آیزنهاور : مصدق از بزرگترین مردانی بود که تا امروز دیده ام
تاریخ انتشار: ۱۳۹۴/۶/۱۴ - ۱۹:۳۰:۰
آخرین تاریخ بروزرسانی: ۱۳۹۶/۲/۲۸ - ۲:۲۳:۹
کودتا؛ واژه ای که بدون هیچ قرینه ای ذهن بخش زیادی از مردم ما را به سمت روز های تلخ مرداد 1332 می کشاند. پیرامون این قضیه تاریخی کتاب های زیادی نیز نوشته شده. کتاب هایی که هر کدام به صورتی شرایط آن روزهای ایران را به تصویر می کشد. اما در این میان کتاب تازه منتشر شده " کودتا " زاویه دید بدیع و کاربردی تری را به مخاطبان ارائه می دهد. این کتاب به قلم تاریخ نگار برجسته ایرانی و استاد دانشگاه پرینستون امریکا، یرواند آبراهامیان به رشته تحریر در آمده و در سال 2013 در امریکا منتشر و در سال 93 در ایران ترجمه و انتشار یافته است.
به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، معاونت اسناد ملي سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، جلسه نقد و بررسی کتاب " كودتا " را در روز یکشنبه، 15 شهریور ماه برگزار کرد.
در این جلسه که کمال سلیمانی، پژوهشگر تاریخ و استاد دانشگاه شهید بهشتی به ایراد سخنرانی می پرداخت، به وجوه مختلف این کتاب اشاره شد.
وی در قسمتی از سخنانش گفت: منابع زیادی در این کتاب به کار رفته است. اما منابع جدیدی که پیش از این تاریخ نگاران ما به آن دسترسی نداشته و آبراهامیان از آن استفاده کرده است، یکی اسناد سازمان اسناد بریتانیا بوده و دیگر کتاب خاطرات گیلبر، معاون وزیر خارجه وقت امریکا که اداره ممالکی مانند ایران را بر عهده داشت.
سلیمانی ادامه داد: برخی مانند آقای بایندور می گویند کودتایی در کار نبوده و همه این کارها سناریوای مانند فیلم های هالیوودی است. اما زمانی که برپایه اسناد به نوع رفتار غربی ها نگاه می کنیم در می یابیم که خود آنها نیز از واژه کودتا استفاده می کردند. اما باید پرسید چرا غرب می خواست علیه مصدق کودتا کند؟
مصدق بسیار مذهبی بود
وی پیرامون بررسی شخصیت مصدق گفت: بر خلاف تعابیری که می شود مصدق فردی بسیار مذهبی بود. به صورتی که گاهی در سوگ امام حسین از شدت اشک از حال می رفت. اما سعی می کرد این رفتار را در میان مردم انجام ندهد تا منجر به ریا شود. پس این تصوری که برخی می گویند ملیون مذهبی نیستند صحت ندارد. از جانب دیگر خود آیزنهاور پس از کودتا به سفیر ایران در امریکا می گوید مصدق از بزرگترین مردانی بود که تا امروز دیده ام. وقتی سفیر گلایه از کودتا می کند، در پاسخ می افزاید من دنبال منافع ملی خود هستم و منافع ما با بریتانیا بسیار زیاد بود و من بعنوان رئیس جمهور امریکا باید پیرو منافعمان رفتار می کردم اما به عنوان یک انسان هیچ گاه بزرگی مصدق را فراموش نمی کنم اما مصدق هم به صورتی دنبال منافع ملی خود بود که منافع ملی ما را از بین می برد. مصدق اگر یک از ده چیزی که شاه به ما می داد را می پرداخت هیچ وقت راضی به سرنگونی او نمی شدیم. این تعریف هم معنای واقعی ملی بودن او را به نمایش می گذارد.
