کتاب مصاحبه تاریخ شفاهی با احمد صدر حاج سید جوادی، به زودی توسط انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی منتشر و روابنه بازار نشر می‌شود.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، تاریخ انقلاب اسلامي ايران رويدادها و خاطرات تلخ و شيرين بسياري در خود دارد. دست‌یابی و بررسی و تحلیل این رویدادها جز با ثبت و ضبط دقیق و علمی‌آن‌ها از سوی مورخان و نویسندگان ممکن نیست. بسیاری از حوادث و رویدادها از 28 مرداد ماه 1332 که يادآور کودتاي ننگين آمریکایی- انگلیسی علیه نهضت ملي شدن صنعت نفت است تا 22 بهمن ماه 1357، که پيروزي انقلاب اسلامي در ذهن ملت ايران نقش بسته است در آثار و نوشته‌های مورخان و نویسندگان تاریخ معاصر ایران آمده است اما با این وجود همچنان نکات تاریخی مبهم و ناگشوده‌‌ای وجود دارد که نیازمند بررسی و تحلیل بیشتر است.

از آنجایی که منابع مکتوب به تنهایی قادر به بیان برخی ابهامات تاریخی و ناگفته‌ها نیست، مورخ و تحلیل‌گر امروزی با علم به ‌اینکه از خاطرات و تاریخ شفاهی اشخاصی که در جریانات سیاسی و حوادث مختلف حضور داشته و یا احیاناً در وقایع مؤثر بوده‌اند، می‌توان به نکات قابل توجهی دست یافت و به درک جامع و دقیقی از گذشته رسید، تلاش می‌کند تا به ‌این مهم دست پیدا کند.

کتاب «عدالت و سیاست» برآمده از نه جلسه مصاحبه در سال‌های 1385 و 1386 با احمد صدر حاج سید جوادی است. با توجه به عمر طولانی و داشتن مشاغل دولتی و آشنایی نزدیک با بسیاری از شخصیت‌های سیاسی و انقلابی و حضور در دو جریان نهضت مقاومت ملی و نهضت آزادی و ارتباط با دیگر جریانات سیاسی مذهبی مخالف رژیم پهلوی، خاطرات او را برای شناخت بهتر تاریخ انقلاب اسلامی ‌بسیار ارزشمند کرده است. حاج سید جوادی سرانجام پس از 96 سال زندگی، صبح روز یکشنبه ۱۱ فروردین ۱۳۹۲ در بیمارستان آبان تهران درگذشت.

شروع فعالیت سیاسی او از هنگام ورودش به تهران و آشنایی‌اش با آیت الله سید رضا زنجانی و در دوران نخست‌وزیری محمد مصدق بود. پس از کودتای ۲۸ مرداد 1332 و سقوط دولت ملی مصدق و تشکیل نهضت مقاومت ملی ایران به رهبری سید رضا زنجانی به آن نهضت پیوست و به فعالیت مبارزاتی از قبیل حضور در اجتماعات و تظاهرات و اعتصابات و همکاری در نشر راه مصدق و تهیه متن‌های سیاسی با کمک برادرش علی اصغر سید جوادی پرداخت.

در اوایل سال 1340 با تشکیل کنگره جبهه ملی دوم و اختلاف نظر میان اعضا آن، برخی از چهره‌های ملی و مذهبی از جمله آیت الله سید محمود طالقانی و مهندس مهدی بازرگان و یدالله سحابی از کنگره جبهه ملی ایران کناره گیری کردند و علاوه بر فعالیت ملی- میهنی ، ملاحظات جنبه‌های مذهبی را مطرح و تشکیل جمعیت جدیدی با نام نهضت آزادی ایران را ضروری و لازم دانستند. حاج سید جوادی نیز از ابتدای تشکیل نهضت آزادی ایران ، با دیگر دوستان هم عقیده در جلسات آن شرکت مستمر داشته و حتی جلسه دوم نهضت آزادی در منزل او برگزار گردید. اگر چه او خود جزء مؤسسین نهضت محسوب می‌شد اما به لحاظ رعایت مسائل شغلی، عضویت رسمی در نهضت آزادی نداشت.

این کتاب به کوشش قربانعلی کناررودی تدوین شده و قرار است به زودی توسط انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، منتشر می‌شود.

