به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، این نمایشگاه با حضور آیت الله درّی نجف آبادی نماینده ولی فقیه در استان مرکزی، فرزاد مخلص ائمه استاندار استان مرکزی، فاطمه طباطبایی عروس امام خمینی (ره) و جمعی از مردم شهرستان خمین برپا شد.

در این نمایشگاه اسنادی بیانیه های امام خمینی (ره) از آغاز نهضت تا پیروزی انقلاب اسلامی و اسنادی درباره بزرگداشت روز زن در تاریخ معاصر ایران و شهرستان خمین در معرض دید عموم قرار گرفت.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، کارگاه «آشنایی با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، به همّت معاونت پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران و با حضور محمد هدایتی مدرس دانشگاه برگزار شد.

محمد هدایتی در دو کارگاه 8 ساعته که طی دو روز برپا شد؛‌ با شرح تاریخچه تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران گفت: قانون اساسی جمهوری اسلامی در سال 1358 توسط مجلس خبرگان در 175 اصل تدوین و در تاریخ 11 و 12 آذرماه در همه پرسی قانون اساسی به رأی گذاشته شده و با 99 درصد آرا تصویب شد. مردادماه سال 1368 پس از حکم امام خمینی (ره) به رئیس جمهور وقت، اصلاحاتی در قانون اساسی صورت گرفت که با همه پرسی بازنگری قانون اساسی با 97 درصد آرا به تصویب رسید.

وی فصول قانون اساسی جمهوری اسلامی را چهارده فصل برشمرد و ادامه داد: فصول قانون اساسی به اصول کلی، زبان، خط،‌ تاریخ و پرچم رسمی کشور، حقوق ملت، اقتصاد و امور مالی، حق حاکمیت ملت و قوای ناشی از آن، قوه مقننه،‌ ‌شوراها، رهبر یا شورای رهبری، قوه مجریه، سیاست خارجی، قوه قضائیه، صدا و سیما، شورای عالی امنیت و ‌بازنگری در قانون اساسی تقسیم می شود که در مجموع چهارده فصل را در بر می گیرد.

هدایتی با اشاره به دسته بندی های مختلف انواع نظام های سیاسی اظهار کرد: در قوانین اساسی کشورهای مختلف دنیا، نظام های حکومتی متفاوتی وجود دارد که به نظام ریاستی، نظام پارلمانی، نظام نیمه ریاستی و نظام نیمه پارلمانی تقسیم می شوند. در نظام ریاستی، دو قوه مجریه و مقننه با رأی مردم و مستقل از هم شکل می گیرند. در این نوع از شیوه زمامداری، قوا کاملاً منفک از هم هستند و حق دخالت در کارهای یکدیگر را ندارند، حتی بصورت استیضاح و سئوال و جواب. به عنوان نمونه نظام سیاسی آمریکا یک نظام کاملاً ریاستی است که رئیس جمهور، رئیس کل کشور است و اختیارات گسترده دارد. در نظام پارلمانی بین رئیس دولت و رئیس کشور تفکیک وجود دارد. رئیس جمهور یک مقام تشریفاتی است و نخست وزیر مسئول اجرایی کشور است. تفکیک قوا نسبی است و نخست وزیر توسط مجلس تعیین می شود. قوه مجریه هم در برابر قانون پاسخگو است و دولت هم ازطریق لوایح قانونی بر مجلس تأثیرگذار است.

وی نظام جمهوری اسلامی را نظامی الهی نامید که در آن حاکمیت مردمی پذیرفته شده است و ادامه داد: نظام جمهوری اسلامی ایران نه نظام کاملاً ریاستی است و نه نظامی کاملاً پارلمانی. بلکه ترکیبی از این دو نظام است. نظام ولایت فقیه، نظامی بدیع است که قبل از نظام جمهوری اسلامی ایران در جای دیگری تجربه نشده است. در این نظام، حقوق مردم ایران از هر قوم قبیله ای که باشند، مساوی است و رنگ، نژاد، زبان و غیره به هیچ عنوان امتیاز محسوب نمی شود. در همین راستا همه افراد ملت ایران اعم از زن و مرد در حمایت از قانون اساسی یکسان هستند و از همه حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با رعایت موازین اسلامی به شکل مساوی برخوردار هستند.

هدایتی با شرح اصل بیست و یکم قانون اساسی در حوزه زنان، رعایت حقوق زن از جنبه های مختلف با رعایت موازین اسلامی را از اصول مهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران عنوان کرد و گفت: ایجاد زمینه های مساعد برای رشد شخصیت زن و احیای حقوق مادی و معنوی، حمایت از مادران به خصوص در دوران بارداری و حضانت از فرزند و حمایت ازکودکان بی سرپ‍رست،‌ ایجاد دادگاه صالح برای حفظ کیان و بقای خانواده،‌ ایجاد بیمه خاص برای زنان سالخورده، بیوه شدگان و زنان بی سرپرست و قیمومیت فرزندان به مادران شایسته در جهت غبطه آنها در صورت نبودِ ولی شرعی، ازجمله موارد مطرح شده درخصوص حقوق زن در نظام جمهوری اسلامی است.

وی در پایان، درباره بازنگری در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران یادآور شد: بازنگری در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در موارد ضروری انجام می شود. به این ترتیب که مقام رهبری بعد از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام، طی حکمی خطاب به رئیس جمهور موارد اصلاح و یا تتمیم قانون اساسی را به شورای بازنگری قانون اساسی با ترکیبی از اعضای شورای نگهبان، رؤسای قوای سه گانه، اعضای ثابت مجمع تشخیص مصلحت نظام، پنج نفر از اعضای مجلس خبرگان رهبری،‌ ده نفر به انتخاب مقام رهبری، سه نفر از هیات وزیران، سه نفر از قوه قضائیه،‌ ده نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و سه نفر از دانشگاهیان پیشنهاد می کند.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، نخستین همایش بزرگداشت روز تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی به همت مجمع هماهنگی مراکز تاریخ پژوهی و بانک های اسنادی ایران(مهتاب) در محل تالار قلم کتابخانه ملّی ایران برگزار شد.

 تلاش برای ارتقای جایگاه تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی

حجت‌الاسلام سعید فخرزاده دبیر مجمع هماهنگی مراکز تاریخ پژوهی و بانک های اسنادی ایران (مهتاب) در ابتدای این همایش گفت: مهرماه سال ۱۴۰۱ شورای فرهنگ عمومی کشور با درخواست نام‌گذاری روز ۲۵ دی‌ماه به نام روز تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی موافقت کرد. در مدت کوتاهی کمیته‌ای برای برنامه‌ریزی و برگزاری همایش و تقدیر از فعالان حوزه تاریخ‌نگاری ایجاد شد.

وی ابراز امیدواری کرد: مجمع مهتاب در سال‌های آتی، برنامه‌ریزی ویژه‌ای برای ارتقاء تاریخ نگاری انقلاب اسلامی داشته باشد.

 برای مقابله با تحریف وقایع در جامعه نیازمند توجه بیشتر به تاریخ‌نگاری هستیم

 علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در همایش بزرگداشت روز تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی اظهار داشت: به هر معنا که تاریخ را در نظر بگیریم، چه از نظر عام و چه از منظر سبک شناسی و فلسفه تاریخ، یکی از مهمترین معارف بشری، تاریخ است.

وی افزود: اگر در رمان یا مجموعه شعر یا متن ادبی و سیاسی در مورد دوره‌ای از تاریخ مطلبی بیان می‌شود، وظیفه بررسی صحت آن با تاریخ‌نگاران است. در گذشته بدبینی نسبت به تاریخ و تاریخ‌نگاری وجود داشته است؛ چراکه دقت و همت زیادی توسط تاریخ‌نگاران صورت نگرفته و حتی در ابیات شاعران ادوار مختلف با کنایه درباره تاریخ و تاریخ نویسی صحبت شده است. در ادوار مختلف تاریخی نیز گاهی تاریخ توسط افراد وابسته به صاحبان قدرت و ثروت نگاشته شده است.

مختارپور تصریح کرد: اکنون نیز بعضاً شاهد روایت‌های غلط و مغرضانه از حوادث و اتفاقات تاریخی هستیم که در بعضی مواقع به دلیل عدم روشنگری، تبدیل به باور برای جوانان شده است. با نگاهی به فضای موجود در کشور گسترش برخی مطالب خلاف واقع به کمک فناوری‌های نوین، درمی یابیم که جای کار در حوزه تاریخ‌نگاری و روشنگری در این خصوص وجود دارد.

در حوزه تاریخ نگاری نهضت اسلامی خلأهای زیادی وجود دارد

 محمدحسن رجبی دوانی محقق و تاریخ‌نگار در ادامه این همایش گفت: جا داشت نام‌گذاری روز تاریخ نگاری انقلاب اسلامی سال‌ها قبل اتفاق می‌افتاد، اما اقدام اخیر در این خصوص جای امیدواری دارد و توجه به تاریخ‌نگاری انقلاب بسیار مهم و ارزشمند است.

وی خاطرنشان کرد: در اشاره به اهمیت تاریخ نگاری باید به این موضوع توجه کرد که در تاریخِ دوران قاجار و در حین جنگ‌های ایران و روس، علما فتاوایی صادر کرده‌اند که برخی از این فتاوا موجود است؛ اما در جنگ ایران و انگلیس روزنامه وقایع اتفاقیه به صدور فتاوایی ازطرف علمای برجسته مناطق مختلف اشاره کرده، اما به طرز عجیبی متن و اسناد این فتاوا در دسترس نیست که بتوان از آن‌ها استفاده کرد. همین موضوع نشان می‌دهد که غفلت در تاریخ نگاری در کنار اقدام آگاهانه استعمار در جمع آوری منابع تاریخی سبب می‌شود تا درخصوص برهه‌هایی از تاریخ و یا درخصوص وقایعی بتوان تحریف ایجاد کرد.

این پژوهشگر تاریخ تصریح کرد: البته کتاب‌هایی در حوزه تاریخ نگاری هم نگاشته شده که رساله دخانیه و کتاب دخانیه به ابعاد فتوای میرزای شیرازی درباره تحریم توتون و تنباکو و بستر صدور فتوا پرداخته‌اند که جزو نخستین کتاب‌های تاریخ نگارانه جنبش روحانیون در عصر معاصر است.

رجبی عنوان کرد: در طول تاریخ معاصر تلاش کمتری برای تاریخ نگاری نهضت‌های مردمی و به ویژه نهضت اسلامی صورت گرفته، پس از فتوای تنباکو در دوران مشروطه و نهضت ملّی شدن نفت نیز شاهد ضعف تاریخ نگاری هستیم و این اقدامات سبب مهیا شدن بستری برای تحریف تاریخ و ترور شخصیت بزرگان تاریخی شده است.

وی مطرح کرد: تحریف جنبش‌های تاریخی اسلامی و ترور شخصیتی رهبران جنبش‌ها سبب شد تا مرحوم دوانی با آغاز اعتراض علیه لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی به بیوت مراجع مراجعه کرده و سخنرانی‌ها و اعلامیه‌های علما را جمع‌آوری کرده و ظرف مدت کوتاهی کتابی را درباره این نهضت منتشر کرد تا منبع خوبی در این خصوص فراهم شده و به یادگار بماند.