کنترل یعنی استقلال
سلیمانی افزود: بر همین اساس برخی مدعی هستند مقاومت مصدق در مقابل غرب باعث شکست جنبش شد. اما این هم بر پایه اسناد ارائه شده قابل قبول نیست. پس از مذاکراتی که مصدق در نیویورک و در سازمان ملل انجام داد، ترومن، رئیس جمهور آن زمان امریکا مصدق را دعوت به واشنگتن کرد و وی نیز به آنجا رفت. در مذاکرات طولانی، عاقبت مصدق پذیرفت نفت ایران توسط یک شرکت هلندی استخراج شود و در اعمال نظرها نیز سه رای از ایران باشد، دو رای شرکت مقابل و دو رای هم به واسطه کشورها مرضی الطرفین. اما انگلیسی ها در پایان مذاکره آن را نپذیرفتند. بحث اصلی آنها سر واژه کنترل بود. کنترلی که از نظر مصدق معنای استقلال را داشت.
این استاد تاریخ ادامه داد: ما در زمان رضا خان یک میلیون و دویست هزار لیره درآمد نفتمان بود که به ناگاه به 300 هزار لیره کاهش یافت. دولت ایران اعتراض کرد. اما کمپانی استدلال آورد که فلان شده و بهمان شده و ما نتوانستیم نفت بفروشیم. ایران نیز چون کنترلی بر استخراج و فروش نداشت باید به هر چه که می گفتند اعتماد می کرد. مصدق دست روی همین نکته گذاشت. او می خواست مرکز اصلی سوء استفاده را ببندد. یعنی ما صاحبان نفت باید بدانیم چقدر از ذخایرمان برداشت و به فروش می رسد. همین نکته انگلیسی ها را برآشفت. حتی حاضر شدند سودشان را کاهش دهند و به ایران تا 60% از سود حاصله را اهدا کنند اما مصدق به هیچ وجه کوتاه نیامد.
مصدق آزادی خواه بود
سلیمانی پیرامون عملکر داخلی مصدق نیز گفت: وی بسیار محبوب بود به صورتی که در انتخابات مجلسی که توسط بسیاری تحریم شد بیش از دو میلیون و پانصد هزار نفر شرکت کردند که در آن زمان رکورد شرکت در انتخابات را شکست. به صورتی که دو برابر دور قبل بود.
وی تاکید کرد: از نظر قانون گذاری نیز نمی توان مصدق را نادیده گرفت. او اولین کسی است که به زنان حق رای داده. مجلس سنا را که شش ساله بود و توسط شاه انتخاب می شد به دو سال تقلیل داد. دیوان عالی کشور را تاسیس کرد و بسیاری دیگر از کارها که کاملا مرتبط به حقوق شهروندی است.
فرمان شاه جعلی بود
سلیمانی درباره برنامه عزل مصدق تصریح کرد: برخی گفته اند مصدق خلاف قانون عمل کرد که به فرمان عزل خود تن نداد. اما ماجرا به صورت دیگری بوده که امروز تاریخ آن را به تصویر می کشد. شاه زمانی که در کلاردشت است دو برگه سفید را مهر و امضاء می کند، البته تاریخ آنها 22 مرداد ماه بوده که، بعد با قلمی دیگر به 23 تبدیل می شود. حکم عزل مصدق نیز بسیار درشت و با فاصله نوشته شده که به انتها و مهر برسد و بالعکس، حکم زاهدی بسیار فشرده و ریز که از مهر و امضا رد نشود. بعد ساعت یک پس از بامداد این حکم را به خانه مصدق می آورند. شکی در آن نبوده که حکم جعلی است. بعد مگر حکم شاه را با تانک می آورند؟!
هیچ گاه شوروی از دولت مصدق حمایت نکرد
سلیمانی در قسمت دیگر از صحبت هایش با اشاره به عملکرد حزب توده در این دوره گفت: این حزب در زمان مصدق 14 رهپیمایی بر گزار کرد و توهین های زیادی را نیز به مصدق روا داشت اما دولت هیچ برخوردی با آنها نکرد به صورتی که برخی خود مصدق را به تمایل به حزب توده متهم می کردند.