نشست‌ «عشق،دوستي و معنا» امروز (شنبه 14 اسفند) در اندیشگاه فرهنگی کتابخانه ملی برگزار می‌شود.
به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال، نشست‌های اندیشگاه فرهنگی نیز جلسات پایانی خود را در سال 1395 پشت سر می‌گذارند. بر این اساس امروز نوزدهمین و آخرین جلسه از سلسله نشست‌های «عشق،دوستي و معنا» با حضور اميرعباس علي‌زماني، عضو گروه فلسفه دين دانشگاه تهران از ساعت 17 تا 19 در اندیشگاه فرهنگی برگزار می‌شود.
علاقه‌مندان برای حضور در نشست‌های اندیشگاه فرهنگی می‌توانند به کتابخانه ملی واقع در اتوبان حقانی (غرب به شرق)‌ بعد از ایستگاه مترو بلوار کتابخانه ملی، مراجعه کنند.

کتاب «فراداده‌های ضروری برای تولید اسناد اداری» به زودی توسط انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی، به بازار نشر عرضه‌ می‌شود.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، امروزه با رشد روزافزون تولید اطلاعات در قالب‌های مختلف و تغيير شكل اسناد از قالب كاغذي به قالب الكترونيكي، فراداده به‌عنوان يكي از مهم‌ترین و چالش‌برانگیزترین مباحث در حوزه مديريت اسناد الكترونيكي در نظر گرفته مي‌شود.

فراداده در تمام مراحل مختلف چرخه حیات اسناد الکترونیکی، از تولید تا تعیین‌تکلیف، نگهداری، بازیابی و امحا، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا اطلاعات زمينه‌اي مورد‌ِنياز براي درك اينكه مجموعه مشخصي از داده‌ها، اطلاعات يا يك سند، چگونه، چه زمان و توسط چه كسي توليد، جمع‌آوري يا دريافت‌شده و اطلاعاتي راجع‌به قالب آن‌ها، با استفاده از فراداده‌ها ارائه می‌شود. از آنجا كه انواع مختلفي از فراداده‌ها وجود دارند كه در حيطه‌هاي مختلف کاربرد دارند، استفاده از فراداده‌های یکپارچه در تمام دستگاه‌ها و ادارات امکان یکسان‌سازی روش‌هاي مديريت اسناد الكترونيكي آرشيوكردن آن‌ها به بهترين نحو را فراهم می‌آورد تا دسترسي و بازيابي اطلاعات تسهيل شود.

با توجه به اینکه هدف اصلی آرشیو ملی، جمع‌آوری تمام اسناد تولیدشده در دستگاه‌ها و سازمان‌های کشور به‌منظور حفظ و نگهداری بهینه این اسناد به‌شکلی است که امکان بازیابی و استفاده از آن‌ها در آینده وجود داشته باشد، ورود سازمان اسناد و کتابخانه ملی به مسئله تدوین دستورالعمل‌ها و استانداردهای یکپارچه برای به‌کارگیری صحیح فراداده‌های اسناد الکترونیکی ضروری به‌نظر می‌رسید تا با همسان‌سازی روش‌های تولید اسناد الکترونیکی در ادارات، سازمان‌ها و مؤسسات دولتی، مراحل بعدی مدیریت اسناد الکترونیکی از جمله تعیین‌تکلیف و نگهداری آن‌ها، سامان پیدا کند.

در این راستا، اولین اقدام تدوین و چاپ کتاب «فراداده‌های ضروری برای تولید اسناد اداری» از سوی کارگروه تشکیل‌شده در معاونت اسناد ملی در سال 1393 بود. با توجه به اهمیت نقش فراداده‌ها در مراحل مختلف مدیریت اسناد الکترونیکی، موضوع تدوین فراداده‌های تعیین‌تکلیف و نگهداری اسناد الکترونیکی، ضروری به‌نظر می‌رسید.