تاریخ نگاری از محورهای قرآن کریم است

 حجت‌الاسلام مصطفی پورمحمدی رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی در همایش بزرگداشت روز تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی عنوان کرد: تاریخ، عرصه جدال حق و باطل و عقل و جهل است. قرآن که نسخه نجات بشر و کلام الهی است از دو شیوه برای هدایت استفاده کرده، یکی از این روش ها احتجاج و استدلال است و بخش قابل توجه آن روایت‌گری و بیان حوادث و رویدادهای تاریخی است، استفاده از روایت برای تثبیت و تکمیل هدایت و استدلال قرآن استفاده شده است.

وی اضافه کرد: در قرآن کریم حدود هزار بار نام الله به کار برده شده است، اما ۱۲۰۰ بار قیل و قال که بیانگر گفتگوست استفاده شده، ۲۶ بار قصه و قصص به کار رفته و حتی سوره‌ای با نام قصص آورده شده، در بیان آنچه بر حضرت موسی گذشت، ۴۷ آیه با عبارت‌های تاریخ نگارانه بیان شده است و نام‌های سوره‌های قرآن هم اکثراً به نام حوادث تاریخی و اشخاص نامگذاری شده است که نشانگر نقش و جایگاه تاریخ نگاری و بیان تاریخ در قرآن است.

رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی اشاره کرد: قرآن کریم در بیان تاریخ، حساسیت در نقل درست و حق دارد، همچنین حساسیت دیگر قرآن جلوگیری از تحریف است. برای داوری صحیح بین مردم هم به دانستن درست تاریخ و نقل و ثبت درست تاریخ تأکید شده است، داشتن اشراف کامل و علم کافی برای تاریخ نگاری از تأکیدات دیگر قرآن کریم درخصوص تاریخ نگاری است.

پورمحمدی تاکید کرد: تاریخ نگاری قرآن کریم برای تفکر انسان‌ها به کار گرفته شده است، قرآن کریم اشاره به تاریخ را برای دانستن دلایل رشد و افول ملت‌ها بیان می کند، نقل تاریخ برای محکم کردن قلب و بیان فعالان اجتماعی و رهبران جامعه است. از منظر قرآن کریم نقل تاریخ برای هشدار دادن هم به کار گرفته شده و تهدی هم در بیان تاریخ وجود دارد؛ غفلت زدایی و آگاهی بخشی از دیگر اهداف بیان تاریخ در قرآن کریم است.

رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی اظهار داشت: امام خمینی(ره) از مرداد ۵۷ و همزمان با قیام‌های متعدد ملت ایران که در شهرهای مختلف رخ می داد، بر تاریخ‌نگاری صحیح وقایع انقلاب تأکید داشتند و تا صدور فرمان تاریخ نگاری انقلاب، هدایتی ۱۰ ساله درخصوص تاریخ نگاری داشته‌اند که نشان دهنده اهمیت و جایگاه تاریخ نگاری انقلاب اسلامی دارد.

وی با اشاره به متن نامه امام خمینی(ره) به حجت‌الاسلام روحانی و بسترهای صدور این نامه گفت: امام بعد از هدایتی ۱۰ ساله، تاریخ نگاری انقلاب اسلامی طی حرکتی خودجوش و با صدور حکم و نامه‌ای، مسئله تاریخ نگاری را مجدداً مورد تأکید قرار می‌دهند. امام خمینی(ره) در سال پایانی عمر خود اقدامات قابل تأملّی برای تضمین حیات انقلاب داشتند که یکی از این اقدامات تأکید بر ثبت و ضبط صحیح تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی است.

حجت‌الاسلام پورمحمدی اشاره‌ای هم به موضوع جهاد تبیین داشته و بیان کرد: مقام معظم رهبری نیز به موضوع جهاد تبیین اشاره دارند که این موضوع نیز با توجه به ثبت و نشر صحیح اتفاقات و وقایع تاریخی محقق می‌شود.

رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی در پایان گفت: در حوزه تاریخ نگاری و ثبت اسناد اقدامات بخشی خوبی صورت گرفته و حتی دستگاه‌های متعددی در این حوزه داریم، اما نیاز اصلی ایجاد هم‌افزایی بین دستگاه‌های متولی می‌باشد که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

تجلیل از پژوهشگران حوزه تاریخ نگاری انقلاب اسلامی

در بخش دیگر نخستین همایش گرامیداشت تاریخ نگاری انقلاب اسلامی از تلاش‌ها و خدمات ۵ نفر از تلاشگران حوزه تاریخ نگاری انقلاب اسلامی که عمری مجاهدت علمی داشته و از دنیا رفته‌اند، تقدیر شد.

به این ترتیب با اهدای لوحی به خانواده‌های مرحومان حجت‌الاسلام روح الله حسینیان، حجت الاسلام سید هادی خسروشاهی، حجت الاسلام علی ابوالحسنی، حجت الاسلام علی دوانی و مهندس علی اکبر رنجبر کرمانی، از زحمات پژوهشگران تاریخ نگاری انقلاب اسلامی تقدیر شد.

 رونمایی از کتاب تاریخ نگاران انقلاب اسلامی

پایان بخش همایش بزرگداشت تاریخ نگاری انقلاب اسلامی، رونمایی از دو کتاب در حوزه تاریخ نگاری انقلاب اسلامی بود که با حضور مسئولان مراکز تاریخ پژوهی و بانک های اسنادی ایران انجام شد.

گفتنی است مبنای نامگذاری 25 دی ماه به «روز تاریخ نگاری انقلاب اسلامی»، صدور نامه حضرت امام خمینی(ره) به حجت الاسلام سید حمید روحانی در سال 1367 برای تدوین تاریخ انقلاب اسلامی است.

سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران و جمعی از اعضای مجمع هماهنگی مراکز تاریخ پژوهی و بانک های اسنادی ایران (مهتاب) در بهمن سال 1400 ، طی مکاتبه ای با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواستار نامگذاری روز 25 دی ماه به نام «روز تاریخ نگاری انقلاب اسلامی» شدند که این پیشنهاد در اردیبهشت ماه سال جاری در جلسه شورای فرهنگ عمومی کشور مورد بررسی و تصویب قرار گرفت.

شایان ذکر است در بخش جانبی این همایش، آثار پژوهشی مراکز اسنادی که با موضوع تاریخ نگاری انقلاب اسلامی تدوین و منتشر شده اند، ‌به نمایش گذاشته شد.

همچنین نمایشگاه اسنادی از مجموعه اسناد مرتبط با حوزه انقلاب اسلامی در حاشیه این همایش در معرض دید علاقمندان قرار گرفت.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، رئیس و اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی ضمن بازدید از بخش های مختلف ساختمان گنجینه ملّی ایران ازجمله بخش های حفاظت و مرمت، آزمایشگاه ها، تالار پژوهش و کتابخانه تاریخ معاصر، صحافی، ضد عفونی و مخازن آرشیوی، در نشستی با حضور رئیس و معاونین سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، مهمترین دغدغه ها و چالش های کتابخانه ملّی ایران را مورد بحث و بررسی قرار دادند.

حجت الاسلام مرتضی آقاتهرانی رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس در خلال بازدید از مخازن آرشیوی و بخش های مختلف کتابخانه ملّی ایران، ضمن اذعان به ضرورت رعایت استانداردها در حفاظت اسناد ملّی ایران، بر همراهی و کمک کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی برای تصویب اعتبارات لازم در این خصوص تاکید کرد.

در این برنامه که علاوه بر رئیس کمیسیون فرهنگی، تعدادی از اعضای این کمیسیون ازجمله حجت الاسلام سیدرضا تقوی، سیدعلی یزدی خواه، زهره سادات لاجوردی، حسین جلالی و همچنین محمدمهدی فروردین حضور داشتند، فرایند دریافت، آفت زدایی، مرمت و صحافی کتب قدیمی و اسناد مهم ملّی در این سازمان تا زمانی که در مخازن آرشیوی نگهداری می شوند، تشریح شد و نمایندگان مردم در کمیسیون فرهنگی مجلس در جریان مهمترین آسیب ها و چالش های سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران قرار گرفتند.

علیرضا مختارپور در نشست مشترک با رئیس و اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس، ضمن خوشامدگویی به نمایندگان منتخب ملّت و ارائه گزارشی از اقدامات و برنامه های کتابخانه ملّی ایران طی یکسال اخیر، مهمترین فعالیت ها، خدمات، دغدغه ها و چالش های کتابخانه ملّی را تشریح کرد.

وی در ادامه ضمن تاکید بر ضرورت رفع مشکلاتی که مانع از انجام وظایف مندرج در اساسنامه این سازمان شده است، گفت: مدیران جدید این سازمان طی یکسال اخیر با وجود مشکلات فراوان مالی که عمدتاً خارج از اراده و ناشی از تصمیمات در دولت قبل بوده است، تلاش کردند تا بهترین تصمیم را در مدیریت بودجه و هزینه ها اتخاذ نمایند که البته در این مسیر سختی های فراوانی وجود داشته و دارد.

مختارپور همچنین با تشریح مهمترین برنامه های ضروری سازمان در سال آینده، خواستار کمک جدی کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی درخصوص تصویب و تحقق بودجه پیشنهادی کتابخانه ملّی ایران شد.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، چهارمین نشست مجمع کتابخانه‌های بزرگ کشور (مکتب) با حضور حجت الاسلام سید محمود مرعشی رئیس کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، حامد علامتی مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مهدی رمضانی دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران و  عصمت مؤمنی معاون کتابخانه ملّی برگزار شد.

لزوم حفظ و صیانت از نسخ خطّی موجود در کشور

حجت‌الاسلام سیدمحمود مرعشی رئیس کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی با اشاره به اهمیّت حفظ نسخ خطّی موجود در کشور گفت: در کشور ما کتابخانه‌های شخصی مهّمی وجود دارند که نسخه‌های خطّی بسیار ارزشمندی برای ماندگاری، وقف این کتابخانه‌ها شده‌اند؛ اما ضمانت بقا ندارند. برای این منظور اگر مردم قصد دارند نسخ خطّی ارزشمندی را که در اختیار دارند، وقف کتابخانه‌ای کنند، آن را به کتابخانه های بزرگ و معتبر ارائه کنند.

وی افزود: اخیراً که طالبان به افغانستان تسلط پیدا کرد، یکی از درآمدهای مهم آن‌ها به غیر از مواد مخدر، فروش کتب و نسخ خطّی ارزشمندی است که در این کشور و به‌خصوص در شهر هرات به‌وفور یافت می‌شود. آن‌ها معمولاً با پاک کردن مهر این نسخ، آن‌ها را می‌فروشند و این یک مشکل بزرگ برای ما محسوب می‌شود.