وی ادامه داد: اما همان طور که می دانیم هیچ گاه شوروی از دولت مصدق حمایت نکرد به صورتی که نقل است روز 28 مرداد، شورای مرکزی حزب توده تشکیل شده بود. برخی به دبیر کل حزب، کیانوری گفتند که ارتشی های همراه خود را به میدان آورده و از مصدق حمایت کنیم. اما کیانوری آنقدر دست دست کرد تا کار از کار بگذرد. زیرا نظر سفارتخانه شوروی در تهران با مصدق نبود.
شایان ذکر است این کتاب توسط دو انتشارات نگاه و نی با ترجمه های متفاوت روانه بازار شده و در اختیار علاقه مندان خود قرار گرفته است.
به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، معاونت اسناد ملي سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، جلسه نقد و بررسی کتاب " كودتا " را در روز یکشنبه، 15 شهریور ماه برگزار کرد.
در این جلسه که کمال سلیمانی، پژوهشگر تاریخ و استاد دانشگاه شهید بهشتی به ایراد سخنرانی می پرداخت، به وجوه مختلف این کتاب اشاره شد.
وی در قسمتی از سخنانش گفت: منابع زیادی در این کتاب به کار رفته است. اما منابع جدیدی که پیش از این تاریخ نگاران ما به آن دسترسی نداشته و آبراهامیان از آن استفاده کرده است، یکی اسناد سازمان اسناد بریتانیا بوده و دیگر کتاب خاطرات گیلبر، معاون وزیر خارجه وقت امریکا که اداره ممالکی مانند ایران را بر عهده داشت.
سلیمانی ادامه داد: برخی مانند آقای بایندور می گویند کودتایی در کار نبوده و همه این کارها سناریوای مانند فیلم های هالیوودی است. اما زمانی که برپایه اسناد به نوع رفتار غربی ها نگاه می کنیم در می یابیم که خود آنها نیز از واژه کودتا استفاده می کردند. اما باید پرسید چرا غرب می خواست علیه مصدق کودتا کند؟
مصدق بسیار مذهبی بود
وی پیرامون بررسی شخصیت مصدق گفت: بر خلاف تعابیری که می شود مصدق فردی بسیار مذهبی بود. به صورتی که گاهی در سوگ امام حسین از شدت اشک از حال می رفت. اما سعی می کرد این رفتار را در میان مردم انجام ندهد تا منجر به ریا شود. پس این تصوری که برخی می گویند ملیون مذهبی نیستند صحت ندارد. از جانب دیگر خود آیزنهاور پس از کودتا به سفیر ایران در امریکا می گوید مصدق از بزرگترین مردانی بود که تا امروز دیده ام. وقتی سفیر گلایه از کودتا می کند، در پاسخ می افزاید من دنبال منافع ملی خود هستم و منافع ما با بریتانیا بسیار زیاد بود و من بعنوان رئیس جمهور امریکا باید پیرو منافعمان رفتار می کردم اما به عنوان یک انسان هیچ گاه بزرگی مصدق را فراموش نمی کنم اما مصدق هم به صورتی دنبال منافع ملی خود بود که منافع ملی ما را از بین می برد. مصدق اگر یک از ده چیزی که شاه به ما می داد را می پرداخت هیچ وقت راضی به سرنگونی او نمی شدیم. این تعریف هم معنای واقعی ملی بودن او را به نمایش می گذارد.
کنترل یعنی استقلال
سلیمانی افزود: بر همین اساس برخی مدعی هستند مقاومت مصدق در مقابل غرب باعث شکست جنبش شد. اما این هم بر پایه اسناد ارائه شده قابل قبول نیست. پس از مذاکراتی که مصدق در نیویورک و در سازمان ملل انجام داد، ترومن، رئیس جمهور آن زمان امریکا مصدق را دعوت به واشنگتن کرد و وی نیز به آنجا رفت. در مذاکرات طولانی، عاقبت مصدق پذیرفت نفت ایران توسط یک شرکت هلندی استخراج شود و در اعمال نظرها نیز سه رای از ایران باشد، دو رای شرکت مقابل و دو رای هم به واسطه کشورها مرضی الطرفین. اما انگلیسی ها در پایان مذاکره آن را نپذیرفتند. بحث اصلی آنها سر واژه کنترل بود. کنترلی که از نظر مصدق معنای استقلال را داشت.
