به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ایران درگذشت پرویز اذکایی مورخ، نسخه شناس، پژوهشگر و از نویسندگان شناخته شده در استان همدان را تسلیت گفت.

متن پیام بدین شرح است:

 استاد پرویز اذکایی از جمله خادمان برجسته در حوزه فرهنگ و از نسخه شناسان نام آور بود و در عرصه پژوهش فعالیت های ارزنده ای را به انجام رساند. او از نویسندگان شهیر و نامدار در استان همدان بود و بخش عمده ای از عمر گرانبهای خویش را صرف ارائه خدمات فرهنگی در شهر اجدادی خویش کرد.

این ضایعه را به عموم اهالی فرهنگ و ادب، خصوصا هموطنان عزیز در استان همدان و خانواده محترم ایشان تسلیت می گویم.

لازم به توضیح است زنده یاد پرویز اذکایی طی سالیان متمادی بخشی از کتابخانه شخصی خود را برای حفظ و نگهداری در حافظه ملّی ایرانیان به سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران اهدا کرده بود.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی، علیرضا مختارپور رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، با انتشار مطلبی در صفحه شبکه مجازی خود، با اشاره به برگزاری مراسم رونمایی کتابِ «فریادهای خاموش روزنگاشت تنهایی» که سال گذشته در کتابخانه ملّی برگزار شد؛ با بیان ویژگی های شخصیتی مرحوم عماد افروغ، درگذشت وی را تسلیت گفت.

متن پیام بدین شرح است:

از سال های دور با مرحوم عماد افروغ جامعه شناس و اندیشمند ایرانی به واسطه حضور در شورای فرهنگ عمومی آشنایی داشتم. اما در پاییز سال ۱۴۰۰، توفیق همنشینی و مصاحبت بیشتری با او یافتم و رفته رفته همفکری و گفتگوهای بسیاری میان ما شکل گرفت. در آیین رونمایی و معرفی کتاب «فریادهای خاموش روزنگاشت تنهایی» دکتر افروغ که روز دوشنبه ۲۳ خرداد سال ۱۴۰۱، با حضور وی و خانواده محترم ایشان برگزار شد؛ درباره ویژگی های این اثر و نویسنده آن سخن گفتم که خلاصه آن از این قرار است: این مجموعه حدود ۲ هزار و ۵۵۵ صفحه ای در هفت مجلد نوشته شده است که با مروری بر این مجموعه، چند نکته مهم به دست می آید.

نکته اول اینکه هدف نویسنده علاوه بر ثبت اندیشه ها و تجربیات، تلاشی برای اندیشیدن به قصد اصلاح است. به عبارت دیگر هدف غایی، نوشتن خاطرات برای خود شخص و به یادگار ماندن نیست، بلکه هدف این است که در مسائل فکری، عملی و نیز ابعاد مختلف اجتماعی جامعه تفکر شود و مشکلات شناسایی و تبیین شود تا با توجه به منابع اندیشه دینی و تجربه بشری، راه حلی برای اصلاح امور فردی و اجتماعی در جامعه گشوده شود.

نکته دوم، باور عمیق نویسنده به حضور خداوند متعال است که موضوع بسیار مهمی است. با خواندن این کتاب به خوبی متوجه می شویم که در تمامی لحظات فردی، اجتماعی، سخنرانی ها و جلسات مختلف و زندگی نویسنده، خدا حضور دارد و این حضور نمایشی، تصنعی و یا به عنوان ابزاری صرفا برای رنگ آمیزی کتاب نیست. بنابراین در جای جای کتاب، نسبت نویسنده و روابط او با خدا احساس می شود و بر اساس این اعتقاد و روابط انسان و خداست که می نویسد، انتقاد می کند، فریاد می کشد، گله می کند و نظر می دهد. به همین دلیل حضور خداوند عامل موثر است.

سومین نکته مربوط به بیان جزئیات فعالیت روزانه یک اندیشمند، متعهد، مسئول و دغدغه مند است. ممکن است ظاهربینان بگویند که بیان این مسائل و مکالمه با بقال، نانوا، تعمیرکار و راننده چه ضرورت و اهمیتی دارد. اما زمانی که این کتاب خوانده می شود، یک تصویر و بُعد واقعی از زندگی نمایان می شود و همین باعث می شود که اندیشمند، خود را برتر از مردم و جدای از مردم، نبیند، خود را تافته جدا بافته از مردم نداند و دائما افکار و رفتار خود را در این مواجه ها ارزیابی کند.

نکته بعدی این است که وقتی جزئیات زندگی، بیان می شود، شما می توانید متوجه شوید که آیا شکاف و دره عمیقی بین فکر، نظر و عمل متفکر و نویسنده وجود دارد؟ یعنی آیا او همانطور که زیست می کند، می اندیشد؟ اگر معتقد به اخلاق است باید این اخلاق را در زندگی و رفتار او با خانواده، دوستان و سایر افراد جامعه دید. در این زمینه شکافی دیده نمی‌شود، به گونه‌ای که عمل منطبق با اندیشه است. عماد افروغ روشنفکرٍ مسئولٍ متعهدٍ حاضر در صحنه جامعه است. یکی از ویژگی های برجسته این کتاب، این است که مطالعات نویسنده‌ به خوبی دیده می شود و اثر مطالعه در تار و پود مجموعه می توان دید. یکی از اموزش های این کتاب به طور غیر مستقیم، ارائه سبک مطالعه است. طرح این موضوع که چگونه کتاب بخوانیم و چگونه از محتوای کتاب در رفتار، افکار، ارزیابی،بیان و غیره خود استفاده کنیم، به ویژه برای جوانان بسیار اهمیت دارد. اهمیت این مبحث که برای تهیه یک مجموعه باید تعداد قابل توجهی کتاب خوانده شود، از اهمیت و ارزش بالایی برخوردار است. یکی دیگر از ویژگی‌های این کتاب این است که نویسنده در برخی از صفحات کتاب، با خداوند نجوا می کند و این نجوا چند بُعد دارد که یک بُعد آن حضور خداوند در تمام لحظات و رویدادها است. مسئله بعدی این است که تکلیف این روشنفکرٍ متفکر، با عقل و دل روشن است. درست است که امور دینی، اجتماعی، سیاسی باید از مسیر عقلانی عبور کند، اما شاهراه اصلی، دل است. و نکته اخر اینکه نویسنده بر مردم نیست، با مردم و در میان مردم است. آگاه، خودآگاه و خداآگاه، دل آگاه و مرگ اگاه است، هوشیار و بصیر است، می بیند، می شوند ، می خواند، تحلیل می کند و نظر می دهد. افکار، گفتار، کردار افراد و ملت و دولت ها را دنبال می کند. او بی نظیر نیست، بلکه فعال است. به بهانه تخصص و درک شرایط مردم، خود را کنار نمی کشد، به بهانه محبوب همه بودنداز ابزار صریح اعتقادات قلبی، فکری و عملی به شریعت و مناسک دینی و شعائر مذهبی مبرّا نشان نمی دهد. نگاه نویسنده فقط به بیرون و انتقاد به دیگران نیست. خود را می بیند و ارزیابی می کند و به عیوب خود واقف است. او اهل تقوا است و تقوا را حفظ رابطه معنا کرده که حافظ شیرازی فرمود:

اگر هواست که معشوق نگسلد پیوند

 نگاه دار سر رشته تا نگه دارد

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، علی محمد طرفداری عضو هیات علمی سازمان و دبیر این نشست تخصصی در ابتدا با بیان مقدمه ای دربارة تاریخ و چگونگی تدوین کتاب‌های دستور زبان فارسی در کشورهای اروپایی، گفت: به دلیل گستردگی و اهمیت زبان فارسی در جهان اسلام و جهان شرق طی قرن‌های متمادی، اروپاییانی که به خصوص پس از عصر اکتشافات جغرافیایی و دریایی وارد جهان اسلام و شرق شدند، به سرعت متوجه اهمیت زبان فارسی در این خطه پهناور جهان و در سرزمین‌های وسیع و گسترده‌ای همچون شبه قاره هند شده، و در صدد برآمدند تا از جمله برای شناخت و سلطه بر این منطقه از کره ارض، زبان فارسی را مورد مطالعه و شناسایی قرار دهند. به ویژه آن که زبان فارسی در شبه قاره بس پهناور هند، به عنوان مهم‌ترین سرزمین مد نظر اروپاییان، از غنا و نفوذ قابل توجهی برخوردار بود، و به همین دلیل بسیاری از فرهنگ‌های زبان فارسی در این منطقه تدوین و نگارش یافتند.

طرفداری در ادامه افزود: در حال حاضر بعضی از آثار و مواریث ارزشمند این تلاش‌های علمی اروپاییان در سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران نگه‌داری می‌شود که متاسفانه تاکنون چندان مورد مطالعه و پژوهش استادان و محققان ایرانی قرار نگرفته اند. همین امر موجب شد تا گروه پژوهش‌های ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی در صدد برآید تا با اختصاص بخشی از توان علمی اعضای خود بدین مواریث توجه نشان داده و مهم‌ترین آن‌ها از مجموعه ذخایر محفوظ در کتابخانه ملّی را مورد مطالعه و تحقیق قرار دهد که طرح مورد بحث از نتایج این تلاش‌ها است.

 طرفداری در خاتمه اظهار امیدواری کرد که نتایج این تحقیق و سایر پژوهش‌های مشابه اعضای گروه پژوهش‌های ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی از سوی انتشارات سازمان منتشر شده و در اختیار جامعه علمی کشور و جهان قرار گیرند.

در ادامه فرح زاهدی مجری طرح پژوهشی «مقایسه سه دستور زبان فارسی نگاشته شده به زبان لاتین در سده هفده میلادی در اروپا» و عضو هیات علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، انگیزه انجام این پژوهش را مغفول ماندن نخستین دستور زبان فارسی نوشته ­شده به زبان لاتین در بخش نفایس کتابخانه ملّی ایران و ضرورت پرداخت به ارزش‌های پژوهشی عنوان کرد.

وی در همین زمینه گفت: زبان فارسی شالوده ملیت، سند هویت و تشخص همه ایرانیان است، ضمن آن که در واقع پژوهش­های ایران­شناسی سنجش نظرات و دیدگاه­ها و پژوهش­های محققان غیر ایرانی درباره فرهنگ و دین و زبان و تاریخ و... ایران است. مهمترین عوامل علاقه اروپاییان به زبان فارسی وجود دستنوشته­های بی­شمار به زبان فارسی در کتابخانه­ها و دانشگاه­های اروپا و به­کار گرفته­شدن زبان فارسی به عنوان زبان سیاسی و بازرگانی از دوران صفویه، فعالیت­های تبلیغی روحانیان مسیحی در ایران و درک تمایزات آوایی و صرفی- نحوی زبان فارسی از عربی و ترکی علی رغم اشتراکات آن در خط ( = خط عربی) است

این عضو هیات علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران همچنین درباره دستورنویسی فارسی از چهار منظر تاریخی، مستقل و غیرمستقل، نگارش به زبان فارسی یا غیر فارسی، تدوین در ایران و یا دیگر زبان ها نیز توضیحاتی ارائه کرد و به معرفی و مقایسه سه دستور زبان­ فارسی در سده هفده میلادی پرداخت و اظهار داشت:  در اروپا دستور زبان فارسی نگاشته شده به زبان لاتین در سال 1639 میلادی اثر لودویکو دیو هلندی؛ دستور زبان فارسی نگاشته شده به زبان لاتین در سال 1649 میلادی اثر جان گریوز انگلیسی و دستور زبان فارسی نگاشته­شده به زبان لاتین در سال 1661 میلادی اثر اینیاتزیو دی بوده است.

وی در بیان مقایسه سه دستور زبان توضیح داد: هر سه اثر از الگوی دستورنویسی لاتینی در ساخت اسم و فعل تأثیر پذیرفته­اند. دگرگونی آواها و هجاها از طریق «افزایش، جایگزینی، کوتاه شدگی» و به کار گرفتن اصطلاحاتی همچون «شناسه صرفی، هجای آغازی، هجای پایانی» نفوذ و تأثر دستورنویسی لاتینی را در تدوین دستور زبان­های فارسی فوق نشان می­دهند. از سوی دیگر تأثیرپذیری از الگوی دستورنویسی عبری و عربی همچون به کارگیری مفهوم «آغازین برای ماده/ ریشه» و واکاوی جامع ضمیر شخصی متصل و منفصل فارسی در قیاس با عربی و عبری بخش دیگر این سنجش است.