نگاه پیشرو و عمیق فرهنگی در انقلاب و جمهوری اسلامی

مهدی رمضانی دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در این نشست ضمن خیرمقدم به حاضران به ارائه گزارشی از وضعیت کتابخانه‌های عمومی در کشور پرداخت و گفت: در سال‌های اخیر و از دوره مدیریت آقای مختارپور، پرداختن به موضوع کودک و نوجوان و توسعه خدمات در کتابخانه‌های نهاد به شکل جدی‌تری پیگیری می‌شود، و امروزه همه کتابخانه‌های عمومی در سراسر کشور، مجهز به بخش کودک و نوجوان هستند.

رمضانی افزود: همچنین خدمات متعدد و متنوعی علاوه بر عضویت در کتابخانه، امانت کتاب و خدمات مرسوم در کتابخانه‌های عمومی به جامعه ارائه می‌شود. در کتابخانه‌های نسل جدید نهاد، بیش از ۶۰ خدمت پیش‌بینی و ارائه شده است. نهاد تنها دستگاهی است که به گروه‌های خاص مانند نابینایان و ناشنوایان خدمات فرهنگی می‌دهد. همچنین در حوزه توسعه کتابخانه‌های سیار هم اتفاقات خوبی رخ داده و تا امروز بیش از ۴۰ کتابخانه سیار در سراسر کشور مشغول خدمت‌رسانی هستند.

حمایت مجمع مکتب از طرح تحول و توانمندسازی محلات

علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی جمهوری اسلامی ایران در ادامه این نشست گفت: امیدواریم جمعی که امروز در این محل گرد هم آمده‌اند با تلاش، همکاری، هم‌افزایی و هماهنگی بتوانند در توجیه اهمیّت کتاب، کتاب‌خوانی و کتابخانه‌داری برای مسئولین دولتی و نهادهای عمومی اقدامی مؤثر انجام دهند. در این راستا ما در تمام مجامع فرهنگی که حاضر هستیم ازجمله مجمع مکتب تلاش می‌کنیم تا به کمک و یاری هر دستگاه، نهاد کوچک و بزرگی که در حوزه فرهنگ حرکت می‌کند، برویم. خوشبختانه سازمان‌دهی و برنامه‌ریزی‌هایی در این زمینه ازسوی برخی نهادها آغاز شده که تنها نیاز به همکاری، همفکری، کمک و هم‌افزایی دارد.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران افزود: بر این اساس یکی از دستور جلسه‌های امروز ما دعوت از جناب آقای دکتر آقامحمدی بود که پیش و پس از پیروزی انقلاب اسلامی در خدمت مردم، انقلاب و نظام اسلامی بوده است. در سال‌های اخیر موضوع آسیب‌های اجتماعی یکی از مسائلی بود که با محوریت محلات مورد توجه وی و همکاران شان قرار گرفت. سال گذشته هم آقای آقامحمدی آمد و در گزارشی فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی و ورزشی مورد توجه را برای اصلاح و نگهداری جوانان و نوجوانان تشریح کرد.

تلاش برای رفع آسیب‌های اجتماعی در بیش از 2 هزار محله

در ادامه این نشست علی آقامحمدی رئیس ستاد توانمندسازی محلات آسیب‌پذیر و کم‌برخوردار به ارائه گزارشی از فعالیت‌های ستاد پرداخت و گفت: در موضوع محلات، ما تاکنون بیش از ۱۴۰ جلسه درباره مشکلات محلات و راهکارهای ترمیم آن را با نهادهای مرتبط برگزار کرده‌ایم. در مجموع به این آمار دست یافتیم که ۲۰۲۰ محله در کشور وجود دارد که یا بافت فرسوده‌اند و یا حاشیه‌نشین هستند که امروز ۱۹ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر جمعیت در این محلات ساکن هستند و اتفاقاً پرچالش‌ترین محلاتمان در تهران قرار دارند. در جمع‌بندی‌های خود برای بررسی دلایلِ مشکلات محل‌ها به این نتیجه رسیدیم که ریشه این مشکلات در نقش نداشتن مردم در محلات است. چراکه اگر مردم نخواهند اوضاع را تغییر دهند، هیچ‌گاه این تغییرات ازسوی دولت‌ها، خیرین و سایر افراد و مجموعه ها ایجاد نخواهد شد.

وی افزود: در این راستا تصمیم گرفتیم که تقاضای مردم را دریافت کنیم تا بتوانیم آن‌ها را حل کنیم. به همین دلیل کوچه را محور مسئولیت اجتماعی قرار دادیم و شهردار کوچه را از خود ساکنان کوچه انتخاب کردیم تا آن‌ها تقاضا و نیازهای مردم را جمع‌آوری و ارائه دهند. نهایتاً کمیته امداد حضرت امام(ره)، ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره)، سازمان بهزیستی و جمعیت هلال ‌احمر با هم به جمع‌بندی رسیدند که در این حوزه فعالیت کنند.

کتابخانه‌ها، مراکزی برای یادگیری و یاددهی

عصمت مؤمنی معاون کتابخانه ملّی گفت: موجودی کتب در کتابخانه‌های عضو مکتب، نقطه اثربخشی برای ارتقای سرمایه فرهنگی و سرمایه اجتماعی خواهد بود و نیز منابع دیجیتال و فناوری‌های مرتبط در این کتابخانه‌ها نشان دهنده رشد و توسعه سواد دیجیتالی و بستری برای مدیریت اطلاعات و دسترس پذیری یکپارچه است و امیدوارم کتابخانه‌ها به مراکزی برای یادگیری و یاددهی تبدیل شوند. فضاهای موجود در کتابخانه‌ها ظرفیت بالایی برای برگزاری نشست‌ها، دیدارها، ملاقات‌های فرهنگی،‌ علمی، تخصصی و در جهت ارتقای سطح آگاهی و معرفت و نیز انتقال مهارت های اجتماعی و فرهنگی محسوب می شوند.

وی یادآور شد: یکی از کارکردهای مشارکت مکتب در دنبال کردن برنامه‌ها، اقدام ها و عملیاتی است که می تواند به صورت گسترده و نظام مند به ثمر برساند، تا به شکل­دهی توسعه خدمات در کتابخانه‌ها به عنوان مراکز فرهنگی بیانجامد.

لازم به توضیح است در چهارمین نشست مجمع کتابخانه‌های بزرگ کشور (مکتب)، نمایندگانی از سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، کتابخانه و موزه ملّی ملک، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور و کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی نیز حضور داشتند.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، نخستین نشست رسانه ای مجمع کتابخانه‌های بزرگ کشور (مکتب(، صبح روزِ  16 بهمن ماه، با حضور معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش، دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور، مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در محل اندیشگاه فرهنگی این سازمان برگزار شد.

سرانه 9 جلدی کتاب به ازای هر دانش آموز در کتابخانه‌های مدارس

 اصغر باقرزاده معاون پرورشی وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه سرانه کتاب به ازای هر دانش آموز ۹ جلد کتاب است؛ گفت: از بین ۱۰۰ هزار مدرسه در کشور، ۳۶ هزار مدرسه دارای کتابخانه است که در این کتابخانه‌ها ۱۱۶ میلیون جلد کتاب وجود دارد و سرانه کتاب به ازای هر دانش آموز، ۹ جلد تخمین زده می شود.

وی ادامه داد: بر اساس آیه ۴۸ سوره مائده، کتاب و آنچه در کتاب آمده است سطح نویسنده را نشان می‌دهد و از این رو قرآن کریم را بزرگترین معجزه پیامبر اسلام(ص) برمی شمارند.

باقرزاده گفت: ازجمله اهداف گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی و توسعه کتابخانه‌های مدارس می‌توان به گسترش فرهنگ مطالعه، دسترسی به کتاب و تازه‌های نشر، حمایت از دانش آموزان مؤلف، آموزش نقد و نقادی، انس و الفت دادن دانش آموزان با کتاب اشاره کرد.

باقرزاده بیان کرد: وزارت آموزش و پرورش کارگروهی برای انتخاب کتاب تشکیل داده و این کارگروه نسبت به ارزیابی کتاب های منتشر شده به ویژه در حوزه کتاب کودک و نوجوان اقدام می کند تا خرید و یا عرضه کتاب های مناسب این حوزه به دانش آموزان، مورد شناسایی قرار گیرد. به همین منظور هر ساله فراخوانی برای داوری و انتخاب کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان منتشر می‌شود و آثار مرتبط مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، همچنین نمایشگاه‌های مدرسه‌ای عرضه کتاب نیز در مدارس برپا می‌شود که در این نمایشگاه، آثار ارزیابی شده با تخفیف به دانش آموزان عرضه می شود.

معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش خاطرنشان کرد: برگزاری مسابقات متنوع و متعدد کتابخوانی در سطح مدارس در راستای توسعه کتابخوانی و ترویج کتاب توسط وزارت آموزش و پرورش اجرا می‌شود؛ راه‌اندازی کتابخانه مدارس عشایری از دیگر برنامه‌های وزارت آموزش و پرورش در حوزه ترویج کتاب و کتابخوانی است.

باقرزاده اعلام کرد: طرح پس‌انداز کتاب در مدارس اجرا خواهد شد که ازطریق آن ۳۵ درصد مبلغ خرید کتاب در کیف پول دانش آموزان شارژ شده و در نوبت های بعد می‌توانند از مبالغ پس انداز شده در خریدهای بعدی کتاب استفاده کنند؛ پویش هیستوری یا خوانش کتابِ سرگذشت استعمار در کشور، از دیگر طرح های ترویج فرهنگ کتابخوانی در کشور است که تاکنون ۴۱ هزار دانش آموز مقطع متوسطه مشارکت داشته اند و برگزیدگان نیز از جوایز ارزنده‌ای بهره‌مند خواهند شد.

وی تاکید کرد: استفاده از کتاب برای اهداف محوری تعلیم و تربیت، هدف وزارت آموزش و پروش برای استفاده و ترویج کتاب است؛ اهداف محوری تعلیم و تربیت نیز شامل تقویت هویت و امید در بین دانش آموزان است.

معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش همچنین اعلام کرد: از بین یکصد هزار مدرسه در کشور، ۳۶ هزار مدرسه دارای کتابخانه است که از بین ۸۰۰ هزار کلاس درس، تعداد ۲۳۶ هزار کلاس درس دارای کتابخانه هستند. در این کتابخانه‌ها ۱۱۶ میلیون جلد کتاب وجود دارد که سرانه کتاب به ازای هر دانش آموز، ۹ جلد است.

رشد 130 درصدی کتابخانه‌ها و 200 درصدی کتاب‌های کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران

فاطمه ثقفی رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران با بیان اینکه کتاب های کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران در بعد از انقلاب رشد 200 درصدی داشته است؛ گفت: کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران در سال ۱۳۲۸ با کتاب‌های اهدایی آیت‌الله مشکات ازجمله نسخ خطّی راه‌اندازی شد. این کتابخانه علاوه بر نسخ خطّی، اسناد دانشگاه تهران و برخی دانشگاه‌های کشور را نیز در اختیار دارد؛ کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران در کنار منابع کتاب، منابع غیرکتابی ازجمله نقشه‌ها، عکس‌های قدیمی و منابع را نیز در خود جای داده است.

