معرفی «نظام‌نامۀ کتابخانه در دورۀ قاجار» در هجدهمین شماره «در قاب یک سند»
سند تازه ارائه‌شده در این شماره، گوشه‌ای از نخستین تلاش‌های اداری ایران برای تنظیم مقررات کتابخانه‌های عمومی در سال‌های پایانی دورۀ قاجار را نشان می‌دهد.
به گزارش روابط‌عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، مجموعه «در قاب یک سند» با هدف معرفی اسناد تاریخی و کمتر دیده‌شده گنجینه آرشیوی سازمان منتشر می‌شود و در هر نوبت یکی از اسناد فرهنگی، اداری یا اجتماعی آرشیو ملی ایران را پیش‌روی مخاطبان قرار می‌دهد.
سند این شماره با عنوان «نظام‌نامۀ کتابخانه در دورۀ قاجار» در تاریخ ۱۳۳۱ قمری / ۱۲۹۲ خورشیدی تنظیم شده و به وزارت معارف و اوقاف در سال‌های نخست پادشاهی احمدشاه تعلق دارد. این متن نشان می‌دهد که چگونه نهادهای اداری آن دوره می‌کوشیدند ساختار و نظم تازه‌ای برای خدمات کتابخانه‌ای و شیوه بهره‌گیری عمومی از کتابخانه‌ها ایجاد کنند.
نظام‌نامه یادشده در ده بند تدوین شده و مقرراتی نظیر تعیین ساعات خدمات‌دهی، منع خروج کتاب برای صیانت از آثار، رعایت سکوت و نظم، ممنوعیت استعمال دخانیات، ممنوعیت ورود کتاب‌های شخصی، شیوه امانت بر اساس قبض رسمی، منع استفاده هم‌زمان از دو کتاب، نحوۀ استفاده از نشریات و الزام به ترک سالن در ساعات مقرر را تشریح می‌کند. این بندها تصویری روشن از تلاش وزارت معارف برای ایجاد الگوی منظم و یکسان در کتابخانه‌های عمومی پس از نهضت مشروطه ارائه می‌دهد.
در پایان سند، مهر و امضای مقام مسئول وقت دیده می‌شود که نشان‌دهندۀ توجه دستگاه معارف به جایگاه کتاب و نقش کتابخانه در زندگی فرهنگی جامعه است. این سند با شماره ثبت ۳۶۴۶۳–۲۹۷ در آرشیو ملی ایران نگهداری می‌شود.
مشاهده سند
در ادامه می‌توانید با کلیک بر روی پیوندهای زیر، تصاویر این سند را مشاهده کنید:
