جایگاه راستی‌آزمایی اطلاعات در پژوهش‌های کتابداری و اطلاع رسانی
به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، طاهره یعقوب پور نرگسی در یادداشتی با عنوان «جایگاه راستی‌آزمایی اطلاعات در پژوهش‌های کتابداری و اطلاع رسانی» نوشت: مایلم سخنم را با یادی از استاد فرهیخته زنده یاد دکتر «عباس حری» آغاز کنم که افتخار شاگردی وی در درس« سمینار تحقیق» نصیب اینجانب شد.
در آن کلاس پیشنهاده پژوهشی یا پروپوزال توسط هر دانشجو خوانده می‌شد و با نظر استاد و دانشجویان معایب آن رفع می‌شد. هرگاه دانشجویی در پروپوزال خود عباراتی مانند «بیشتر یا بیشترین کمتر یا کمترین ... مانند بیشترین دانشجویان مراجعه‌کننده به کتابخانه‌های دانشگاهی، دانشجویان رشته علوم انسانی هستند...»، را به کار می‌برد مرحوم استاد فورا می‌پرسیدند آیا در این حوزه پژوهشی انجام داده‌اید یا پژوهشی وجود دارد که نشان‌دهنده بیشترین یا کمترین و ... باشد؟ و اگر پاسخ دانشجو منفی بود استاد دانشجو را اینگونه راهنمایی می‌کردند که در پژوهش خود قضاوت نکنید چون شما اطلاعات کاملی در این خصوص ندارید.
گاه پژوهش‌هایی درقالب پایان‌نامه یا مقاله دیده می‌شوند که در آنها اطلاعات نادرستی درباره سازمان موضوع پژوهش ارائه می‌شود. این پژوهش‌ها می‌تواند طیف وسیعی از اطلاعات را دربرگیرد از میزان رضایت شغلی کارکنان گرفته تا ارزیابی نرم‌افزار مورد استفاده و سایر فعالیت‌های تخصصی در یک سازمان.
در این موارد معمولا اطلاعات مورد نیاز از منابع غیر رسمی، تایید نشده از سوی مقام مسئول یا از مقالات و اطلاعات قبلی منتشر شده - که خود فاقد ماخذ اطلاعات بوده است اخذ می‌شود و یافته‌های پژوهش بر اساس آن اطلاعات تنظیم می‌شود.
به عنوان نمونه پژوهش‌هایی مشاهده شده است که پژوهشگر برای انجام آن هیچگونه مکاتبه، مراجعه حضوری یا تلفنی و غیره با مدیر یا مسئول مربوط نداشته و مقاله‌ای به صورت برخط یا چاپی درباره فعالیت‌های آن سازمان یا اداره منتشر شده است. احتمالا پژوهشگراطلاعات خود را از طرق غیررسمی یا مطالب منتشر شده قبلی و غیر روزآمد به دست آورده و بر اساس همان اطلاعات مقاله را تنظیم کرده است.
با توجه به اهمیت پژوهش و نقش آن در انجام پژوهش‌های آتی، تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی، به نظر می‌رسد این روش؛ روش مناسبی برای انجام پژوهش درباره فعالیت‌های سازمان‌ها به ویژه سازمان‌های دولتی نباشد و لازم است اطلاعات آماری و حتی توصیفی تمام مقالات و پایان‌نامه‌هایی که در ارتباط با یک سازمان تهیه می‌شود، از منابع معتبر آن سازمان اخذ شود.
پیشنهاد می‌شود ارائه مستندات مربوط به اطلاعات مندرج در مقاله یا پایان‌نامه الزامی باشد تا دسترسی به اطلاعات صحیح را موجب شود. بدیهی است که کیفیت و صحت محتوا و روش پژوهش مورد نظر داوران مقاله یا پایان‌نامه بوده و هست، اما صحت و روزآمدی داده‌های اولیه بدون دسترسی به مبادی رسمی و مسئول امکان‌پذیر نبوده و فقط با استعلام از سازمان موضوع پژوهش می‌توان از صحت اطلاعات مطمئن بود.
به عنوان نمونه تعداد نیروی انسانی شاغل در یک سازمان، یا در یک اداره یا بخش خاص از یک سازمان، اطلاعاتی رسمی است و فقط زمانی قابل استناد است که حوزه مربوط به منابع انسانی آن را تایید کند و استناد به گفته‌های همکاران آن ادارات یا وبگاه سازمان به دلیل در اختیار نداشتن اطلاعات کامل یا عدم روزآمدی احتمالی ممکن است از صحت داده‌ها بکاهد. به هر حال کنترل صحت اطلاعات از مبدأ اخذ آن، بر کیفیت و نتایج پژوهش تاثیرگذار بوده و مانع به دست‌آوردن نتایج صحیح می‌شود و استناد به اطلاعات اشتباه در پژوهش‌های آتی را موجب می‌شود.
پایان مطلب//