وی افزود: کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران فراتر از دانشجویان این دانشگاه، به تمامی دانشجویان کشور خدمات ارائه می‌دهد. تعداد مراجعان به این کتابخانه در سال 1357، تعداد ۴۰۰ مراجعه کننده بوده و این شاخص در سال 1401 به مراجعه ۳ هزار پژوهشگر و دانشجو رسیده است.

رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران با اشاره به تفکیک دانشگاه علوم پزشکی از دانشگاه تهران اظهار داشت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی با وجود تفکیک دانشگاه علوم پزشکی از دانشگاه تهران، شاهد رشد کمّی و کیفی منابع، کتاب ها و کتابخانه های دانشگاه تهران بوده ایم؛ تعداد نسخ خطّی در دانشگاه تهران از ۱۳ هزار نسخه به ۱۷ هزار نسخه افزایش یافته است.

ثقفی با بیان این مطلب که تعداد کتابخانه‌های زیرمجموعه کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران از ۲۲ کتابخانه به ۵۲ کتابخانه دانشگاهی رسیده است؛ افزود: تعداد اعضای کتابخانه‌های زیرمجموعه کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، از ۴ هزار عضو در قبل از انقلاب اسلامی به بیش از ۴۲ هزار عضو در دوران پس از انقلاب اسلامی افزایش پیدا کرده است. همچنین تعداد کتاب‌های این مجموعه نیز از ۱۸۶ هزار عنوان کتاب به ۶۰۰ هزار عنوان رسیده است.

رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران افزود: اضافه شدن منابع دیجیتال، ایجاد دسترسی به منابع بین‌المللی، فراهم کردن دسترسی آسان به منابع کتابخانه های دانشگاه تهران، ازجمله اقداماتی است که در سال‌های گذشته توسط کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران صورت گرفته است.

تعداد ۸ میلیون دانش آموز در طرح کانون- مدرسه تحت پوشش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان قرار گرفته اند

حامد علامتی مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ضمن تشریح فعالیت های این نهاد فرهنگی، به طرح کانون- مدرسه اشاره کرد و گفت: با همکاری معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش طرح کانون- مدرسه اجرا شده است که در راستای این طرح، ۸ میلیون دانش آموز تحت پوشش خدمات کانون قرار دارند.

وی ادامه داد: از برکات و دستاوردهای پیروزی انقلاب اسلامی در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان می‌توان به تولید 2 هزار و 700 عنوان کتاب، ۳۵۴ فیلم بلند و ۲۱۶ انیمیشن توسط این کانون اشاره کرد. همچنین یک هزار مرکز شامل مراکز ثابت و سیار در اختیار داریم که مساحت مراکز ثابت ۴۰ هکتار و از این میزان، ۴۳ مرکز ویژه مربوط به کودکان با نیازهای خاص می‌باشد.

مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ادامه عنوان کرد: ۲۷ هزار کتاب غیرفارسی در کتابخانه‌های کانون وجود دارد که اشتراک ۹۴۰ نشریه شامل ۲۶۲ نشریه غیرفارسی از این جمله است و اعضای کانون می توانند از این ظرفیت استفاده کنند.

وی ادامه داد: فعالیت‌های پیرامون کتاب ازجمله خوانش کتاب، قصه گویی، نقاشی، تئاتر و برنامه‌های دیگری نیز توسط کانون با هدف ترویج کتاب و کتابخوانی برگزار می‌شود.

علامتی همچنین ضمن اشاره به طرح کانون- مدرسه در آموزش و پرورش، بیان کرد: با همکاری معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش، طرح کانون- مدرسه اجرا شده است که طبق این طرح ۸ میلیون دانش آموز تحت پوشش خدمات کانون قرار دارند.

وی اضافه کرد: طرح تجهیز کتاب برای تجهیز مراکز و دانش آموزان روستایی و عشایری نیز در دست اجرا است که در راستای این طرح  ۳ میلیون کتاب در مناطق مورد نظر تجهیز خواهد شد.

مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ادامه داد: ۵۰۰ عنوان از پرمخاطب‌ترین کتبی که به چاپ دوم یا بیشتر  رسیده‌اند نیز توسط کانون چاپ و توزیع خواهد شد که این کتاب‌ها نشان مرغک را نیز از کانون دریافت کرده‌اند.

وی افزود: پانصد هزار جلد از ۴۰ ناشر کتاب کودک و نوجوان توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان خریداری خواهد شد.

رشد 20 برابری کتاب ‌در کتابخانه های عمومی پس از پیروزی انقلاب اسلامی

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در مقایسه آماری تعداد کتابخانه های عمومی قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی گفت: تا سال 1357 موجودی کتابخانه های عمومی از منظر کتاب، تعداد ۲ میلیون و ۴۲۴ هزار و ۵۰۰ نسخه بوده، اما اکنون بیش از ۴۸ میلیون نسخه کتاب در کتابخانه‌های عمومی وجود دارد که رشد 20 برابری را در این شاخص داشته ایم.

مهدی رمضانی دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور ادامه داد: تأسیس کتابخانه‌های عمومی از اواسط دهه ۴۰ در کشور شروع شده است و تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ۳۷۳ کتابخانه عمومی در کشور تاسیس شده است که این عدد اکنون به بیش از سه هزار و 700 کتابخانه رسیده است. بر همین اساس تعداد 2 هزار و 700 کتابخانه زیرنظر نهاد کتابخانه‌های عمومی و یک هزار کتابخانه به صورت مشارکتی فعالیت می کنند.

وی افزود: پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ۲۳۸ هزار مترمربع فضای کتابخانه های عمومی کشور بوده و اکنون این رقم به بیش از یک میلیون متر مربع رسیده که شاهد رشد چندین برابری در حوزه ساخت کتابخانه های عمومی هستیم.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور تصریح کرد: موجودی کتابخانه های عمومی از منظر کتاب تا سال 1357، تعداد ۲ میلیون و ۴۲۴ هزار و ۵۰۰ نسخه بوده، اما اکنون بیش از ۴۸ میلیون نسخه کتاب در کتابخانه‌های عمومی وجود دارد، که رشد 20 برابری را در این شاخص داشته ایم.

رمضانی خاطرنشان کرد: از منظر تعداد اعضای کتابخانه های عمومی کشور نیز تعداد ۱۲۳ هزار ۲۷۰ نفر عضو کتابخانه های عمومی در سال 1357 به ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در سال 1401 رسیده است که می‌توانند از خدمات کتابخانه‌های عمومی بهره‌مند شوند. از منظر تعداد اعضا به دلیل فراگیری کرونا در کشور تعداد اعضا طی سال های پاندمی کرونا کاهش داشته که پس از پشت سر گذاشتن این بیماری همه گیر، شاهد رشد اعضای کتابخانه ها هستیم.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور اشاره کرد: تمامی کتابخانه‌های عمومی کشور دارای بخش کودک هستند؛ همچنین ۸۰۰ کتابخانه روستایی و ۴۰ کتابخانه سیار نیز در کشور وجود دارد که نشان از توجه جدی انقلاب اسلامی به مسئله کتاب و کتابخوانی دارد.

وی عنوان کرد: خدمات ارائه شده در کتابخانه‌ها دچار تغییر شده و از عضویت و دسترسی به مخزن کتاب‌ها فراتر رفته و اکنون برخی از کتابخانه‌های مرکزی کشور بیش از ۶۰ خدمت ارائه می‌دهند که بخش‌های دیداری و شنیداری، آموزش و بخش نابینایان ازجمله بخش‌ها و خدمات اضافه شده به کتابخانه‌های عمومی پس از پیروزی انقلاب اسلامی است.

رمضانی یادآور شد: سال آینده اجلاسی در حوزه کسب و کار و کتابخانه‌های عمومی برگزار خواهد شد تا ایفاگر نقش اجتماعی خود نیز باشیم؛ با وجود برخی کم لطفی ها ازسوی مدیران سابق وزارت آموزش و پرورش در ارتباط با کتابخانه های عمومی و عدم مشارکت در جشنواره های سراسری کتابخوانی، ازجمله برنامه های آتی نهاد کتابخانه های عمومی کشور، ارتباط با آموزش و پرورش و تحقق منویات مقام معظم رهبری درخصوص کتابخوانی دانش آموزان خواهد بود.

انقلاب اسلامی انقلابی فرهنگی بود/ رشد چشمگیر شاخص‌های کتابخانه‌های کشور

علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران بارزترین ویژگی انقلاب اسلامی ایران را فرهنگی بودن آن عنوان کرد و گفت: یکی از ویژگی‌های انقلاب اسلامی که در آن تردیدی نیست، فرهنگی بودن آن است و اهداف و آرمان‌های فرهنگی در انقلاب اسلامی پررنگ بود. به گونه ای که رهبری انقلاب و افراد شاخص انقلاب از چهرهای مهم و تاثیرگذار فرهنگی بودند و در این راستا اولین اقدامات انقلاب تأسیس نهادهایی چون نهضت سوادآموزی بوده است که اقدام شاخص فرهنگی قلمداد می شود. از منظر آمار و بررسی شاخص های حوزه کتاب می توان این آمار را به 3 دسته تقسیم کرد؛ آمار چاپ و نشر کتاب، آمار کتابخوانی و آمار مربوط به کتابخانه ها که در این نشست خبری برتبیین پیشرفت‌های حوزه کتابخانه تمرکز خواهد شد.

وی ادامه داد: در سال ۹۳ مجمعی با حضور کتابخانه‌های بزرگ کشور تشکیل شد که به اختصار مکتب (مجمع کتابخانه‌های بزرگ) نام گرفت. مکتب شامل ۱۷ سازمان و نهاد عضو است و در سال‌های ۹۳ تا ۹۵ فعال بود، اما متأسفانه در سال‌های گذشته از فعالیت‌های آن کاسته شد و اخیراً با روی کار آمدن دولت سیزدهم فعالیت این مجمع از سرگرفته شد.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در ادامه خاطرنشان کرد: در سال‌های ۹۳ تا ۹۵ سامانه‌ای راه‌اندازی شد که ازطریق آن علاقه‌مندان می‌توانند کتابی که به دنبال آن هستند را در کتابخانه‌های تمام دستگاه‌های عضو پیدا کنند.

وی تصریح کرد: کتابخانه ملّی ایران در بدو تأسیس در ساختمان سی تیر قرار داشت که پس از پیروزی انقلاب اسلامی به ساختمان جدید خود منتقل شد. ساختمان اول کتابخانه ملّی از منظر مساحت ۴ هزار مترمربع  بود که اکنون به 97 هزار مترمربع رسیده است؛ همچنین طی چند سال اخیر بخش اسناد نیز به کتابخانه ملّی ملحق شده است.

