی‌ها در ایران و قزاقستان افزود: «در ایران، آکادمی‌ها تنها به امور تئوری و پژوهشی می‌پردازند؛ در حالی که آکادمی علوم قزاقستان فعالیت‌هایی مشابه کتابخانه ملی ایران از جمله در زمینه نسخ خطی دارد.»
امیرخانی با تاکید بر اهمیت نسخه‌های خطی اظهار داشت: «ما در ایران میان نسخ فارسی و عربی تفکیکی قائل نیستیم. کارشناسان خبره در کتابخانه ملی مسئولیت فهرست‌نویسی این نسخ را برعهده دارند. یکی از مفاد اصلی تفاهم‌نامه نیز همکاری در همین حوزه است.»
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی به حضور قزاقستان در اجلاس ایفلا اشاره کرد و گفت: «از یک طرف سفیر قزاقستان در ایران یک ایران‌شناس برجسته است و از طرف دیگر اجلاس ایفلا در ماه آگوست امسال در قزاقستان برگزار می‌شود و ما به‌عنوان یکی از اعضای قدیمی ایفلا، حضوری فعال و قابل توجه خواهیم داشت. جالب اینکه اولین رئیس‌جمهور خارجی که از کتابخانه ملی بازدید کرده، آقای نظربایف بود که مجسمه یکی از شاعران بزرگ را نیز به ما هدیه دادند»
وی درباره برنامه‌های مشترک افزود: «بازدید از استان اصفهان برای هیات قزاق برنامه‌ریزی شده تا با نسخ خطی بیشتری آشنا شوند. بازدید از کتابخانه و موزه ملک، مرکز میکروفیلم نور و دیدار با رئیس سازمان ارتباطات اسلامی نیز در این سفر گنجانده شده است».
امیرخانی به ظرفیت‌های داخلی در زمینه مرمت اشاره کرد و گفت: «بخش مرمت ما بزرگترین واحد در کشور است. در کنار کتابخانه ملک، کتابخانه دانشگاه تهران و کتابخانه پارلمان نیز مراکز مهم نسخ خطی هستند. همچنین کتابخانه آیت‌الله مرعشی در قم و کتابخانه آستان قدس رضوی در مشهد از دیگر مراکز برجسته‌اند»
وی با تاکید بر سابقه همکاری آموزشی گفت: «در ۱۵ سال گذشته چندین دوره آموزش مرمت نسخ خطی برای قزاقستان در ایران برگزار کرده‌ایم. ما آمادگی داریم کارشناسان خود را برای آموزش، فهرست‌نویسی و تهیه کاتالوگ به قزاقستان اعزام کنیم و این اقدامات را بدون تاخیر آغاز خواهیم کرد».
خواهان تدوین کاتالوگ نسخه‌های فارسی با همکاری ایران هستیم
«اولار موکاژانوف» رئیس فرهنگستان علوم جمهوری قزاقستان نیز در این دیدار با قدردانی از میزبانی ایران گفت: «ایران و قزاقستان در حال حاضر روابط خوبی دارند. خوشحالم که فرصت آشنایی با شما و همکارانتان در سازمان اسناد و کتابخانه ملی فراهم شد. امیدوارم این دیدار، سرآغاز همکاری‌های گسترده‌تری باشد».
وی در ادامه به معرفی ساختار فرهنگستان علوم قزاقستان پرداخت و گفت: «فرهنگستان زیر نظر وزارت آموزش فعالیت می‌کند و بزرگترین کتابخانه قزاقستان با آن در ارتباط است. علاوه بر آن، کتابخانه ملی قزاقستان نیز فعال است. در مجموعه ما چهار موزه بزرگ و یک مرکز مرمت نسخ خطی نیز وجود دارد».
موکاژانوف به ظرفیت نسخه‌های خطی موجود اشاره کرد و گفت: «کتابخانه ملی ما بیش از شش میلیون جلد کتاب دارد که حدود ۱۵۰ هزار جلد آن نسخه‌های خطی نایاب هستند. تاکنون ۴۹۴ نسخه خطی فارسی شناسایی شده، اما فکر می‌کنیم تعداد واقعی بسیار بیشتر باشد، چرا که بسیاری از نسخ هنوز بررسی نشده‌اند».
وی افزود: «در فرهنگستان علوم، نسخ فارسی و عربی را از هم تفکیک کرده‌ایم و همچنین نسخی به زبان عثمانی و زبان‌های سنتی قزاقستان در اختیار داریم. قصد داریم این نسخه‌ها را طبقه‌بندی کرده و با کمک ایران یک کاتالوگ جامع تدوین کنیم.»
رئیس فرهنگستان علوم قزاقستان به ظرفیت فیزیکی این مجموعه اشاره کرد و گفت: «فرهنگستان ۳۹ هزار متر مربع مساحت دارد و مایلیم با بهره‌گیری از تجارب ایران، این مجموعه را توسعه دهیم.»
وی خواستار تدوین طرح اجرایی در کنار تفاهم‌نامه شد و افزود: «سه حوزه مدنظر ما برای همکاری عبارتند از پژوهش‌های مشترک، آموزش متخصصان قزاق توسط کارشناسان ایرانی در حوزه مرمت و آرشیو و تبادل الکترونیکی اسناد و تصاویر نسخ خطی.»
موکاژانوف در پایان گفت: «در پاییز امسال پروژه‌ای جدید در قزاقستان آغاز خواهد شد و از ایران می‌خواهیم با اعزام متخصصان خود، در راه‌اندازی این مرکز با ما همکاری کند».
امضای تفاهم‌نامه همکاری و توافق بر اقدامات عملی
در پایان این نشست، تفاهم‌نامه همکاری مشترک بین غلامرضا امیرخانی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران و «اولار موکاژانوف» رئیس فرهنگستان علوم جمهوری قزاقستان به امضا رسید. براساس این تفاهم‌نامه، دو طرف بر تهیه کاتالوگ مشترک نسخه‌های خطی فارسی تاکید کردند و سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران متعهد شد با اعزام کارشناسان متخصص، آموزش‌های فهرست‌نویسی، مرمت و آرشیو اسناد را به صورت عملی در قزاقستان ارائه دهد.