کتاب حاضر که حاصل انجام طرح پژوهشی با همین عنوان در پژوهشکده اسناد است فراداده‌های موردنیاز در مراحل تعیین‌تکلیف و نگهداری اسناد الکترونیکی را معرفی می‌کند. در این کتاب فراداده¬هايي معرفی می‌شوند که در فرایند مدیریت اسناد الکترونیکی به آن‌ها نیاز است. مجموعه فراداده¬هاي تولید، تعیین‌تکلیف و نگهداري اسناد الکترونیکی که در این کتاب معرفی شده‌اند شامل 27 خصوصيت اصلی است كه 9 مورد از آن در رويكرد اجرايي چند موجوديتي براي همه موجوديت¬ها اجباري، 11 خصوصيت وابسته‌به‌شرايط و 7 خصوصيت اختياري¬ هستند. در مجموع 49 خصوصيت فرعي نیز معرفی شده‌اند.

این کتاب را زهرا ضرغامی و غلامرضا عزیزی زیر نظر فریبرز خسروی تالیف کرده‌اند که به زودی توسط انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی منتشر می‌شود.

اندیشگاه فرهنگی کتابخانه ملی امروز (یکشنبه 15 اسفند) میزبان دو نشست از سلسله نشست‌های خود است.
به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، چهل و يكمين و آخرين جلسه از سلسله جلسات «تفسير غزليات حافظ» امروز با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین نقویان از ساعت 14:30 تا 16 در اندیشگاه فرهنگی برگزار می‌شود.
همچنین نشست «زن و صلح» با حضور چهره‌هایی چون شيدا مهنام مدیر گروه علوم اجتماعی و انسانی یونسکو و دبیر علمی پروژه توانمندسازی زنان خانوار، شهره انصاری عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و عباس محمدی مدرس دانشگاه علامه و نویسنده در حوزه زنان از ساعت 16 تا 18 در محل اندیشگاه برگزار می‌شود.
علاقه‌مندان برای حضور در نشست‌های اندیشگاه فرهنگی می‌توانند به کتابخانه ملی واقع در اتوبان حقانی (غرب به شرق)‌ بعد از ایستگاه مترو بلوار کتابخانه ملی، مراجعه کنند.

مصاحبه تاریخ شفاهی با اسماعیل سعادت، توسط انتشارات کتابخانه ملی آماده و به زودی وارد بازار کتاب خواهد شد.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، کتاب «مروارید اندیشه»، مصاحبه تاریخ شفاهی با اسماعیل سعادت، حاصل گفت‌وگویی پنج ساعته با این مترجم و ویراستار برجسته و چهره ماندگار زبان و ادب فارسی است که از مرداد تا مهر 1385 انجام گرفته است.

این گفت‌وگو از سوی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، در قالب یک مصاحبه تاریخ شفاهی صورت و چاپ و انتشار آن در شورای انتشارات سازمان مورد تصویب قرار گرفته است. مصاحبه، تدوین و تحقیق این اثر بر عهده پیمانه صالحی بوده است.

«مروارید اندیشه» را پیمانه صالحی در 200‌ صفحه تنظیم کرده و فصل‌بندی آن براساس تاریخ فعالیت‌های علمی و پژوهشی راوی است.

این کتاب دارای هفت فصل است که خانواده، مکتب‌خانه، مدرسه ابتدایی، دبیرستان، دانشسرا، فراگیری زبان فرانسه، آغاز تحصیلات دانشگاهی، انتشار نخستین ترجمه‌ها، فن ترجمه، متون فلسفی، بنگاه ترجمه و نشر، موسسه فرانکلین، فن ویرایش، رشته زبان‌شناسی، فرهنگستان ادب، دانشنامه زبان فارسی و فرهنگ آثار؛ فصول مختلف آن را تشکیل می‌دهد. کتاب علاوه بر مقدمه و یادداشت ناشر، دارای چهار پیوست کارنامه، گزیده تصاویر، نمایه و کتابنامه است.

متن مصاحبه به دلیل لزوم حفظ سندیت آن، به صورت مختصر ویراستاری شده است. اسامی اشخاص، سازمان‌ها، موسسات، مکان‌ها و نیز برخی از مضامین، با بهره‌گیری از کتاب‌های مرجع مربوط به هر بخش، مستندسازی شده است و به دلیل حجم زیاد برخی از مطالب مستندسازی شده، پی‌نوشت‌های مربوط به هر فصل در انتهای همان فصل درج شده است.