مختارپور با اشاره به افزایش چشمگیر منابع کتابخانه ملّی پس از پیروزی انقلاب اسلامی یادآور شد: از لحاظ آماری منابع کتاب کتابخانه ملّی از ۲۴۰ هزار جلد کتاب پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، به ۴ میلیون جلد در سال ۱۴۰۱ رسیده است؛ از جهت منابع نشریه نیز با افزایش ۳۶۰ هزار جلدی نسبت به سال 1357 روبه رو بوده ایم و هم اکنون پس از گذشت ۴۴ سال از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، تعداد ۳۷۳ هزار مجلد نشریه در کتابخانه ملّی وجود دارد.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران اضافه کرد: منابع نسخه‌های خطّی، مرقع، سنگی و سربی از ۱۲ هزار جلد در سال 1357 به ۷۷ هزار جلد در سال ۱۴۰۱ رسیده است که ظرفیت منابع مخزن کتابخانه ملّی نیز از ۴۰ هزار جلد در سال 1357 به ۷ میلیون جلد در سال ۱۴۰۱ ارتقا یافته است.

وی عنوان کرد: تمامی شاخص‌ها در حوزه توسعه کتابخانه‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی توسعه یافته است و این امر هم به دلیل ماهیت فرهنگی انقلاب اسلامی طبیعی است، ازطرفی شاخص‌های جمعیتی و توسعه‌ای نیز در کشور گسترش یافته است.

مختارپور تشریح کرد: با توجه به اهمیت حوزه کتاب و فرهنگ، هرچقدر در این بخش فعالیت شود کم بوده و جا برای فعالیت بیشتر نیز وجود دارد.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در پاسخ به پرسش خبرنگاران پیرامون انتشارات کتابخانه ملّی بیان کرد: به دلیل هزینه‌های سنگین انتشار کتاب‌های فاخر، میزان انتشار این کتاب‌ها توسط انتشارات کتابخانه ملّی کاهش یافته بود که در سال اخیر کتاب‌هایی در حوزه علم کتاب و دانش شناسی و تاریخ شفاهی به چاپ رسیده است.

وی افزود: درخصوص توسعه دفاتر منطقه‌ای کتابخانه ملّی هم مصوبه‌ای توسط هیئت امنای کتابخانه ملّی در سال‌های گذشته داشته‌ایم و اکنون ۱۲ دفتر منطقه‌ای وجود دارد، اما برای گسترش این دفاتر نیاز به حمایت بیشتر سازمان برنامه و بودجه و سازمان اداری و استخدامی است.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، نخستین نشست از سلسله درس گفتارهای تفسیر موضوعی شهید صدر به همت اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران و با همکاری پژوهشگاه تخصصی شهید صدر برگزار شد و حجت الاسلام و المسلمین سید امید مؤذنی ضمن معرفی شخصیت فردی و اجتماعی شهید صدر، اندیشه های او را از زوایای مختلف مورد بررسی قرار داد.

مؤذنی در ابتدا با اشاره به اینکه برای شناخت اندیشه های شهید صدر باید ابعاد مختلف شخصیت وی مورد بررسی قرار گیرد، گفت: برخی از خطاها و برداشت های نادرست که ناظر بر ناآگاهی نسبت به شرایط اجتماعی و ویژگی های شخصیتی شهید صدر بوده، باعث شده اندیشه های شهید صدر و ابعاد مختلف شخصیت او به درستی تحلیل و شناخته نشود.

وی ادامه داد: باید توجه داشت تولید کننده متن در چه بافت زمانی،‌ شرایط اجتماعی و تاریخی زیسته و زیست او چه تأثیری بر گفتار و نوشتار او گذاشته است که شناخت این فاکتورها برای دریافت ابعاد مختلف شخصیت و اندیشه یک اندیشمند مهم است.

این مدرس علوم حوزوی با اشاره به پیشینه و بافت زیسته شهید صدر گفت: آیت الله شهید صدر از خاندانی مهم و تاثیرگذار در علم شیعه در سده های اخیر است. شهید صدر در طول زندگی 45 ساله خود پژوهش و دستاوردهای مهمی در حوزه علوم فقهی و تأثیر آن بر زندگی اجتماعی انسان به ثمر رسانده است که تفسیر موضوعی او از آخرین دستاوردها و فراورده های علمی این اندیشمند است که امروزه در اختیار ما است؛ زیرا پس از آن هرچه تولید کرده در دوران حبس و در زندان رژیم بعث عراق بوده و مصادره شد.

وی افزود: آیت الله شهید صدر یک شخصیت فقیه و اصولی، فیلسوف و عالمی است که در علوم حوزوی به طور خاص و چه در علوم انسانی به شکل کلی صاحب دیدگاه بوده است که تأکید و توجه بر جنبه فقه و اصول در مباحث ایشان بسیار مهم است؛ چراکه رکن اصلی شخصیت ایشان را فقاهت تشکیل می دهد و شناسایی ما نسبت به شخصیت او با محور فقاهت سنجیده می شود.

مطالعات تفسیری 4 دهه گذشته جهان اسلام متأثر از روش تفسیری شهید صدر است

حجت الاسلام مؤذنی نوآوری در تفسیرهای شهید صدر را مشخصه بارز در تفسیرهای ارائه شده از وی دانست و گفت: مفسر قلمداد کردن شهید صدر را اگر به معنای رایج یعنی تفسیر حجم انبوهی از گفتارهای تفصیلی بدانیم و یا در مقایسه با شخصیت بارز علامه طباطبایی بررسی کنیم، حتماً نمی توان شهید صدر را از حیث حجمِ دستاوردها مفسر دانست. اما از این جهت که شهید صدر در حوزه تفسیر دست به نوآوری زده، می توان او را مفسر نامید؛ زیرا نوآوری های مهمی در مقوله تفسیر داشته است. سطح نوآوری او در تفسیر به گونه ای بوده که می توان شهید صدر را پایه گذار مکتب جدید در علم تفسیر دانست. نوآوری تفسیری شهید صدر به اندازه ای است که برخی از پژوهشگرانِ حوزه مطالعات تفسیری مدعی هستند که مطالعات تفسیری 4 دهه گذشته جهان اسلام متأثر و یا ناظر بر روش تفسیری شهید صدر است. به این معنا که دستاورد روشی در حوزه تفسیر در جهان اسلام ناظر بر روش صدر بوده است.

وی در توضیح نسبت شهید صدر با مطالعات تفسیری و قرآنی اظهار داشت: اولین بروز و ورود شهید صدر به جهان علم و اندیشه،‌ چاپ همزمان 2 کتابِ «غایب الفکر» که یک مجموعه 10 جلدی از اندیشه های اصولی است و همچنین کتاب «فدک در تاریخ» است. طبق روایت ها کتاب «فدک در تاریخ» اثری است که ظاهراً شهید صدر در 13 سالگی نوشته است و البته این موضوع محل اختلاف شاگردان او بوده است. برخی معتقدند این کتاب در سن 11 سالگی، برخی می گویند در سن 13 سالگی و بعضی ها نگارش این کتاب را مربوط به 17 سالگی شهید صدر می دانند. اما بررسی ها و مطالعات شخصی من نشان می دهد که این کتاب در 11 سالگی شهید صدر نوشته شده در 13 سالگی بازنویسی و در 20 سالگی به چاپ رسیده است.

 مؤذنی بیان کرد: شهید آیت الله صدر از ابتدای حضور خود در جهان علم و اندیشه و از زمانی که به مثابه یک اندیشمند کتاب های او منتشر شد؛ مجتهد بود و اجتهاد صدر را دو مرجع عالیقدر شیخ محمدرضا آل یاسین و حضرت آیت الله خویی تایید کرده اند. نکته قابل توجه این است که یکی از شروط شهید صدر برای ورود به عالم تفسیر مجتهد بودن فرد است. یعنی فردی می تواند وارد عالم تفسیر شود که توانایی استنباط مقصود وحیانی را از متون  دینی داشته باشد و نظامِ اعتبارِ استنباط را کسب کرده باشد و با روشی معتبر، متون دینی را خوانش و به محتوای آن دست پیدا کند. به همین دلیل است که در همه دستاوردهای نظری او روح قرآنی وجود دارد.

وی توجه به مفاهیم در اندیشه های آیت الله شهید محمدباقر صدر را یکی از مهمترین ارکان شناخت اندیشه های او عنوان کرد و گفت: شهید صدر به مفاهیم می پردازد و حقایق و وقایع مختلفِ موجود در زندگی را در ابعاد مختلف انسان شناسی و هستی شناسی بررسی می کند و بخش قابل توجهی از این مفاهیم را از دل قرآن تفسیر می کند. توجه شهید صدر به مفاهیم قرآنی در تمام ابعاد پژوهش های شهید صدر قابل تامل است.

وی متذکر شد: از این جهت تفسیر موضوعی شهید صدر در حوزه محتوا درباره منطق تحول اجتماعی حرف می زند و این منطقِ تحول اجتماعی با مدلی که شهید صدر در آغاز حرکت سیاسی خود یعنی مدل حزب طراحی کرده بود؛ متفاوت است. شهید صدر معتقد است که تحول اجتماعی از انسان آغاز می شود و انسان می تواند تحول اجتماعی و در ادامه تحول تاریخی را به وجود آورد.  در این مسیر زیرساخت های فکری مهمی را باید بپذیرد تا عمل انقلابی شکل گرفته و در نتیجه تداوم و ارتقای این موضوع نظام فرهنگی شکل خواهد گرفت.

این مدرس دانشگاه در پایان یادآور شد: شهید صدر در نظام فرهنگی ایده الگوها و طبقه بندی سه گانه الگوها را مطرح می کند و معتقد است برای تغییر جامعه باید روی الگوی ارزش ها دست گذاشت. درواقع تفاوت عمده تفسیر موضوعی شهید صدر با دیگر تفاسیر موضوعی این است که تفسیر موضوعی شهید صدر منجر به ارائه نظریه هایی درباره سیاست، اقتصاد، تحولات اجتماعی و فرهنگی می شود که در این نظریه های مسئله روش را که همچنان مهمترین دغدغه در حوزه اندیشه است؛ مطرح می کند.   

در پایان نخستین نشست از سلسله درس گفتارهای تفسیر موضوعی شهید صدر حجت الاسلام و المسلمین سید امید مؤذنی به سئوالات پژوهشگرانی که به صوری حضوری و یا مجازی در جلسه شرکت کرده بودند؛ پاسخ داد.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، نخستین همایش بزرگداشت روز تاریخ نگاری انقلاب اسلامی با تجلیل از نویسندگان و پژوهشگران حوزه تاریخ نگاری انقلاب اسلامی؛ روز سه شنبه 18 بهمن ماه، ساعت 9:30 در مرکز همایش های بین المللی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران (تالار قلم) برگزار می شود.

این همایش که قرار بود در تاریخ 24 دیماه سال جاری در کتابخانه ملی ایران برگزار شود، به دلیل شدت برودت هوا و تعطیلی کلیه ادارات استان تهران لغو و در تاریخ 18 بهمن ماه و همزمان با دهه مبارک فجر در کتابخانه ملّی ایران برگزار خواهد شد.

مبنای نامگذاری  25 دی ماه به «روز تاریخ نگاری انقلاب اسلامی»، صدور نامه حضرت امام خمینی (قدس سره( به حجت الاسلام سید حمید روحانی در سال 1367 برای تدوین تاریخ انقلاب اسلامی است.

سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران و جمعی از اعضای مجمع هماهنگی مراکز تاریخ پژوهی و بانک های اسنادی ایران (مهتاب) در بهمن سال 1400 ، طی مکاتبه ای با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواستار نامگذاری روز 25 دی ماه به نام «روز تاریخ نگاری انقلاب اسلامی» شدند که این پیشنهاد در اردیبهشت ماه سال جاری در جلسه شورای فرهنگ عمومی کشور مورد بررسی و تصویب قرار گرفت.

در بخش جانبی این همایش، آثار پژوهشی مراکز اسنادی که با موضوع تاریخ نگاری انقلاب اسلامی تدوین و منتشر شده اند، ‌به نمایش گذاشته خواهد شد.

همچنین نمایشگاه اسنادی از مجموعه اسناد مرتبط با حوزه انقلاب اسلامی در حاشیه این همایش در معرض دید علاقمندان قرار خواهد گرفت.

به گزارش سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، شاعران حاضر در هفدهمین جشنواره بین المللی شعر فجر، ضمن بازدید از گنجینه نسخ خطّی و مخازن کتابخانه ملّی ایران، روز پنجشنبه 13 بهمن ماه، در آستانه میلاد امیرالمومنین علی ابن ابیطالب (علیه السلام)‌، در محفل شعرخوانی با عنوان «محفل ادبی کتابخانه ملی ایران»، اشعاری در مدح ائمه اطهار و پاسداشت زبان فارسی قرائت کردند.

بازدید از کتابخانه ملّی نمایش اقتدار جمهوری اسلامی ایران بود

علی رمضانی مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران  در ابتدای  این محفل ادبی با بیان اینکه گسترش شعر فارسی زبان در منطقه دغدغه اصلی جشنواره شعر فجر بوده است؛ گفت: خوشحالم در جمع ادبی ملی و بین المللی، به بهانه شعرخوانی گردهم جمع شده ایم. وی ادامه داد: آنچه مسلم است گسترش شعر فارسی زبان در منطقه از دغدغه های جشنواره شعر فجر در طول سال های متمادی بوده است، که خوشبختانه این مهم در این دوره از جشنواره اتفاق افتاد.
مدیرعامل خانه کتاب تاکید کرد: حضور و بازدید از گنجینه نسخ خطّی موجود در کتابخانه ملّی ایران و مشاهده میراث مکتوب و معنوی ایرانیان، به راستی نمایش اقتدار جمهوری اسلامی ایران بود و باید آن را پاس داشت.

علیرضا قزوه شاعر و رئیس دفتر موسیقی صدا و سیما و عضو عیات علمی جشنواره بین المللی شعر فجر در آغاز غزلی از سروده های خود را خواند و در ادامه عسگر حکیم اف شاعر تاجیکی شعری درباره وضعیت شهروندی تاجیکستان در شرایط بحرانی خواند و با اشاره به جایگاه ایران در حفاظت از میراث شعر و زبان فارسی گفت: ایرانِ بزرگ، رسالت بسیاری مهمی درباره زبان فارسی به عهده دارد و این رسالت و اهمیت را بنده زمانی که آقای قزوه رایزن فرهنگی در کشور تاجیکستان و هند بود، مشاهده کردم؛ زیرا او توانست روابط فرهنگی و ادبی بین این دو کشور را با ایران بهبود بخشد.

«محفل ادبی کتابخانه ملی ایران» مطلع خوبی برای برگزاری محافل ادبی کتابخانه ملّی است

علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، ضمن خیرمقدم به حاضران و قدردانی از مدیرعامل خانه کتاب و دست اندرکاران برگزاری هفدهمین جشنواره شعر فجر گفت: این جلسه مطلع خوبی برای برگزاری محافل ادبی کتابخانه ملّی ایران شد و در این راستا از شعرا و ادیبان و اساتید پارسی زبان در نقاط مختلف کشور دعوت خواهیم کرد تا با حضور در کتابخانه ملّی اشعار خود را بخوانند.

وی ادامه با اشاره به اشعاری که با بُن مایه مدیحه سرایی سروده می شود،‌ اظهار داشت: اساتید محترم، بهتر از بنده می دانند که گاهی اوقات در نظم و نثر، مدحی صورت می گیرد که تقرب و یا توسل به یک شخص است. مانند مدیحه هایی که در قرون گذشته برای برخی از حکام و فرمان روایان و شاهان گفته می شد که در این دسته از مدیحه سرایی ها هیچ نکته ای که از حاکی واقعیت باشد؛ وجود ندارد و تنها واقعیت موجود در این نوع مدح گویی ها نیاز شاعر به صله است.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ادامه داد: اما برخی شعرها و متن ها حاوی ویژگی هایی است که حکایت از صفتی دارد که متن را منوط و مشروط به وجود آن صفات می کند که اشعار شاعران کهن فارسی زبان غالباً از این دست است.

مختارپور در ادامه برای تشریح همین موضوع،  شعری از نظامی گنجوی خواند:

بلبل عرشند سخن پروران
باز چه مانند به آن دیگران

زاتش فکرت چو پریشان شوند

با ملک از جمله خویشان شوند

پرده رازی که سخن پروریست

سایه‌ای از پرده پیغمبریستپ

یش و پسی بست صفت کبریا

پس شعرا آمد و پیش انبیا

این دو نظر محرم یک دوست اند

این دو چه مغز آنهمه چون پوستند

هر رطبی کز سر این خوان بُوَد

آن نه سخن پاره‌ای از جان بُوَد

وی در توضیح این ابیات گفت: صفاتی که برای شعر و شاعری در ابیاتی از این دست وجود دارد حاکی از ویژگی ها و صفاتی است که شاعر را همنشین انبیا و اولیا می کند.
حسین اسرافیلی شاعر انقلاب و عضو هیات علمی جشنواره فیلم فجر با خواندن شعری آن را به مردم افغانستان تقدیم کرد و گفت: امام و انقلاب به ما آموختند که درد همه انسان ها را فریاد کنیم و بنده با خواندن این شعر قصد داشتم درد مردم افغانستان را به زبان شعر و کلمه روایت کنم.

در ادامه نشست صمیمی شعرخوانی «محفل ادبی کتابخانه ملی ایران» شعرایی چون سیدنقی عباس کیفی از کشور هند، زامیق محموداف از جمهوری آذربایجان، جعفر خال‌مومن‌اف از کشور ازبکستان، حسن بعیتی از کشور سوریه، محمدباقر جابر از کشور لبنان و علی کمیل قزلباش از کشور پاکستان در مدح امام علی (ع)، امام حسین (ع)،‌ امام رضاا(ع) و دیگر ائمه اطهار شعرخوانی کردند و همچنین فرید یوسفی ، محمود اکرامی از شاعرانی ایرانی در این محفل غزلیاتی از سروده های خود را خواندند.
در این مراسم همچنین شاعران و چهره های ادبی ایرانی چون مصطفی محدثی خراسانی، علی داودی، نغمه مسنشار نظامی،فریبا یوسفی،مریم عربلو،‌ الهام نجمی، عبدالرحیم سعیدی راد، فاطمه افشاریان ،و فاطمه نانی زاد حضور داشتند .

اشعاری که شاعران در این محفل خواندند:

شعرخوانی علیرضا قزوه:

تنها صدا، صداست که باقی‌ست؛ بگذار از صدا بنویسم
دلبستگی به خلق ندارم، می‌خواهم از خدا بنویسم
می‌خواهم این دو روزه باقی، گوشه‌نشین زلف تو باشم
بر صُفّه صفا بنشینم، از بقعه بقا بنویسم
آزاد از خواص و عوامی، از خود رها شوم به تمامی
تا چند با فریب نشینم؟ تا چند از ریا بنویسم؟
من کیستم که دل به تو بندم؟ بادا به سوی دوست برندم
تو کیستی که از تو بگویم؟ آخر چرا تو را بنویسم؟
از بی‌نشان این همه ماتم، می‌مانم از چه چیز بگویم
از بی کجای این همه اندوه، می‌مانم از کجا بنویسم
حالم خوش است و دوست ندارم دستی به‌روی دست گذارم
تنها همین به چلّه نشینم، تنها همین دعا بنویسم
از مهر و قهر او نبریدم، می‌خواهم آنچنان که شنیدم
از بیم و از امید بگویم، از خوف و از رجا بنویسم
می‌خواهم از همیشه رساتر، از چند و چون راه بگویم
می‌خواهم از «چگونه» بگویم، می‌خواهم از «چرا» بنویسم
حالی بر آن سرم که از این پس، سر از درون چاه برآرم
هر شام از مدینه بگویم، از ظهر کربلا بنویسم
من بنده علی و رضایم، بگذار تا به خویش بیایم
از حضرت علی بسرایم، از حضرت رضا بنویسم

شعرخوانی عسکر حکیم‌‌اُف؛ شاعر نامدار تاجیکستانی
«ز رفاقت کمانداران به دل رمیده غمگینم
به کمان چگونه خو گیرم، به کمین چگونه بنشینم؟
به کمرشکستگان هرگز نبود مرا زبردستی
که عدالت است تلقینم که محبت است آیینم
خود اگرچه گشنه می‌میرد تگ آسمان بی‌زنهار
ز کبوتران و گنجشکان، نکند شکار، شاهینم
به دلم چه میزنی دشنه، تو همی به خون من تشنه
که دوا نگشته تا امروز، اثرات زخم پارینم
به زبان مردم پایین، همه پرسشی درست و راست
به زبان مردم بالا ، همه پاسخی دروغینم
اگر از طریق کج‌گردی، شده همنشین شه فرزین
نبود هوای شاهانم، نبود خصال فرزینم
سیران باد نوروزی ز چمن نیاورد بویی
به بهار غنچه خس گردد، چه کنم به طبع گلچینم؟
دل ساده را دهم تسکین به جهان اگرچه می‌دانم
برسد زمان رنگینم، نرود غمان دیرینم»

شعرخوانی حسین اسرافیلی، شاعر آیینی
ناله‌هایت در دل کوه و بیابان گم شده‌ست
اشک‌هایت در میان ابر و باران گم شده‌‌ست
بر لبانت طرحی از لبخند هرگز گل نکرد
خنده‌ات در خارزار سیم و سیمان گم شده‌‌ست
شهرها در بمب و موشک، راه‌ها در خاک و خون
خانه‌ها آوار و در اندوه و افغان گم شده‌‌ست
هیچ حلقومی تو را فریاد استمداد نیست
غیرت و مردانگی از روح انسان گم شده‌ست
خیمه‌ات آتش گرفت و مرغ وای شیونت
چون شب ویرانه‌ها در شام طغیان گم شده‌‌ست
گاه غرب و گاه شرق از چهارسو تیغت زدند
زخم‌های بیشمارت در تن و جان گم شده‌ست
خصم با الله‌اکبر در مصاف دین توست
مسجد و محراب در تزویر شیطان گم شده‌ست
این جهان وحشی‌ست، از وحشی پناه جان مخواه
بانگ مظلوم تو در این جنگلستان گم شده‌ست
تکیه بر خود کن از این بیگانگان یاری مجو
خوی انسانی از این یک مشت حیوان گم شده‌‌ست»