فرح زاهدی در بیان یافته‌های این طرح پژوهشی به فهرستی از اصطلاحات متفاوت لاتینی به کار رفته در دستور زبان های یاد شده در مقوله «وندها، پیشوندهای فعلی، ادات نفی فعل، شناسه های فعل»، الفبا و نویسه‌های خطی به کار گرفته شده در سه دستور زبان یادشده و سنجش آنها با یکدیگر، شیوه­های متفاوت آوانویسی واژگان فارسی اشاره کرد و گفت: بر اساس همین آوانویسی‌ها، مجری طرح دستنامه‌ای برای بخش پردازش سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران تهیه کرده است.

در پایان این نشست تخصصی، ویژگی های ساختاری هر سه دستورزبان در بخش های مختلف از جمله در مقوله اسم و فعل و صفت و ضمیر و عدد و قید و ادات بیان و با یکدیگر مقایسه شد.

در ادامه ناظر طرح دکتر منشی‌زاده استاد دانشگاه علامه طباطبایی درباره ضرورت انجام این نوع پژوهش‌ها توسط پژوهشگران سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران یادآرشد: با توجه به اینکه پژوهشگرانِ سازمان دسترسی و شناخت نسبت به منابع دارند، این گونه پژوهش‌ها از منظر اصطلاح شناسی، گونه شناسی خط فارسی، لهجه ها و گویش های ایرانی کمک شایسته ای به دانش زبان شناسی ایرانی خواهد کرد و پژوهش کنونی یکی از نخستین گام هایی است که در این راه برداشته شده است.

فایل این نشست که به دبیری علی محمد طرفداری عضو هیات علمی سازمان برگزار شد، در (اینجا) در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، بر اساس قوانین و مقررات، سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران وظیفه جمع­ آوري و حفظ اسناد­­ ملّی، هويتي، اداري و ميراث مكتوب ايران را به عهده دارد و بر اساس این وظیفه ذاتی، سازمان مكلف است برابر با بخشنامه ابلاغی ، گزارش نحوه عملكرد دستگاه­ها در اجراي قانون مذكور را به رئیس جمهور و شوراي اسناد­ ملّی در دوره­هاي زماني مشخص ارائه كند.

به همین منظور، عملکرد دستگاه های دولتی در سال جاری، در زمینه اجرای قانون اسناد ملّی ایران،‌ مدیریت و ساماندهی اسناد و مدارک، ‌استانداردسازی محیط های نگهداری اسناد و مدارک کاغذی و الکترونیکی،‌ شناسایی، ارزشیابی و انتقال اسناد با ارزش به آرشیو ملّی بررسی شد.

براساس این گزارش، عملکرد تعداد 25 دستگاه دولتی،‌وزارتخانه ها و سازمان های تابعه و وابسته، شرکت ها و نهادها در وضعیت همکاری خیلی خوب،‌14 دستگاه در وضعیت همکاری خوب، 9 دستگاه در وضعیت همکاری متوسط، 14 دستگاه در وضعیت همکاری ضعیف و 14دستگاه در وضعیت عدم همکاری قرارگرفتنه اند.

این ارزیابی­ها توسط ریاست سازمان در قالب ارسال نزدیک به یکصد نامه به بالاترین مقام دستگاه ها ازجمله روسای قوا، کلیه اعضای هیات دولت، روسای سازمان­های ملّی و مدیران ارشد اجرایی ارسال شد. در ارزیابی انجام شده وضعیت کلی هر دستگاه با تمامی سازمان ها و واحدهای تابعه و وابسته به صورت متمرکز انجام شده است.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، محمدعلی زلفی گل وزیرعلوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به برگزاری همایش «پرواز اندیشه ها» گفت: برگزاری این همایش اقدامی موثر در راستای عینیت بخشیدن به صحبت های مقام معظم رهبری و صدور فرهنگ ایرانی اسلامی از طریق ترجمه آثار ارزشمند به زبان های گوناگون بوده است که به اعتقاد بنده اقدام به برگزاری این همایش نوعی مرزشکنی و کار زمین مانده ای بود که به انجام رسید و در ابعاد گسترده تری ادامه پیدا خواهد کرد.

ترجمه از درون به بیرون هم باید جدی گرفته شود  

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به تاکید مقام معظم  رهبری در خصوص اهمیت ترجمه گفت: مقام معظم رهبری درباره ضرورت راه اندازی «نهضت ترجمه» به یک نکته کلیدی اشاره کردند و گفتند ترجمه صرفا نباید از بیرون به درون باشد بلکه باید از درون به بیرون هم جدی گرفته شود که برگزاری این همایش با ترجمه سه اثر ارزنده در حوزه دفاع مقدس به زبان های مختلف توسط دانشجویان خارجی موجب شد سخن مقام معظم رهبری عملیاتی شود.

وزیرعلوم، تحقیقات و فناوری اظهار داشت: در شرایطی که دنیا دَم از سلطه می زند، ما در دنیا همواره با زبان شعر و ادبیات سخن گفته ایم. همانظور که سَر در سازمان ملل به شعری از سعدی مزین است.

زلفی گل تصریح کرد: کشور ما با دنیای غرب تقابل آرمانی دارد. غربی ها ادعای رهبری جهان را دارند و ما هم بر اساس اعتقادمان به مدیریت جهان بر پایه عدالت، رحمت و روح معنویت با ظهور امام زمان (عج)؛ اعتقاد داریم.

وی با بیان این مطلب که بزرگ ترین سرمایه فرهنگی و اجتماعی هر کشور آرمان های آن سرزمین است؛ گفت: پرداخت به علم در حوزه های مختلف،‌ از جمله آرمان های مهم جمهوری اسلامی ایران است و امروزه کم هزینه ترین راهِ نفوذ به ملیت ها، تبیین دستاوردهای علمی و فرهنگی است. در واقع کم هزینه ترین نوع ترویج، از طریق ارائه علم در بستر هوش مصنوعی، علوم شناسی، رسانه و فضای مجازی است. در همین راستا راه اندازی «نهضت ترجمه» و ترجمه دستاوردهای علمی و فرهنگی در زمینه های مختلف از درون به بیرون می تواند در این حوزه کمک رسان باشد.

محمدعلی زلفی گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری یادآور شد: یکی از مهمترین بحث ها در حوزه دیپلماسی در حوزه علم و فرهنگ شکل می گیرد و نهضت ترجمه و صدور دستاوردهای علمی و فرهنگی به خارج از کشور می تواند گام موثری در حوزه اشاعه دیپلماسی فرهنگی باشد. زیرا بیش از اینکه گیرنده علم باشیم باید دهنده علوم ایرانی به دنیا باشیم و خوشبختانه دانشمندان ایرانی به درجه ای از دستاوردهای علمی رسیده اند که در جهان به رسمیت شناخته شده اند.

وی خاطرنشان کرد: کشورهای اطراف ایران دارای 530 میلیون نفر جمعیت است که با سرمایه گذاری و ارائه دستاوردهای علمی و فرهنگی به آنها می توانیم صادرکننده علم باشیم و در راستای ارتقای دانایی آنها موثر باشیم. زیرا ارتقای آنها به معنای سرمایه گذاری برای آینده کشور است.

حفظ نشر و ترویج فرهنگ دفاع مقدس یک ضرورت استراتژیک برای نظام است

علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، ترجمه آثار فرهنگی را مهم ارزیابی کرد و گفت: موضوع ترجمه، موضوع مهمی است و به تعبیر مقام معظم رهبری حفظ، نشر و ترویج فرهنگ دفاع مقدس یک ضرورت استراتژیک برای نظام است. این جمله در بیان کوتاه به این معنا است که اگر از دفاع مقدس و فرهنگ مقاومت تجلیل می شود، صرفا برای بیان احساس و عواطف نسبت به ایثارگران و رزمندگان و شهدای دفاع مقدس نیست؛ بلکه توجه به این موضوع یک ضرورت استراتژیک است.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران افزود: اگر ایرانی سرافراز، پ‍یشرفته و موفق می خواهیم که بتواند الگوی مناسبی در جهان باشند، نیازمند حفظ و نشر فرهنگ دفاع مقدس هستیم.

وی با اشاره به این مطلب که کتاب های منتشر شده تحت عنوان خاطرات شهدا، خانواده شهدا و ایثارگران از نظر کمیت قابل توجه است؛ اظهار داشت: تاکنون بین 27 تا 30 هزار کتاب در حوزه دفاع مقدس منتشر شده است که این تعداد از نظر کمی عدد خوبی است هرچند که با توجه به مدت زمان دفاع مقدس و تعداد رزمندگان و خانواده شهدا این آمار نسبت به ظرفیت های موجود برای تولید آثار دفاع مقدس فاصله های زیادی دارد و مقام معظم رهبری تعبیر لزوم افزایش 100 برابری را به کار بردند؛ اما از نظر کیفیت همه این آثار در یک سطح نیستند.

مختارپور تاکید کرد: تنها تعداد اندکی از این کتاب ها برجسته، فاخر، قابل ترجمه و عرضه به جهانیان است که از جمله این کتاب ها می توان به کتاب «حاج جلال» اشاره کرد. از همین رو معتقدم همزمان با تلاش برای 100 برابری کردن تولیدات باید در جهت ارتقای کیفی ، ترجمه و ترویج و تبلیغ آثار برای نسل جوان تلاش کرد.

با تولید و ترجمه کتاب های با کیفیت می توان مفهوم دفاع مقدس به جهان صادر کرد

حمیدرضا حاج بابایی رئیس کمیسیون تلفیق بودجه مجلس شورای اسلامی با اشاره به این مطلب که کتاب های فاخر نقش کلیدی در اشاعه فرهنگ دارند گفت: تولید کتاب های فاخر و ارزشمند در حوزه انقلاب و دفاع مقدس نقش کلیدی در اشاعه فرهنگ ایران اسلامی دارند که به واسطه تولید آثاری از این دست می توانیم انقلاب را به درستی به نسل جوان معرفی کنیم. در واقع به جای توجه به کمیت باید کتاب های با کیفیت تولید کرد. زیرا با تولید و ترجمه کتاب هایی از این دست می توان مفهوم و پیام دفاع مقدس را به جهان صادر کرد.

وی افزود: بنابراین تولید آثار با کیفیت در حوزه دفاع مقدس که قابلیت ترجمه داشته باشند مهم و ضروری است.  

انقلاب اسلامی یک رسالت است

در ادامه این مراسم سردار مهدی ظفری مدیر کل حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس در استان همدان گفت: وقتی از عنوان نهضت استفاده می شود معنا و مفهوم فراگیری دارد و هدف از نهضت انقلاب اسلامی هم توجه به همین نکته بوده است و به تعبیر حاج قاسم سلیمانی، انقلاب اسلامی به وجود آمده تا یک حکومت جهانی تشکیل شود. توجه به این نگاه، تنها یک معنا دارد که انقلاب اسلامی فقط یک ماموریت نبوده بلکه یک رسالت است و خوشبختانه راه اندازی نهضت ترجمه در راستای همین رسالت شکل گرفته و باید به این نوع نگاه تبریک گفت.   

دانشگاه ها نقش محوری در عملیاتی شدن نهضت ترجمه دارند

حسین رضوان رئیس دانشگاه بوعلی سینا در استان همدان با بیان این مطلب که دانشگاه ها نقش محوری در عملیاتی شدن نهضت ترجمه دارند؛ بیان کرد: برگزاری همایش «پرواز اندیشه ها» آغاز راه است و دانشگاه ها وظیفه دارند پایه های علمی نظام جمهوری اسلامی ایران را تقویت کنند و ما در دانشگاه بوعلی سینا این آمادگی را داریم تا با حضور دانشجویان خارجی فعالیت های گسترده تری به انجام رسانیم.

می توانیم از طریق دیپلماسی فرهنگی، جمهوری اسلامی را جهانیان معرفی کنیم

سید علی قاسم زاده رئیس دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین درباره ظرفیت های موجود در اشاعه فرهنگ در حوزه ادبیات گفت: یکی از دغدغه های جدی که در حوزه ادبیات وجود دارد، اشاعه و گسترش آن به جهانیان است. بعد از شناخته شدن اشعار شاعرانِ ادبیات کهن مانند حافظ، سعدی، مولانا و غیره در جهان، متاسفانه نتوانســته ایم ادبیات معاصر را به دنیا عرضه کنیم و نهضت ترجمه در این حوزه بسیار ضروری است.  با پیروزی انقلاب اسلامی تفکر و جهان بینی ایرانیان تغییر کرد زیرا انقلاب اسلامی یک انقلاب فرهنگی بود ولی هنوز نتوانسته ایم این تفکر فرهنگی را به دنیا صادر کنیم. این در حالی است که می توانیم علاوه بر دیپلماسی سیاسی از طریق دیپلماسی فرهنگی، جمهوری اسلامی را جهانیان معرفی کنیم.

وی ادامه داد: ترجمه دروازه ورود به دنیا است و با ترجمه و معرفی  ادبیات انقلاب و به ویژه دفاع مقدس می توان از ظرفیت جامعه دانشگاهی به شکل مطلوب استفاده کرد و دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین از توان و ظرفیت دانشجویان خارجی بهره خواهند برد.

علی نظری رئیس دانشگاه لرستان در پایان این مراسم گفت: یکی از سرمایه ها و قدرت های نرم ما در برابر جنگ نرم میراث فرهنگی ما است و دفاع مقدس تجلی این میراث است. برهمین اساس دانشنامه دفاع مقدس با 30 هزار مدخل در حال تهیه است تا بتوان با قوام گرفتن نهضت ترجمه از درون به بیرون داشته ها و میراث فرهنگی ایران را به دنیا معرفی کرد.

لازم به توضیح است همایش «پرواز اندیشه ها» در راستای فرمایش مقام معظم رهبری مبنی بر راه اندازی «نهضت ترجمه» شکل گرفت و دانشجویان غیر ایرانی از 20 ملیت در این همایش شرکت  کردند و کتاب های «حاج جلال» با معرفی فرهنگ بومی و ایرانی و نقش خانواده شهدا در دفاع مقدس،‌ «من رضا هستم» زندگی نوشتِ شهید رضا ساکی دانشجوی نخبه و دارنده رتبه برتر کنکور و « شهید الکرخ» مستند روایی درباره شهید احمد روستایی را به زبان های انگلیسی، اسپانیایی، عربی، اردو و کردی سورانی ترجمه کردند.

در این مراسم محمدعلی زلفی گل وزیرعلوم، تحقیقات و فناوری از روسای دانشگاه های بوعلی سینا همدان، دانشگاه لرستان و دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، سردار مهدی مظفری مدیر کل حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس و علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران با اهدای لوح تقدیر از تلاش برای برگزاری همایش «پرواز اندیشه ها» قدردانی کرد.

روز اول فروردین 1402 کتابخانه تعطیل است.

روزهای دوم، سوم و چهارم فروردین ساعت کار کتابخانه از ساعت 8 لغایت 17 است.  در این سه روز نوبت شب از ساعت 17 لغایت 22 دایر خواهد بود. 

لازم به ذکر است بر اساس تقویم فعالیت کتابخانه ملی، این کتابخانه در تمام ایام سال به جز چهار روز تعطیل رسمی ( 1 فروردین، 22 بهمن، 21 ماه مبارک رمضان و عاشورای حسینی ) میزبان اعضاء محترم است.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، اداره کل تنظیم و توصیف اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملّی جمهوری اسلامی ایران، اسنادِ وزارت امور اقتصادی و دارایی با محتوای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و اداری بین سال های 1310 تا 1340 شمسی را در سال جاری تنظیم و توصیف کرده است.  

اسنادِ چهار دهه وزارت امور اقتصادی و دارایی تنظیم و توصیف شد

اسنادِ تنظیم و توصیف شده مربوط به اداره نظارت و  بازرسی وزارت دارایی است. در این اسناد علاوه بر جنبه های اقتصادی که از وظایف اصلی این وزارتخانه است، می توان اسنادی از امور اداری و اوضاع سیاسی و اجتماعی آن دوره را مشاهده کرد.

از مهمترین موضوعات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و اداری موجود در اسناد وزارت امور اقتصادی و دارایی اسنادِ تولید، توزیع و نظارت بر انبارهای کالاهای استراتژیک مانند غلات، قند و شکر، احداث راه های شوسه و راه آهن با مشارکت شرکت ها و کنسرسیوم های خارجی، تامین اعتبار و احداث ساختمان های ادارات، کارخانه ها، بیمارستان ها و سایر ابنیه،تعیین و جمع آوری مالیات از کشاورزان و اصناف مختلف،رسیدگی به تخلفات ر‌ؤسا و کارکنان ادارات دارایی در کشور و نارضایتی مردم از آنها، انعکاس اعتراضات و اعتصابات جوامع کارگری و اقشار مردم به دلیل سوء عملکرد رؤسای ادارات و پیشکاریهای دارایی و قوانین، تصویبنامه ها و آئین نامه های مربوط به تشکیل و تاسیس وزارت خانه ها و ادارات مختلف است.

همچنین مکاتبه وزارت دارایی با دانشگاه ها جهت احداث ساختمان های مورد نیاز آنها از جمله ساختمان راکتور اتمی دانشگاه تهران، ضرب الاجل انگلیس به ایران برای تخلیه کالاهای باقی مانده در بندر هامبورگ آلمان در جریان جنگ جهانی دوم و مذاکره هویدا برای استمهال از آنها، خرید زمین جهت احداث فرودگاه مهرآباد و اختلاف دولت با مالکین و صادرات خاک سرخ جزایر خلیج فارس به هند عناوین چند نمونه از پرونده های مهم در مجموع اسنادِ تنظم و توصیف شده در معاونت اسناد ملّی است.

تنظیم و توصیف این اسناد به دو دلیل حائز اهمیت است. نکته نخست اینکه به دلیل عدم توسعه دیوان سالاری تا سال های پایانی دهه 1320 در ایران، امور اقتصادی اعم از تولید، توزیع و نظارت در وزارت دارایی( مالیه) متمرکز بود، بنابراین فراگیری و فراوانی موضوعات مورد نیاز جامعه محققین و پژوهشگران در این اسناد کاملا مشهود است.  و در ادامه به دلیل دوره گذار به سوی دیوان سالاری نوین و تاسیس نهادها و موسسات مختلف به منظور عهده دار شدن وظایف متعدد وزارت دارایی، به خوبی می توان اثری از پیشینه این موسسات را در اسناد وزارت دارایی  جستجو کرد.

مجموعه اسناد خاندانی درباره اسناد مهم استان مازندران به سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران اهدا شد

همچنین در راستای حفاظت بهینه از اسناد ارزشمند خاندانی، مجموعه اسناد و مدارک آرشیوی ارزشمند متعلق به خاندان متنفذ و گسترده «اشرفی»، مربوط به منطقه بهشهر و مازندران به سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران اهدا شد و در گنجینه آرشیو ملّی قرار گرفت.

این مجموعه اسناد و مدارک آرشیوی ارزشمند متعلق به خاندان «اشرفی» از خاندان های بزرگ منطقه «اشرف» سابق و بهشهر کنونی است که توسط افسانه اشرفی به سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران اهدا شده است.