کتاب مصاحبه تاریخ شفاهی با احمد سمیعی گیلانی، در کتابی تحت عنوان «گوهر نشان ادب» آماده نشر شد.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران،‌ کتاب «گوهرنشان ادب»، مصاحبه تاریخ شفاهی با احمد سمیعی گیلانی، حاصل گفت‌وگویی شش ساعته با این ویراستار، مترجم برجسته و چهره ماندگار زبان و ادب فارسی است که از بهمن 1384 در دفتر كارش در فرهنگستان زبان و ادب فارسي آغاز و شهريور 1385 به اتمام رسيد.

این گفت‌وگو از سوی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، در قالب یک مصاحبه تاریخ شفاهی صورت گرفته است و چاپ و انتشار آن در شورای انتشارات سازمان مورد تصویب قرار گرفته است. مصاحبه، تدوین و تحقیق این اثر بر عهده پیمانه صالحی بوده است.

«گوهرنشان ادب» در 205 صفحه تنظیم شده و فصل‌بندی آن براساس تاریخ فعالیت‌های علمی و پژوهشی راوی است. این کتاب دارای هشت فصل است که خانواده، نوجوانی، دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، دوره دکتری (ناتمام)، بنگاه راه‌آهن دولتی ایران و فعالیت‌های سیاسی، یادگیری زبان فرانسه، ترجمه متون، موسسه فرانکلین، سازمان ویرایش، بنگاه ترجمه و نشر، رشته زبان‌شناسی، مرکز نشر دانشگاهی، فن ویرایش، فرهنگستان زبان و ادبی فارسی، نامه فرهنگستان و فرهنگ آثار، فصول مختلف آن را تشکیل می‌دهد.

کتاب علاوه بر مقدمه و یادداشت ناشر، دارای چهار پیوست کارنامه، گزیده تصاویر، نمایه و کتابنامه است. متن مصاحبه به دلیل لزوم حفظ سندیت آن، به صورت مختصر ویراستاری شده است. اسامی اشخاص، سازمان‌ها، موسسات، مکان‌ها و نیز برخی از مضامین، با بهره‌گیری از کتاب‌های مرجع مربوط به هر بخش، مستندسازی شده است و به دلیل حجم زیاد برخی از مطالب مستندسازی شده، پی‌نوشت‌های مربوط به هر فصل در انتهای همان فصل درج گردیده است. متن نهایی کتاب به رؤیت احمد سمیعی رسیده است و ایشان با انتشار آن موافقت کردند.

اندیشگاه فرهنگی کتابخانه ملی امروز (سه شنبه 17 اسفند) میزبان آخرین نشست‌های «انجمن جامعه و ورزش و فرهنگ ايران» و «آشنايي با افكار هانري كربن» است.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، اندیشگاه فرهنگی امروز آخرین جلسات از دو نشست خود را برگزار می‌کند که بر این اساس پانزدهمين و آخرين نشست تخصصي «انجمن جامعه و ورزش و فرهنگ ايران» از ساعت 14 تا 16 برگزار می‌شود.

بیست و پنجمین و آخرین جلسه از نشست « آشنايي با افكار هانري كربن» با عنوان شرح رساله عقل سرخ سهروردي با تدريس انشاالله رحمتي استاد فلسفه دانشگاه آزاد از ساعت16 تا 18 در سالن انديشگاه فرهنگي برگزار مي شود.

علاقه‌مندان برای حضور در نشست‌های اندیشگاه فرهنگی می‌توانند به کتابخانه ملی واقع در اتوبان حقانی (غرب به شرق)‌ بعد از ایستگاه مترو بلوار کتابخانه ملی، مراجعه کنند.

کتابی با عنوان «بررسی آرایه‌های اسناد (با تکیه بر فرمان‌ها و حکم‌های دوره قاجار)» به زودی توسط انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی منتشر می‌شود.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، تزئين و آرايش نسخه‌ها و اسناد، از تذهيب و خط گرفته تا نگارگري و رنگ‌آميزي و نوع كاغذ، از جمله هنرهاي مورد توجه هنرمندان در طول دوره ايران اسلامي بوده است. متأسفانه بسياري از مؤلفان و محققان از پرداختن به هنر دوره قاجار، سرباز زده و چنين عنوان مي‌دارند كه آرايه‌هاي اين دوره، ويژگي‌هاي خاص و قابل توجهي ندارد. در‌حالي‌كه پس از بررسي اسناد و فرمان‌هاي اين دوره، اهميت پرداختن به‌ تذهيب و خط و ديگر آرايه‌ها، بيش از بيش روشن‌تر مي‌شود. زيرا نقوش، فرم‌ها، رنگ‌ها و تركيب‌بندي‌هايي كه در اسناد و فرمان‌هاي اين دوره (قاجار) مشاهده می‌شود تا حدودي متفاوت از دوره‌های قبل است و نمي‌توان گفت كه تقليد صرف، از دوره‌های گذشته است.

