حضور تاثیرگذار زنان تهرانی در دوره جنگ جهانی اول
به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، ربابه معتقدی؛ عضو هیئت علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و عضو انجمن زنان پژوهشگر تاریخ بر اساس اسنادی که طی یک سال و در مقطع زمانی جنگ جهانی اول (1918-1914) جمع‌آوری کرده بود با حاضران سخن گفت. او تاکید کرد که البته پیامدهای جنگ جهانی اول در ایران تا سال 1920، 1921 که نیروهای متفقین به طور کامل از ایران خارج شدند ادامه داشته است، بنابراین حوزه مورد مطالعه او «سبک زندگی»، «زنان» و محدوده زمانی «جنگ جهانی اول» بر اساس مواردی که گفته شد را شامل می‌شود.
او با طرح این پرسش‌ها که «جنگ جهانی چه تاثیری بر سبک زندگی زنان داشته است؟ زنان در آن روزگار چه جایگاهی داشتند؟ و کار و بیکاری زنان در این دوره چگونه بوده است؟» بحث خود را آغاز کرد. معتقدی اظهار کرد: در این دوره تاریخی زنان بسیار فعال و توانمند بودند و نقش بارزی در اجتماع داشتند، اگرچه اسمی از آنان در تاریخ برده نشده است.
او ادامه داد: در سال‌هایی که ایران درگیر جنگ جهانی بود (1920-1914)، تهران دچار قحطی شده بود. در سال 1336 قمری مرگ و میر در تهران زیاد شد و مردم نگران تامین نان گندم و برنج بودند. در این دوره و با توجه به اسناد می‌توان گفت که زنان به عنوان نیمی از افراد جامعه درگیر موضوع قحطی بودند و اعتصاب‌ها و تحصن‌هایی را در رابطه با کمبود نان در تهران به راه انداخته بودند؛ اعتصاب‌هایی بدون حضور مردان. در برخی از اسناد به موضوع «بلوای زنان در بازار» اشاره شده که در بسیاری از موارد آنان در مقابل سفارت‌خانه‌ها، منازل بزرگان و خوانین جمع می‌شدند و با بیان شعارهایی طلب نان می‌کردند.
او تاکید کرد: البته در این دوره همراه با قحطی، مردم ازدواج می‌کردند، اوقات فراغت خود را پر می‌کردند و جریان زندگی تعطیل نشده بود.
این پژوهشگر اسناد با اشاره به موضوع عبور و مرور زنان در بازار بیان کرد: در این دوره اسنادی موجود است که نشان می‌دهد بنابر درخواست برخی از مراجع و بازاریان، عبور و مروز زنان پس از ساعت شش عصر منع شده و پس از کودتای رضاخانی درخواست علما پذیرفته شده است.
او در بخش دیگری از سخنان خود بر اساس اسناد مورد بررسی به موضوع ورود چرخ خیاطی اشاره کرد و گفت: در همین سال‌های جنگ، قحطی و خشکسالی چرخ خیاطی وارد تهران شد و اولین چرخ خیاطی‌ها مربوط به کارخانه سینگل بود که با قیمت گزافی آنها را به مردم عرضه می‌کرد؛ یعنی 150 تومان. در دوره‌ای که هر خروار گندم 17 تومان بود، حقوق یک کارگر ساده چهار ریال و حقوق کارگر متخصص یک تومان بود. این چرخ خیاطی‌ها معمولا به صورت قسطی فروخته می‌شد و اتفاقا کسانی که آنها را می‌خریدند بیشتر از طبقه متوسط جامعه بودند.
معتقدی به موضوع پوشش و موسیقی مدرن در این بازه‌ی تاریخی اشاره و تصریح کرد: ارتباط با سربازهای متفقین روی سبک پوشش تاثیر زیادی داشت. روزنامه‌ها نیز با آگهی‌های مختلفی که چاپ می‌کردند پوشش اروپایی و مؤسساتی که کلاس‌های زبان خارجی و موسیقی مدرن را تدریس می‌کردند، تبلیغ می‌کردند. البته در همین دوران علما تذکراتی می‌دادند و اسنادی موجود است که نشان می‌دهد نظمیه به تذکرات علما بسیار توجه می‌کرده است. همچنین طبق برخی از اسناد، بعضی‌ها از علما استفتاء کرده‌اند که آیا این موسیقی‌ها حرام‌اند یا خیر؟
او همچنین به موضوع کارگران جنسی اشاره کرد و اظهار داشت: کارگران جنسی در تمام جوامع وجود دارند. اما در این سال‌ها تعداد آنها به مراتب بیشتر بوده است. دلیل آن هم وجود سربازان بیگانه و افراد مجرد در کشور بوده‌اند. او ادامه داد: جالب آنکه در این دوره زندان و محبس نیز برای زنان وجود داشته است. البته کسانی که می‌توانستند حبس خود را می‌خریدند و اگر امکانش را نداشتند آن را تحمل می‌کردند. باندهای سرقت زنانه هم در دوره قاجار وجود داشت. آنها تشکیلاتی داشتند و به صورت تیمی کار می‌کردند.
معتقدی در پایان سخنان خود با بیان اینکه زنان در طول تاریخ پنهان و منزوی نبودند، خاطر نشان کرد: در طول تاریخ زنان و مردان در کنار هم زندگی کرده‌اند اما دلیل اینکه در تاریخ خیلی نشانی از زنان نمی‌بینیم به این دلیل است که قدرت دست مردان بوده است و زمانی که اطلاعات خود را به دانش مکتوب تبدیل کرده‌اند، دلیلی ندیده‌اند که از زنان هم بنویسند. چنانکه میشل فوکو می‌گوید: «قدرت، دانش را تعریف می‌کند».