شعرخوانی سید نقی عباس کیفی از کشور هندوستان
 والا پیامدار محمد 
از کوه نور آمده بودی، با یک سبد بهار، محمد
بر شانه‌ات هزار فرشته، در سینه‌ات شرار محمد
اقرأ بخوان تو خواندی و انگار «اقرأ» تو بودی از دهن غار
آری تو خود کلام خدایی، برگشته‌ای ز غار محمد
ای جلوه‌گاه خُلقِ ستوده، دنیا در انتظار تو بوده
این خلق را رسانده قراری، با جان بی‌قرار محمد
تو آفتاب اول و خاتم، تو رحمتی برای دو عالم
هرچند زیر پای تو ریزند، از بغض و کینه خار محمد
هم در ازل وجود تو موعود، هم تا ابد فیوض تو موجود
مانند لطف حضرت معبود، پنهان و آشکار محمد
با قلب خسته و جگر ریش، دنیا شده‌ست تشنه‌تر از پیش
بر جان ما ببار محمد، والا پیامدار محمد
 

شعرخوانی مصطفی محدثی خراسانی
سرود سبز جنگلی، کلام تشنه کویر
طنین سرفراز کوه، زبان عاشقانه‌های باشکوه
خروش موج‌های آبی خلیج فارس
 حماسه حکیم و رنج‌های سال سی
زبان مهر و دوستی، زبان پارسی
از ازل زمزمه ما بودی
 تا ابد بر لب ما مانایی
شوق در جان کلام حافظ
 شور در نغمه مولانایی
 مشعل‌افروز حقیقت شده‌اند
 با الفبای تو فرزندانت
شیخ اشراق تو و سعدی تو
ابن سینا و ابوریحانت
 شعر در حنجره کوهی کبک
 شور در جان قناری‌هایی
قصه‌گوی غم بی‌برگی‌ها
نغمه‌پرداز بهاری‌هایی
واژه‌های تو همه آیه مهر
 در الفبای تو انسان جاریست
همزبانان تو همدل‌هایند
 درس دستوری تو همیاری است

شعرخوانی زامیق محموداُف از جمهوری آذربایجان
و حیرانم کند چشم سیاه جان به قربانش
و هر زخمی که روییده چو گل بر جسم جانانش
و دیدم آفتابِ زخمیِ افتاده از اسبی
و دیدم جنتی از آسمان افتاده دنبالش
چه صحرایی که بوی لاله‌های آتشین دارد
و از دریاست موج ریگ‌های دل پریشانش
قیامت دیده هر ریگی که آه آتشین دارد
خجالت می‌کشد دریا که خونین است بارانش
چه ماهی سر نهاده روی زانوی تو ای خورشید
چه ماهی چشم بسته زیر بارش‌های پنهانش
چه خاکی بوسه‌زن بر جای دستانی که دیگر نیست
و یا هو می‌کشد تا عرش، الرحمن و رحمانش
به روی تل خاکستر، حیایی خطبه می‌خواند
و نرگس‌های این دشت‌اند، مدهوش گریبانش
ز شرمش سرخ می‌خیزد سحرگاهان تاریخی
چراغ آفتاب شرمسار از نور ایمانش
از این‌رو هر غروب از چشم من جاری‌ست زنجیری
ز اشک بی‌قرار ریگ‌ها ای جان به قربانش

شعرخوانی محمود اکرامی‌فر
دلی مانند برگ یاس داریم
زبانی گرم و بااحساس داریم
اگر فرزند ایرانیم باید
زبان فارسی را پاس داریم
چرخی زد آسمان، شب و باران درست شد
دریا به حرف آمد و طوفان درست شد
بازار گرم عقل کم آورد پیش عشق
کوه از کمر شکست، بیابان درست شد
کوچه درست در وسط راه سکته کرد
شهر امتداد یافت، خیابان درست شد
جنگل به آب و آتش و آیینه پشت کرد
سرما به کوچه ریخت، زمستان درست شد
زیر سر نسیم که قدری بلند گشت
گیسوی سرو پریشان درست شد
چشم تو پشت پنجره خود را به خواب زد
در کوچه شایعات فراوان درست شد
تا زندگی نفس بکشد در حضور عشق
کنعان و چاه و یوسف و زندان درست شد
شش روزه کاروبار جهان روبه‌راه گشت
گل جان گرفت، زنده شد، انسان درست شد
آدم به سمت بوته گندم قدم زد و 
سررشته هزار بلا، نان درست شد
 

شعرخوانی جعفر محمد ترمذی از ازبکستان
یک بخارا رنگ و بو در قلب ماست 
یک سمرقند آرزو در قلب ماست
عقل دارد موشکافی بی‌خبر
زانکه معنا مو به مو در قلب ماست
هرچه دیدی جلوه عکس است و بس
اصل آن روی نکو در قلب ماست
یک نفس از یار فارغ نیستیم 
هم خیال او، هم او در قلب ماست
هر قدر گفتیم وصفش کم نشد
یک بخارا گفت‌وگو در قلب ماست
نیستیم آرام در خود یک نفس
جست‌وخیزِ جستجو در قلب ماست
با ملامت‌های مردم زنده‌ایم
اجتناب از آبرو در قلب ماست
زاهدان با شست‌وشوهای تن‌اند
شست‌وشویِ شست‌وشو در قلب ماست
سیر ما جعفر ندارد سمت و سو
سوی بی‌سوییِ سو در قلب ماست
مرید باده عشقم، عبادت را نمی‌دانم
کمر بستم به رسوایی و طاعت را نمی‌دانم
جدیداندیش عشقم، عرف و عادت را نمی‌دانم
نظرپرورده خضرم، عبادت را نمی‌دانم
نسیم حیرت صبحم، بهارآلوده می‌آیم
مرید کاکل یارم، ارادت را نمی‌دانم
ز خیل کشتگان کربلای عشقم و اما
مقامی از مقامات شهادت را نمی‌دانم
من آن سید عشاقم که در بزم نظربازان
طریق دل‌ستایی سیادت را نمی‌دانم
ز شش در بر سرم بخل و حسد می‌بارد و جعفر
دلی شبنم‌صفت دارم، حسادت را نمی‌دانم

شعرخوانی فریبا یوسفی
نور است در این کبود، بشناسیمش
سرچشمه عدل و جود، بشناسیمش
از خانه دوست بود تا خانه دوست
حق است چنان که بود، بشناسیمش
همیشه هست همین بس که حس کنم گاهی
که گرم تابش خویش است بر شبی ماهی
چنان به فاصله‌ها وصل را گوارا کرد
که تشنه نیمه پر را ببیند از چاهی
همیشه بود چرا مِه مرا پریشان کرد 
همیشه هست چه دیدار محو دلخواهی
طلوع کرد و درخشید چشمه چشمه حیات
طلوع کرد و روان گشت رود در راهی
همیشه هست چرا حرفی از طلوع زدم
غروب رفتنِ من بود، خواب جانکاهی
صدا صدا نشده می‌وزد نسیم جواب
من است بین من و او، چه راه کوتاهی
همین که ریخت پراکنده شد، دریغا من
که کوه ساخته بودم همیشه از کاهی
همیشه هست، پراکندگی من است نه او
فراهم است اگر اوست هرچه می‌خواهی

شعرخوانی حسن بعیتی از سوریه
از رودخانه سراغ خطوط چهره‌ام را می‌گیرم
آن کودکی که به زیستن می‌خندید
ای رود! آیا تو در من سفر می‌کنی یا من در تو؟
آیا این تو هستی که رفتارم را می‌نوشی 
قلبم کو؟ آنجاست
که چون دسته‌های پرستو و جنون کودکانه و لطافت دخترانه 
به هر سو می‌دوم
و جام‌هایی که اگر بارها تهی شوند
باز هم از آذرخش نگاه آن‌ها پر می‌شوند
ای رودخانه جاری، چیزی در تو نمی‌یابم
جز نی‌لبکی از خاطرات 
منم اکنون که در بلوری از معناها هستم
و در رویاها و ترانه‌ها، پنجه می‌افکنم
ماسه‌ها مرا بر صورت خود ابر نوشته‌اند
من اما صاعقه‌ای از سرود رعیتم
من آن پژواک بیرون ریخته از کوزه آغازها
که اکنون بر سراب جهت‌ها می‌درخشد
هان ای رود، رود تنها
صورت من همان آب توست و من توام
و اینکه تو رود شده‌ای 
به‌خاطر سفر من به سوی من است

شعرخوانی علی کمیل قزلباش از پاکستان
ای شه عشق و برج نور امام
آمده‌ام ز راه دور امام
ای چراغ فراز عظمت و خیر
ای فراز نزول صور امام
از تو داریم، هر چی درّ داریم
جلوه کوه طور نور امام
می‌بُریم هر زبان دراز چو گشت
می‌شکنیم هر سر غرور امام
مشکند مرد می‌رسد، زنجیر
گفت اقبال ز لاهور، امام»

شعرخوانی محد باقر جابر از لبنان
دو دریچه به سوی معنا دارم
که یکی به سوی دریایی مواج است
و درون من چون شعر جاری است
و دیگری بسم‌الله‌های پدرم است
و ساییدن پیشانی‌اش به خاک سربلندی
و تسبیح پنهانی نیمه‌شب‌هایش
بر من است که گلوی قافیه‌هایم را با اندوه تر کنم 
و آباد کنم آنچه را در دلم ویران کردند
و اینکه برگردم به خودم و راهی ندارم جز آنکه
قصه‌های نیاکانم را بازآفرینی کنم 
زمین بازهم زخم‌هایم را مرهم می‌نهد 
من اکنون آن‌ها را با شعری به پایان می‌برم تا ترانه‌ای شود در باد 
و گل‌ها را بر دوشم می‌گذارم و می‌روم
آنگاه که پدرم خاک و مادرم فکر، مرا فرامی‌خوانند
به آهنگ موج بر صورت ماسه‌زار گوش می‌دهم
آنگاه که با جذر دریا را در آغوش می‌گیرد و با مَد وداعش می‌کند
و دریا چقدر با عاشقان گرم می‌گیرد 
آنگاه که سوار بر موجی مست به سمتی محال پیش می‌رانند
به سمت فطرت نخستینم سیر می‌کنم 
مرا می‌خواند که ای شاهد گل به دامان من چنگ بینداز
جانب نوای نی را نگاه دار که نی‌ها از مادرشان زمین 
آهنگ شبنم‌های بهارآور را به ارث برده‌اند
نیازمند کودکی ضمیرم هستم
و عمق اندوهم
تا بتوانم سطری از کتاب عشق را به تحریر درآورم

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، معاونت اسناد ملّی طی هفته گذشته میزبان مهمانان متعددی از دستگاه های مختلف کشور بود که از بخش های گوناگون ساختمان گنجینه ملّی ایران بازدید کرده و بر همکاری های جدید و بیش از پیش با سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در حوزه اسناد تأکید کردند.