این استاد تاریخ ادامه داد: ما در زمان رضا خان یک میلیون و دویست هزار لیره درآمد نفتمان بود که به ناگاه به 300 هزار لیره کاهش یافت. دولت ایران اعتراض کرد. اما کمپانی استدلال آورد که فلان شده و بهمان شده و ما نتوانستیم نفت بفروشیم. ایران نیز چون کنترلی بر استخراج و فروش نداشت باید به هر چه که می گفتند اعتماد می کرد. مصدق دست روی همین نکته گذاشت. او می خواست مرکز اصلی سوء استفاده را ببندد. یعنی ما صاحبان نفت باید بدانیم چقدر از ذخایرمان برداشت و به فروش می رسد. همین نکته انگلیسی ها را برآشفت. حتی حاضر شدند سودشان را کاهش دهند و به ایران تا 60% از سود حاصله را اهدا کنند اما مصدق به هیچ وجه کوتاه نیامد.
مصدق آزادی خواه بود
سلیمانی پیرامون عملکر داخلی مصدق نیز گفت: وی بسیار محبوب بود به صورتی که در انتخابات مجلسی که توسط بسیاری تحریم شد بیش از دو میلیون و پانصد هزار نفر شرکت کردند که در آن زمان رکورد شرکت در انتخابات را شکست. به صورتی که دو برابر دور قبل بود.
وی تاکید کرد: از نظر قانون گذاری نیز نمی توان مصدق را نادیده گرفت. او اولین کسی است که به زنان حق رای داده. مجلس سنا را که شش ساله بود و توسط شاه انتخاب می شد به دو سال تقلیل داد. دیوان عالی کشور را تاسیس کرد و بسیاری دیگر از کارها که کاملا مرتبط به حقوق شهروندی است.
فرمان شاه جعلی بود
سلیمانی درباره برنامه عزل مصدق تصریح کرد: برخی گفته اند مصدق خلاف قانون عمل کرد که به فرمان عزل خود تن نداد. اما ماجرا به صورت دیگری بوده که امروز تاریخ آن را به تصویر می کشد. شاه زمانی که در کلاردشت است دو برگه سفید را مهر و امضاء می کند، البته تاریخ آنها 22 مرداد ماه بوده که، بعد با قلمی دیگر به 23 تبدیل می شود. حکم عزل مصدق نیز بسیار درشت و با فاصله نوشته شده که به انتها و مهر برسد و بالعکس، حکم زاهدی بسیار فشرده و ریز که از مهر و امضا رد نشود. بعد ساعت یک پس از بامداد این حکم را به خانه مصدق می آورند. شکی در آن نبوده که حکم جعلی است. بعد مگر حکم شاه را با تانک می آورند؟!
هیچ گاه شوروی از دولت مصدق حمایت نکرد
سلیمانی در قسمت دیگر از صحبت هایش با اشاره به عملکرد حزب توده در این دوره گفت: این حزب در زمان مصدق 14 رهپیمایی بر گزار کرد و توهین های زیادی را نیز به مصدق روا داشت اما دولت هیچ برخوردی با آنها نکرد به صورتی که برخی خود مصدق را به تمایل به حزب توده متهم می کردند.
وی ادامه داد: اما همان طور که می دانیم هیچ گاه شوروی از دولت مصدق حمایت نکرد به صورتی که نقل است روز 28 مرداد، شورای مرکزی حزب توده تشکیل شده بود. برخی به دبیر کل حزب، کیانوری گفتند که ارتشی های همراه خود را به میدان آورده و از مصدق حمایت کنیم. اما کیانوری آنقدر دست دست کرد تا کار از کار بگذرد. زیرا نظر سفارتخانه شوروی در تهران با مصدق نبود.
شایان ذکر است این کتاب توسط دو انتشارات نگاه و نی با ترجمه های متفاوت روانه بازار شده و در اختیار علاقه مندان خود قرار گرفته است.
— 20 نمایش تعداد رکورد ها در صفحه