بنابراطلاعات موجود، این خاندان در دوره صفویه و به دستور شاه­عباس صفوی برای حفظ و نگهداری کاخ­های سلطنتی در منطقه«اشرف» ساکن شدند و تا دوره قاجاریه، در این ناحیه و توابع آن حاکمیت سیاسی و نظامی داشتند.  گستره موضوعی، جغرافیایی و تاریخی این مجموعه اهدایی، منطقه استرآباد (گرگان کنونی)، بخش­هایی از گیلان و مناطقی دیگر از مازندران را از دوره صفویه تا پهلوی دوم دربر می­گیرد.

بیشترین اسناد موجود از افراد خاندان اشرفی در متعلق به عباسقلی­خان اشرفی میرپنجه سرهنگ، سرحددار و حاکم منطقه اشرف است. عباسقلی­خان اشرفی، پسر حاج میرزا مهدي اشرفي مستوفی و نوه میرزا محمدیوسف اشرفی مستوفي، مستوفی­الممالك دیوان در عهد آقا محمدخان قاجار بوده ­است.

از مهمترین اسناد این سه مجموعه، می توان به اهدای ۲ فقره حکم (دیوانی و شرعی)، ۵۲ برگ اصل سند و ۹۲ برگ کپی سند از انواع رقم دوره صفوی و فرمان قاجاری، حکم و تعلیقه، وقف­نامه، مصالحه و اجاره­نامه، عقدنامه، اوراق حکمیه ، استشهاد و استعلام، احکام محکمه شرع و عدلیه، مکتوبات اخوانی و دیوانی و عرائض اشاره کردکه مربوط به سال های (۹۰۳ – ۱۳۵۶ قمری)  و (۱۳۰۲ – ۱۳۴۱ شمسی) هستند.

دیگر اسناد اهدایی مهم این خاندان،‌ شامل ۱ فقره فرمان و۱۰ فقره حکم (دیوانی و دولتی، نظامی و شرعی) اصلی و  ۱۵۵ برگ اصل سند و ۴۱۰ برگ کپی سند از انواع رقم صفوی تا فرمان قاجاری، هبه­­نامچه، قرار و اذن­نامچه، متارکه­نامه (در معنی و موضوع صلح و ترک دعوی ملکی)، اوراق حکمیه و استشهاد و استعلام، ذمه­نامه، مکتوبات اخوانی و دیوانی و عرائض متعلق به  دوره زمانی (۹۰۰ – ۱۳۵۱ق) می­ شوند.

14 جلد دفتر ، 9 جلد دفترچه و 1 برگ بریده روزنامه در میان دفاتر و متعلق به دوره زمانی 1331-1359قمری، 1302-1382شمسی و 1930-1937میلادی، مبتنی­بر صورت­های سیاقیه و غیرسیاقیه حساب عواید و مخارج املاک و دارائی های خانواده اشرفی و تعدادی  دفاتر دست­نویس دروس دانشگاهی و یادداشت های درسی مهندس محمد اشرفی هنگام تحصیل در دانشگاه مون پیله فرانسه در دهه 1930میلادی  از دیگر اسناد مهم اهدایی است.

برگزاری کارگاه «معرفی پیش نویس مدل مفهومی توصیف زمینه های اسنادی»

برگزاری کارگاه «معرفی پیش نویس مدل مفهومی توصیف زمینه های اسنادی» با همکاری اداره کل فرآهم آوری و ارزشیابی اسناد از دیگر فعالیت های معاونت اسناد ملّی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران است. در این کارگاه ​بهناز زرین کلکی مشاور معاون اسناد ملّی و مدرس این کارگاه، مدل مفهومی توصیف زمینه­ای اسنادی ( RiC-CM ) را تشریح کرد.

وی در توصیف این مدل مفهومی گفت: در این مدل چارچوب‌های فراداده­ای مورد توافق بین­‌المللی برای توصیف و مدیریت اسناد ارائه شده و این مدل مفهومی همچنین بر فراداده­های توصیف، کنترل، و امکان دسترسی به اسناد با ارزش دائمی و فراداده های مدیریت و قابلیت استفاده از اسناد نیز متمرکز بوده است.

زرین کلکی تاکید کرد: مدل مفهومی توصیف زمینه­ای اسنادی( RiC-CM )  پایه معنایی و ساختاری را برای توسعه سامانه­های توصیف اسنادی یا واحدهای توصیف در سامانه­های مدیریت اسناد فراهم می­کند و این مدل برای شناسایی و تطبیق طیف گسترده‌­ای از نیازهای توصیف و دسترسی به اسناد در نظر گرفته شده تا از فن آوری های معنایی و گراف پشتیبانی کند.

مشاور معاونت اسناد ملّی یادآور شد: در سپتامبر 2016، اولین پیش نویس RiC-CM  برای اظهار نظر عمومی منتشر شد و در سال 2019 بر اساس اظهار نظرات اصلاحاتی صورت گرفت و در سال 2021 نسخه دوم پیش نویس RiC-CM تغییرات قابل توجهی را به همراه داشت. این تغییرات بر اساس بازخورد گسترده از جامعه حرفه­ای و همچنین بازتاب های جدید در بخشی از کارگروه حرفه ای توصیف آرشیوی صورت گرفت. 

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، آیین یادبود استاد سیدعبدالله انوار نویسنده، نسخه‌شناس و رئیس اسبق بخش نسخ خطی کتابخانه ملّی ایران با حضور نجفقلی حبیبی عضو هیات امنای سازمان اسناد و کتابخانه‌ ملّی ایران، حجت الاسلام و المسلمین سید محمود مرعشی رپیس کتابخانه آیت الله مرعشی، منوچهر صدوقی سها استاد فلسفه، غلامرضا امیرخانی، استادیار سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، احمد مسجدجامعی وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی، فریبا افکاری دبیرشورای کتابخانه های دانشگاه تهران، حسن عشایری پزشک و عصب‌شناس، پوریا آریان‌پور هنرمند هنرهای تجسمی و علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، امروز سه‌شنبه ۲۳ اسفندماه در تالار قلم مرکز همایش های بین المللی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران برگزار شد.