دوره قاجار هم مانند هر دوره ديگري، در ابتدا با ويژگي‌هاي سبك دوره قبلي آغاز كرده و به ‌مرور و با گذشت زمان، مانند ساير رشته‌ها از شرايط زمان خود تأثير و رنگ و بوي قاجاري به ‌خود گرفته است.

در تحقيقات تاريخي و آرشيوي، فرمان‌ها از اهميت ويژه‌اي برخوردار است؛ چرا كه ديدگاه‌ شاه به‌عنوان بالاترين نهاد قدرت حكومت آمده است و نظر او به‌عنوان بالاترين مرجع تصميم‌گيري داراي اهميت است. تمام آرايه‌هاي اسناد به‌خصوص فرمان‌ها از اجزا و عناصر متفاوت تشكيل شده كه هركدام از آن‌ها با بودن در كنار ديگري در زيبا‌شناسي و لذت بصري بيننده موثر است و علاوه بر آن اطلاعات مربوط به ‌شرايط اجتماعي‌، فرهنگي و سياسي در جامعه‌، طبقات در‌يافت‌كننده فرمان، وضعيت هنرمندان در آن دوره را مشخص مي‌سازد.

برخي از فرمان‌ها به‌عنوان يك اثر هنري مجرد، تزئيني و در عين‌حال با مفاهيمي زيبا‌شناسانه به‌ لحاظ تركيبي و ساختاري و همچنین معناي كاربردي در جامعه مطرح مي‌شود. امروزه بعد از گذشت سال‌ها از تاريخ شكل‌گيري فرمان‌ها، تذهيب و آرايه‌هاي اين فرمان‌ها در جاي خود در اين اسناد تعريفي جدا‌گانه و ارزشي خاصي به آن‌ها بخشيده است. این کتاب نتیجه طرح پژوهشی سازمان است.
فصل اول كتاب در خصوص اسناد و وضعیت هنری آرایه‌های آن اطلاعاتی ارائه می‌دهد و برای آگاهی ‌یافتن از تحولات آرایه‌های اسناد در دوره‌های مختلف و تأثير عوامل سياسي و اجتماعي و فرهنگي بر هنر دوران قاجار، پیشینه فرمان‌نویسی در دوران قبل و بعد از قاجار مورد‌بررسی قرار می‌گیرد.

در فصل دوم‌، درباره وضعیت هنر‌، مفهوم زیباشناسی، ساختار هندسی در فرمان‌ها و عناصر زیباشناسی در هنر فرمان‌آرایی دوره قاجار توضیحاتی ارائه و این عناصر در فرمان‌های هر یک از پادشاهان قاجار بررسی شده است‌‌؛ در فصل سوم،‌ از ماحصل بررسی‌ها و توضیحات به‌دست آمده به طبقه‌بندی آرایه‌های فرمان‌های دوره قاجار از نظر روش و اسلوب کار پرداخته شده است. ‌در فصل چهارم نیز آرایه‌ها و تزیینات اسناد به صورت تطبیقی مورد مقایسه و بررسی واقع شده و در انتها، برخی از فرمان‌ها در نمایی کلی از منظر زیبا‌شناسی موردِ‌ بررسی قرار گرفته است.

این کتاب توسط ندا رسولی تالیف شده و به زودی توسط انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی منتشر می‌شود.

انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی در نظر دارد تا مجموعه مقالات همایشی را که تحت عنوان «گذار از قاجار به پهلوی» برگزار شده بود، تحت عنوان کتابی به همین نام منتشر کند.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، دوران گذار از قاجار به پهلوی یکی از مهمترین فرازهای تاریخ معاصر ایران است. ناامیدی از مشروطه به همراه بازگشت استبداد، زیر پا نهادن ارزش‌های نهضت مشروطه، توقیف آزادی خواهان و مطبوعات و تداوم سیطره خارجی در سال‌های پایانی حکومت از یک سو و تمایلات گریز از مرکز و حکومت ملوک‌الطوایفی چه در شکل جنبش‌های رهایی‌بخش جنگل و خیابانی که کمابیش از همدلی بخشی از جامعه روشنفکری نیز برخوردار بود و چه در شکل سر بر تافتن خوانین و سرکردگان ایالات مانند امیر مؤید سوادکوهی، اسماعیل آقا سمیتقو، دوست محمدخان بلوچ و شیخ خزعل، زمینه را برای تغییر رژیم فراهم کرد.

اما هر قدر که تمایلات گریز از مرکز به لحاظ جغرافیایی بیشتر در مناطق مرزی ایران بروز یافته بود، در تهران یک جریان سیاسی که بیشتر تحصیل کرده‌های جدید آن را هدایت می‌کردند، از تمرکزگرایی حکومتی پشتیبانی داشت. نمایندگان این تفکر، تمرکزگرایی قوی را تنها راه حل مشکل توسعه نایافتگی ایران قلمداد می‌کردند. در چنین اوضاع و احوالی رضا خان با برخورداری از مساعدت نهادها و نیروهای داخلی در براندازی قاجاریه، درست در برهه حساسی که قدرت قاجارها با رکود علاج‌ناپذیری مواجه شده بود و همه افراد، ازآزادی خواهان سرخورده و نمایندگان مجلس و صاحبان مطبوعات، برای در اختیار قرار دادن استعداد و کارآیی خود به مخالفان قاجار آمادگی نشان می‌دادند، در صحنه سیاسی ایران ظاهر شد و در طی چهار سال از فرصت به‌دست آمده به سود خود و به زیان قاجارها بهره برد و پایه‌های حکومتش را که البته بعد از چند سال به استبداد تغییر چهره داد، بنا نهاد.

بی‌هیچ تردیدی رضاخان در تلاش برای دست‌یابی به قدرت دست‌کم از مساعدت احزاب، مطبوعات و مجلس و نیز دولت انگلستان به عنوان نیروی قدرتمند خارجی برخوردار شد. آنان در یک واکنش سیاسی سازمان یافته، تمام توان خود را در کفه ترازوی رضاخان، که به‌زعم آنان به اندازه کافی قاطع، پیشرو و وطن دوست بود، قرار دادند.

هنوز زوایای بسیاری از این مرحله از تاریخ معاصر ایران و پیامدهای آن به درستی تبیین نشده است. کتاب مجموعه مقالات همايش «گذار از قاجار به پهلوی» شامل یازده مقاله است که از نظر شناخت برخی زوایای سياسی- نظامی، اجتماعی- اقتصادی و فرهنگی ايران در گذار از قاجار به پهلوی و پيامدهای آن حائز اهمیت است.

مقاله‌های این مجموعه بدون دسته‌بندی موضوعی و با چينش الفبايی، موضوعات مختلف سياسی، اجتماعی، نظامی، فرهنگی، و ادبی را پوشش می‌دهد. سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران به همین منظور و برای تبیین بخشی از زوایای مبهم این دوره اقدام به برگزاری همایشی تحت عنوان «گذار از قاجار به پهلوی» کرد که کتاب حاضر حاصل مجموعه مقالاتی است که در این همایش ارائه شدند و قربانعلی کناررودی آن را آماده چاپ کرده است.

اندیشگاه فرهنگی کتابخانه ملی امروز (چهارشنبه 18 اسنفد) میزبان جلسه نقد و بررسی کتاب «گسترش رده اسلام» با حضور کارشناسان فهرست‌نویسی و کتابداری است.
به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، جلسه نقد و بررسي كتاب «گسترش رده اسلام (BP)» از ساعت 10 تا 12 با حضور مصطفي محفوظي، فهرست نويس و كارشناس ارشد كتابداري، طيبه حاج باقريان، فهرست نويس و مسئول كميته نسخ خطي انحمن كتابداري قم، سيد ابراهيم عمراني جانشين رئيس شوراي تامين منابع وزارت علوم، غلامرضا فدايي عراقي، استاد و پژوهشگر علم كتابداري و ويراستاران این اثر که تعدادي از كارشناسان كتابخانه ملي هستند، برگزار می‌شود.
علاقه‌مندان برای حضور در نشست‌های اندیشگاه فرهنگی می‌توانند به کتابخانه ملی واقع در اتوبان حقانی (غرب به شرق)‌ بعد از ایستگاه مترو بلوار کتابخانه ملی، مراجعه کنند.