بادامچی معاون مطالعات هیات دولت و هادی زاده رئیس مرکز خدمات مدیریت نهاد ریاست جمهوری اولین بازدید کنندگان از ساختمان گنجینه ملّی در هفته گذشته بودند. در این دیدار مقرر شد هماهنگی بیشتری جهت بهره گیری مرکز مطالعات نهاد ریاست جمهوری از اسناد آرشیو ملّی در موضوعات مختلف به عمل  آمده و تعاملات جدیدی نیز بین معاونت اسناد و دبیرخانه و بایگانی نهاد ریاست جمهوری تعریف شد.

دکتر لطیفی رئیس سازمان پژوهش وزارت آموزش و پرورش و معاونان این سازمان، دیگر میهمانان آرشیو ملّی بودند که به دعوت معاونت پژوهش سازمان از قسمت های مختلف و مجموعه ای از اسناد نظام تعلیم و تربیت و آموزش کشور بازدید کردند. همکاری در جهت معرفی آرشیو ملّی ایران در کتب درسی تاریخ وزارت آموزش و پرورش در قالب متن و محتوای هوشمند (QR code) ازجمله توافقات در این جلسه بود.

همچنین حسین مهدیان رئیس آرشیو مرکزی سازمان صدا و سیما دیگر مدیر بازدید کننده از معاونت اسناد ملّی بود که درخصوص طرح تفاهم نامه همکاری و آغاز تبادلات پایدار آرشیوی بین دو مجموعه مذاکره کرد.

شریفی مدیرعامل بیمه ایران، ترکمانه مدیرعامل بنیاد برکت و دکتر مفتح عضو کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه کشور نیز از دیگر بازید کنندگان ساختمان گنجینه ملّی ایران در هفته گذشته بودند.

ساختمان گنجینه ملّی ایران که در مجاورت اتوبان حقانی واقع شده است که آرشیوی بسیار غنی از اسناد ملّی کشور در حوزه های گوناگون در این مکان نگهداری شده و هر روزه پژوهشگران و علاقمندان حوزه تاریخ و اسناد از آرشیو این مجموعه بهره می برند.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، سیامک محبوب مناس با حکم رئیس سازمان به عنوان مدیرکل پ‍ردازش و سازماندهی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی جمهوری اسلامی ایران منصوب شد.
تلاش در جهت برنامه‌ریزی دقیق و تعیین خط مشی اجرایی، برنامه‌ریزی و نظارت بر انجام فرایندهای فیپا، فاپا، شابکا و شاپا و امور مرتبط با مارک،‌ برنامه‌ریزی و نظارت بر پایش داده و کیفیت اطلاعات، تعامل و مشارکت و انجام خدمات مشاوره‌ای علمی مرتبط با سازماندهی دانش منابع کتابخانه‌ای بر اساس اولویت های سازمان، ازجمله محورهای مأموریت های مندرج در حکم مذکور است.
 
متن این حکم بدین شرح است:
 
جناب آقای دکتر سیامک محبوب مناس
با سلام
با توجه به پیشنهاد معاون محترم کتابخانه ملّی و نظر به تعهد، توانمندی و تجربیات ارزشمند جناب‌عالی به موجب این حکم به عنوان «مدیرکل پردازش و سازماندهی» منصوب می شوید. امید است با استعانت از خداوند متعال و توسل به امام عصر(عج) و با بهره‌گیری از توان کارشناسی همکاران متعهد و متخصص، تمام همت و قابلیت‌های خویش را در جهت خدمت به پیشرفت ایران اسلامی به کار گرفته و محورهای ذیل را در برنامه‌ریزی و اقدامات مدّنظر قرار دهید؛
 
• برنامه‌ریزی و نظارت بر به روز رسانی شیوه‌نامه‌ها و استانداردهای سازماندهی دانش و مستندسازی منابع کتابخانه‌ای
• تلاش در جهت برنامه‌ریزی دقیق و تعیین خط مشی اجرایی مطابق با سیاست‌های سازمان و نظارت مستمر بر برنامه‌ها در ارتباط با روزآمدسازی و غنی سازی پایگاه کتابشناسی و بانک مستند سازی در راستای تحقق اهداف سازمانی
• برنامه‌ریزی و نظارت بر انجام صحیح و به موقع کلیه فرایندهای فیپا، فاپا، شابکا و شاپا
• برنامه‌ریزی و نظارت بر انجام صحیح امور مرتبط با مارک و همکاری با مدیریت‌های ذی‌ربط در این زمینه
• همکاری و هماهنگی با بخش‌های ورود اطلاعات و کنترل بانک‌های اطلاعاتی منابع کتابخانه‌ای
• تعامل و مشارکت و انجام خدمات مشاوره‌ای علمی مرتبط با سازماندهی دانش منابع کتابخانه‌ای با مراکز اطلاع رسانی ملّی و بین‌المللی
• برنامه‌ریزی و نظارت بر پایش داده و کیفیت اطلاعات با رویکرد فناوری‌های نوین
 
توفیقات روزافزون شما را از خداوند منّان مسألت دارم.
 
 
 و من الله التوفیق                  
علیرضا مختـارپور

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، معاونت پژوهش و منابع دیجیتال در نشستی با حضور فاطمه صدر معاون پژوهش و منابع دیجیتال، سعیده اکبری داریان دبیر علمی،‌ فتانه ترکاشوند دبیر اجرایی و اعضای کمیته اجرایی سیزدهمین جشنواره ملّی پژوهش و فناوری، فرایندها و فعالیت های انجام شده در این جشنواره را مورد بررسی قرار دادند.

در این نشست، گزارش فعالیت های انجام شده شامل مستندسازی  فرایندها و فعالیت ها، تدوین گزارش جشنواره و نقشه راه دوره های آتی و تکمیل اطلاعات وب سایت جشنواره ارائه شد.

در ادامه حاضران به منظور بهره‌گيري از دستاوردهاي جشنواره سيزدهم، بر استخراج فهرستی از آثار باکیفیت رسیده به جشنواره بر اساس کاربرگ های ارزیابی هیات داوران و نظرات اعضای کمیته علمی و طراحی و برنامه‌ريزي فعاليت‌ها در چهار گروه تاکید کردند.

آثاري كه قابليت ويرايش و چاپ در قالب كتاب‌ را دارند، آثاري كه دارای قابليت اجرا در معاونت‌هاي تخصصی هستند، آثاري كه قابليت برگزاري كارگاه و دوره آموزشي‌ را دارند و آثاري كه دارای قابليت برگزاري نشست‌هاي علمي- ترويجي و توسعه دانش هستند ازجمله  فهرست استخراج شده از آثار باکیفیت بوده اند.

همچنین زمان‌‌‌بندي مناسب جشنواره های آینده، لزوم تشكيل شوراي سياستگذاري و تهيه سامانه مديريت اطلاعات جشنواره نیز ازجمله مسائل مهم این نشست بود. در پایان این نشست حاضران درباره فرایند اجرایی،‌ بازخوردهای دریافتی و پیشنهادهایی برای بهبود جشنواره های آینده گفتگو کردند.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران به نقل از خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: علیرضا برازش در حدود 70 سال عمر خود، 70هزار صفحه کتاب و حدیث ترجمه کرده است و اگر از اول کودکی حساب کنیم یعنی به طور متوسط سالی 1000 صفحه کتاب نوشته است آن هم با متون قرآن کریم، ادعیه و حدیث و این توفیق را چه کسی می‌تواند داشته باشد؟

 وی ضمن اشاره به سخن خداوند که فرموده است با کسی رفت و ‌آمد کنید که شما را به یاد خدا بیاندازد برازش را چنین فردی دانست و اظهار کرد: اگر تمام آثار او را از اولین اثرش تاکنون، در نظر بگیریم آنچه را می‌بینیم چیزی است که از طرف اهل بیت به او رسیده است. طبق گفته لسان غیب: از رهگذر خاک سر کوی شما بود/ هر نافه که در دست نسیم سحر افتاد و اشاره حافظ هم به اهل بیت است.
 
مختارپور درباره شخصیت برازش بیان کرد: برازش دو ویژگی دارد. یکی دیانت است که پر از احادیث، قرآن، دعا و اهل بیت است و دیگری عشق، محبت و دوست داشتن همه عالم حتی دشمنان است.
 
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران درباره کتاب‌های سه گانه برازش گفت: این کتاب‌ها حیرت انگیز است. در زمانی که شدت رواج مکتب‌های عرفانی انحرافی که تمام مایه اصلی و دستاویز آنها در این بود که انسان یک رابطه شخصی و خصوصی با خدا داشته باشد، وقتی این سه گانه منتشر شد معلوم شد که می‌خواهد مهربانانه‌ترین و نزدیک‌ترین رابطه را با خداوند داشته باشد و راهش ادعیه و معارف اسلامی است.
 
مختارپور با طرح این سؤال که اصلا خود بحث دعا از کجا شروع می‌شود؟ اضافه کرد: دعا یعنی صدا زدن و خداوند می‌فرماید صدایم کن تا صدایت کنم... و از این خصوصی‌تر و شخصی‌تر مگر سراغ داریم؟
 
وی در پایان دیانت و محبتی که در شخصیت برازش وجود دارد را حاصل دین و دعا دانست و گفت: اگر مدیران و مسئولان ما این موضوع را درک کنند رفتاری سرشار از مودت، گذشت و مهربانی با مردم خواهند داشت و این نامهربانی‌های گاه و بیگاه از جامعه رخت برمی‌بندد.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، سلسله درس گفتارهای تفسیر موضوعی شهید صدر با سرفصل های متنوع، در 12 جلسه به صورت حضوری و مجازی در بهمن ماه برگزار می شود.

در مجموع این سلسله نشست ها تاریخچه و پیشینه تفسیر موضوعی شهید صدر، تفسیر موضوعی در نظام اندیشه شهید صدر، ویژگی ها و نوآوری ها در تفسیر موضوعی شهید صدر، اصطلاح شناسی تفسیر موضوعی شهید صدر، فرایندشناسی، تفسیر موضوعی شهید صدر، بررسی کاربست های تفسیر موضوعی شهید صدر، کارکرد شناسی تفسیر موضوعی شهید صدر در حوزه علوم انسانی و نظام اجتماعی، تفسیر موضوعی شهید صدر و دانش هرمونتیک و برسی نقدهای تفسیر موضوعی شهید صدر مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد.

آیت الله احمد مبلغی، حجت الاسلام و المسلمین سعید بهمنی، حجت الاسلام و المسلمین مجتبی الهی خراسانی، حجت الاسلام و المسلمین محمدعلی مهدوی راد، حجت الاسلام والمسلمین محمدعلی میرزایی، حجت الاسلام و المسلمین محمدعلی عبداللهی، حجت الاسلام و المسلمین علیرضا محمدی فرد، سید هادی موسوی و حجت الاسلام و المسلمین سید امید موذنی ازجمله کارشناسان و متخصصان مجموع درس گفتارهای تفسیر موضوعی شهید صدر هستند.

لازم به توضیح است نخستین نشست از درس گفتارهای تفسیر موضوعی شهید صدر روز سه شنبه 4 بهمن ماه ساعت 16، در اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران برگزار می شود و گواهی مدرک پایان دوره نیز ازسوی دانشگاه قم برای حاضران صادر خواهد شد.