هیچ یک از جوانب انسانی استاد انوار تهی نبود

 نجفقلی حبیبی، عضو هیات امنای سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در آیین یادبود استاد انوار گفت: درگذشت استاد انوار ضایعه‌ای بزرگ برای فرهنگ و ادب کشور است، وی تلاش زیادی در جمع آوری منابع ارزشمند در حوزه های مختلف علمی و فرهنگی کرد. او یکی از نوابغ روزگار ما بود، فردی جامع العلوم که در اکثر علوم روزگار مجتهدی توانا بود.

حبیبی اشاره کرد: استاد انوار علاوه بر تسلط بر نسخه شناسی و فهرست نویسی، تهران شناس نیز بود و تسلط کاملّی بر معماری، تاریخ و سایر ویژگی‌های تهران داشت.

استاد پیشکسوت و چهره علمی کشور تصریح کرد: هیچ یک از جوانب انسانی استاد انوار خالی و تهی نبود، با وجود داشتن فضیلتی والا در هیچ زمینه‌ای ادعایی نداشته و فروتن بود.

استاد انوار یکی از نمایندگان علمای جامع گذشته اسلام بود

منوچهر صدوقی استاد فلسفه در مراسم یادبود استاد انوار اظهار داشت: زنده یاد انوار یکی از نمایندگان علمای جامع گذشته اسلام بود، او در خاندان اصیل سیادت متولد شده که سبقه علمی درخشانی دارند.

وی افزود: نام خانوادگی استاد انوار ریشه در کتاب انوار نعمانیه دارد که از تالیفات فقیه نامدار عصر صفوی سید نعمت‌الله جزایری می‌باشد و استاد انوار از نوادگان این فقیه نامدار بود.

صدوقی خاطرنشان کرد: استاد انوار نزد اساتید برجسته تلمذ کرده بود و دوستان فرهیخته برجسته‌ای داشته که سبب شکل‌گیری شخصیت خاص سیدعبدالله انوار شد.

این استاد فلسفه تصریح کرد: انوار اهل علم بوده که اشتغال اداری و حیات روزمره او نیز در ساحت علم بود. علم گذشتگان دارای جامعیت بوده است، مادر علوم نیز فلسفه بود، اما علم از زمانی که از فلسفه جدا شده و تخصصی شد، هم اخلاق افول کرد و هم شخصیت‌های برجسته عالم نیز کمتر پیدا می‌شود و به این سبب انوار یکی از آخرین عالمان جامع بود.

علوم استاد انوار ژرف بود

 حسن عشایری اهری عصب شناس و از دوستان مرحوم انوار نیز در این مراسم یادبود گفت: در دوران تحصیل در آلمان، درس تاریخ پزشکی پیرامون کتب ابن سینا و به ویژه نظریات وی درباره عصب شناسی مطالعه داشته و سؤالات فراوانی در این خصوص با خود داشتم که در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی با استاد انوار آشنا شده و درباره سؤالات خودم با استاد انوار تبادل نظر می‌کردیم.

وی اضافه کرد: علوم استاد انوار نه سطحی بلکه ژرفا داشت، ایشان هر کتابی که مطالعه می کرد، به معنای واقعی نقد عمیق می کرد، نه عیب جویی که در نقدها و داوری‌های رساله‌های ما مرسوم است.

این استاد عصب شناسی بیان کرد: اکنون شاید پیشرفت فناوری سبب سرعت بخشیدن به محاسبات و پیدا کردن منابع علمی شود، اما این فناوری‌ها سبب گسترش عمق علوم نمی‌شود، تفاوت افرادی مانند استاد انوار با ماشین‌های محاسبه و هوش مصنوعی خرد و خردورزی است که در فناوری وجود ندارد.

عشایری عنوان کرد: استاد انوار در حوزه موسیقی هم دارای تخصص بود و با کمک‌های وی در حوزه کاربرد موسیقی در درمان، اقداماتی در کشور صورت دادیم. همچنین از علوم و معارف استاد انوار در دانشگاه‌های خارجی ازجمله دانشگاه‌های آلمان استفاده می‌شد، بگونه ای که ایشان به عنوان سخنران جهت مطرح کردن مباحث علمی دعوت می شد تا به تعبیر برخی فیلسوفان به ایجاد و تغییر بینش در انسان کمک کند.

استاد انوار دانشمندی مسئله محور و بحرالعلوم زمانه بود

احمد مسجد جامعی، وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی در آیین یادبود استاد انوار گفت: استاد انوار محصول زمانه‌ای بوده که علم ایدئولوژیک نبود، نشاط علمی محصول گفتگو است و شرایط اجتماعی در تربیت چهره‌های شاخص نقش بسزایی دارد.

وی تصریح کرد: استاد انوار بحرالعلوم زمانه خود بود که انجمن نویسندگان چندین جلسه در منزل استاد انوار تشکیل جلسه داده بود، وی دغدغه زمانه را داشت و با سایر اساتید حوزه‌های خود متفاوت است. استاد انوار در سن 98 سالگی روی تخت بیمارستان کتابی در باره جنگ اوکراین مطالعه می‌کرد که نشان از زمان‌شناسی و به روز بودن ایشان داشت، در فهرست نویسی و پژوهش خود نیز به روز بود.

مسجد جامعی تاکید کرد: استاد انوار از بعد شخصیتی نیز فردی خاص بود، ایشان مسئله محور نیز بود، درخصوص یکی از ویژگی‌های ایشان که تهران شناسی است، مسائل تهران را نیز به صورت به روز می‌شناخت و بیان می‌کرد. چنین شخصیتی که مسئله‌محور و دغدغه‌مند باشد بسیار نادر است.

وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح کرد: استاد انوار شخصیتی سخاوتمند داشت، در سال‌های گذشته که بنیاد ابن سینا راه اندازی شد، ایشان بدون هیچگونه چشم داشتی، تمامی تالیفات خود را در اختیار این نهاد قرار داد که سبب تعجب ما شد. مرحوم انوار، یک زندگی هنرمندانه با روحی لطیف داشت، به همه افراد نگاه انسانی داشت و هرگز نگاه ابزاری و شی‌گونه به هیچ فردی نداشت. سبک زندگی و تفکر انوار خاص و متمایز بود.

 استاد انوار گنجینه علوم روزگار

افکاری فهرست نویس و عضو هیات علمی دانشگاه تهران در آیین یادبود استاد انوار گفت: وی همانند جهانی نشسته در گوشه‌ای بود که گنجینه علوم روزگار بود. استاد انوار با پشتوانه علمی و تجربی خود سبک مخصوص خود را در فهرست نویسی داشت، ایشان با تسلط بر زبان عربی در فهرست نویسی کتب خطی عربی و تصحیح متون چیره دست بود.