تحولات و تشكيلات قشون ايران و تحولات قشوني ايالت كرمانشاهان در دوره قاجار، از جمله مواردی هستند که در کتاب «ايلات كرمانشاهان و نقش آنها در قشون ايران عصر قاجار» به آن پرداخته می‌شود.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، از دوره صفویه کرمانشاهان يكي از نواحی مهم سرحدی ایران شمرده می‌شد. این موقعیت مهم سیاسی به تدریج حیات شهری را در این ایالت گسترش داد و حتی ارتقاء جایگاه اقتصادی و رونق کسب و کار و تجارت را نیز موجب شد.

در دوره قاجار به ویژه پس از انتصاب محمد‌علي‌ميرزا اهمیت کرمانشاهان بیش از پیش شد اما با وجود این و در شرایط فقدان مراکز علمی و آموزشی کلاسیک و نبود سنت‌های قدرتمند مرتبط، علوم متداول به نضج و رشد قابل توجهی دست نیافت. این عدم رشد و توسعه به ویژه در عدم شکل‌گیری سنت تاریخ نویسی و تاریخ‌نگاری به خوبی پیدا است.

با وجودی که حكمراني كرمانشاهان در بيشتر دوره قاجار با محمد‌علي‌ميرزا دولتشاه و فرزندان وي بود و این ناحیه به نوعي به قلمرو خانوادگي آنها تبديل شده بود، در چنین شرایطی انتظار می‌رفت سنت تاریخ نویسی محلی و خاندانی قدرتمندی در آنجا نضج پیدا کند اما نه تنها تاريخ‌نگاري در اين ولايت رونقي نيافت؛ بلكه در اين دوره هيچ كتابي با هدف نگارش تاريخ كرمانشاهان نوشته نشد. این در حالی بود که ولايت هم‌جوار آن يعني كردستان اردلان، در اين دوره زماني شاهد خلق بيش از 10 اثر با هدف تاريخ‌نگاري بود.

بنابراين در نبود تواريخ محلي و منابعي كه به شکلی مستقيم به تاريخ اين ولايت بپردازند و نيز فقر اطلاعاتي ايالت كرمانشاهان در ديگر تواريخ همزمان، در نگاه اول امید به انجام پژوهش در مورد جنبه‌هاي مختلف تاريخ اين ولايت در دوره قاجاريه بسيار كم فروغ به نظر مي‌رسد.

کتاب «ايلات كرمانشاهان و نقش آنها در قشون ايران عصر قاجار» حاصل بيش از دو سال فعاليت در گروه تحقيقات تاريخ معاصر پژوهشكده اسناد، سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران است که با استفاده از منابع و مدارک آرشیوی، به بازسازی تحولات این ایالت پرداخته است. استفاده از اسناد براي بازسازي جنبه‌هاي مختلف تاريخ كرمانشاهان دوره قاجار علي‌رغم تمركز جغرافيايي محدودش، طيف گسترده‌اي ازمسائل سیاسی‌، اجتماعی‌، اقتصادی و فرهنگی را پوشش می‌دهد.


اين پژوهش درباره قشون ايران به طور كلي و قشون كرمانشاهان به صورت ويژه سخن مي‌گويد. از آنجا كه در برهه مورد مطالعه پژوهش، صورت بندي غالب اجتماعي كرمانشاهان، ايلي – عشيره‌اي بود، براي بررسي قشون اين ايالات، مي‌بايست به سراغ ايلات آنجا رفت. در همين راستا چهار ايل عمده مورد مطالعه قرار گرفت. از آنجا كه تحولات نظامي – سياسي ايلات نمي‌توانستند جدا از هم تلقي شوند، در مواردي كه تحولات دروني ايل بر ساخت نظامي آن اثر گذار بوده است رويدادهاي سياسي نيز مورد تجزيه و تحليل و بررسي قرار گرفته‌اند.

روش تحقيق اين اثر، كتابخانه‌اي – اسنادي بوده و تلاش شده است با سازمان دادن اطلاعات و مدارك و امكان برقراري ارتباط بين آنها، تصويري از موقعيت قشون ايران به طور كلي و قشون و فوج‌هاي ايالت كرمانشاهان به طور ويژه ارائه شود. شالوده اصلي اين كتاب بر اساس اسناد و نسخه‌هاي منتشر نشده و مطبوعات است كه در واقع وجه مميزه آن با ساير آثار مرتبط نيز است.

خواننده پس از مطالعه كتاب به ديدگاه‌ها و آموزه‌هايی نظیر تحولات و تشكيلات قشون ايران عصر قاجار، موقعيت جغرافيايي و ساختار اجتماعي ايلات كرمانشاهان و نقش آن در تحولات قشوني اين ايالت، تحولات قشوني ايالت كرمانشاهان در دوره قاجار، چگونگي و ميزان مشاركت قشون و فوج هاي كرمانشاهان در انتظام ايالتي و كشور و فراز و نشيب‌هاي قشون ايالتي، علل و عوامل آن، می‌رسد.

این کتاب در شش فصل تنظيم شده است؛ فصل اول با عنوان «تشكيلات قشون ايران عصر قاجار»، قشون ايران به صورت كلي مورد بررسي قرار گرفته است و در مواردي اشاراتي نيز به قشون كرمانشاهان شده است.

فصل دوم با عنوان «موقعيت جغرافيايي و ساختار اجتماعي ايلات كرمانشاهان»، موضوع‌هاي مختلفي از جمله قلمرو و زيست بوم، دامنه نفوذ سياسي، ساختار قدرت، صورت بندي اجتماعي و ساختار اقتصادي را مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار داده است. مطالعه اين بخش، خواننده را در درك بهتر تحولات قشوني ياری خواهد كرد.

فصل‌هاي سوم تا ششم، جايگاه و تحولات قشون كرمانشاهان را در طول دوره قاجاريه مورد بحث و بررسي قرار می‌دهد. مبناي تقسيم بندي فصول هم، دوره سلطنت شاهان قاجار و يا دوره حكمراني، حكمرانان كرمانشاهان است. در اين ميان فصل ششم تا حدودي متفاوت است. اين فصل با اختصار تحولات قشوني كرمانشاهان را از سلطنت مظفرالدين شاه تا انقراض قاجاره پوشش می‌دهد. در اين دوره رويدادهاي زيادي از جمله تصادم‌هاي نيروهاي مشروطه خواه و ضد مشروطه، ماجراجويي‌هاي سالارالدوله، جنگ جهاني اول و ورود نيروهاي متخاصم و شكل‌گيري دولت ملي، در اين ايالت روي داد و هميشه يكي از طرف‌هاي موثر و درگير اين رويدادها قشون و فوج‌هاي ايلي ايالت بود. بنابراين پرداختن تفصيلي به آن از حوصله و وقت پژوهش حاضر خارج بود؛ زيرا هر يك از موضوعات مطرح شده خود پژوهش مستقلي را مي‌طلبيد اما به جاي پرداختن تفصيلي به اين مباحث دو موضوع، ماليات قشون و مواجب قشون كه از قضا حجم وسيعي از گزارش‌هاي اين دوره ايالت كرمانشاهان را به خود اختصاص داده در اين فصل مورد بررسي قرار گرفت، دو موضوعي كه در طول دوره قاجاريه همواره قشون درگير آن بوده‌اند، منتها در اين برهه نقش پررنگ تري یافته‌اند. پايان بخش اين كتاب هم چند كتابچه منتشر نشده، اسناد و تصاوير مرتبط است.

كتاب «ايلات كرمانشاهان و نقش آنها در قشون ايران عصر قاجار» توسط مطلب مطلبي، نوشته و در اسفند 1395 و در 466 صفحه توسط انتشارات سازمان اسناد و كتابخانه ملي در شمارگان 500 نسخه و قطع رقعی، منتشر شده است.