 وی افزود: استاد انوار تجارب خود را در صحافی و مرمت نسخ خطی به دانشجویان جوان دانشگاه تهران منتقل کرده و در راه اندازی رشته‌های دانشگاهی نسخه شناسی و نسخ خطی همراه بوده و با رویی گشاده به کمک دانشگاه آمد.

ماجرای پیدا کردن دست نوشته های استاد انوار توسط کتابخانه ملّی

غلامرضا امیرخانی استادیار سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در مراسم یادبود استاد انوار گفت: استاد انوار همیشه در دسترس پژوهشگران و علاقه‌مندان وی بود و درب خانه وی به روی همه باز بود و به تلفن‌های خانه هم شخصاً جواب می‌داد. تا سال‌های اخیر نیز با وجود کهولت سن و بازنشستگی، در کمیته قیمت‌گذاری اسناد کتابخانه ملّی حضور فعال داشتند که نظرات وی برای ما مانند کلاس درس بود.

وی با اشاره به موضوعی که برای اولین بار رسانه ای می شود اشاره کرده و اعلام کرد: در سال‌های اخیر استاد انوار به کتابخانه ملّی امیدوارتر شده بودند، در سال‌های گذشته فردی به استاد انوار مراجعه کرده و ۶ جلد کتاب دست نوشته از ایشان امانت گرفته بود، ولی کتاب‌ها را پس نمی‌دادند، استاد به رسم خود هیچ رسیدی از آن فرد نگرفته و حتی مشخصات وی را نیز در خاطر نداشت.

امیرخانی ادامه داد: با پیگیری های ریاست کتابخانه ملّی، کتاب‌های دست نوشته استاد انوار پیدا شده و استاد از این موضوع بسیار خرسند شد. استاد انوار فردی سخاوتمند بود که در ارائه منابع علمی و پژوهش‌های خود، حقوق مادی و معنوی خود را پیگیری نمی‌کرد و پژوهش‌های خود را بی چشم‌داشت در اختیار ناشران  قرار می داد.

استادیار سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در پایان صحبت های خود یادآور شد: استاد ایرج افشار و استاد انوار هر دو در تاریخ 18 اسفندماه از دنیا رفتند و اتفاق نیکویی است که به شورای عالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد شود در تقویم رسمی کشور  این روز را به عنوان روز نسخ خطی نام گذاری کنند. همچنین دوستان و شاگردان این استاد ارجمند می توانند جایزه ای را به نام استاد انوار برگزار کنند.

انوار فارغ از تظاهر بود

پویان آریان‌پور هنرمند هنرهای تجسمی و فرزند استاد امیرحسین آریان‌پور در مراسم یادبود استاد سیدعبدالله انوار گفت: رابطه خانوادگی با استاد انوار به ۶۰ سال گذشته برمی‌گردد، استاد انوار و برخی اساتید جلساتی پیرامون فلسفه برگزار می‌کردند. پس از درگذشت پدرم استاد امیرحسین آریان‌پور، اساتید و دوستان زیادی نقش حمایت‌گری داشتند، اما استاد انوار جایگاه پدرانه برای خانواده ما داشت. استاد انوار بسیار ساده‌زیست و فارغ از تظاهر بود، رفتار این استاد فرهیخته برای همه افرادی که با وی در تعامل بودند، آموزنده بود.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، مراسم یادبود استاد سيد‌ ‎عبدالله انوار از چهره های علمی و فرهنگی کشور با حضور اهالی فرهنگ و دوستداران این اندیشمند فرهیخته، روز سه شنبه 23 اسفندماه، ساعت 10، در تالار قلم مرکز همایش های بین المللی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران برگزار می شود.

در این مراسم چهره های برجسته فرهنگ و هنر درباره ویژگی های شخصیتی و ابعاد مختلف زندگی استاد انوار سخن خواهند گفت.

لازم به توضیح است نگارش ده جلد فهرست از نسخه‌هاى خطّى به زبان فارسی و عربى، تدوين حرف «خ» و «كاف» از مجلدات لغت‌نامه دهخدا؛ شرح و ترجمه شفاى بوعلى سينا؛ شرح و ترجمه شرح اشارات خواجه نصير؛ شرح و تفسير «حكمة الإشراق» قطب‌الدين شيرازى و مقالات متعدد در موضوع نسخه‌شناسى، و فهرست‌نگارى از جمله آثار او بوده است. همچنین استاد انوار تصدی بیش از دو دهه مدیریت نسخ خطّی کتابخانه ملّی جمهوری اسلامی ایران را به عهده داشته است.

از عموم فرهنگ دوستان و علاقمندان برای حضور در این مراسم دعوت به عمل می آید.

به گزارش روابط عمومی سازمان  اسناد و کتابخانه ملّی ایران، مراسم تشییع پیکر زنده یاد استاد عبدالله انوار با حضور چهره های فرهنگی و شاگردان این فرهنگ‌پژوه فقید در تالار قلم در محل کتابخانه ملّی ایران برگزار شد.

در ابتدای این مراسم فیلم مستند پرتره با شرحی از زندگی زیسته استاد عبدالله انوار به روایت خود او،‌ و بیان خاطرات چهره های فرهنگی از استاد انوار برای حاضران به نمایش درآمد.

غلامرضا امیرخانی استادیار سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در ادامه این مراسم به نمایندگی از رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، ضمن خوش آمدگویی به حاضران گفت: جای خرسندی است که برای وداع با استاد عبدالله انوار با بیش از 70 سال تلاش علمی او گرد هم آمده ایم. استاد عبدالله انوار در خانواده ای اهل فضل و دانش به دنیا آمد. از این خاندان افراد بزرگی در عرصه فرهنگ حضور داشتند. 

وی ادامه داد: پدر او سیدیعقوب انوار‌شیرازی از آزادی‌خواهان عصر مشروطه و از احفاد سیدنعمت‌الله جزایری، فقیه معروف عصر صفوی بود. نام خانوادگی انوار هم برگرفته از نام کتاب معروف سیدنعمت‌الله جزایری، «انوار نعمانیه» است. سیدعبدالله انوار پس از گذراندن دوره تحصیلات ابتدایی در مدرسه امیرمعزی و سیروس (۱۳۱۰-۱۳۱۶ش)، برای تحصیل در دوره متوسطه به دبیرستان البرز رفت و پس از دریافت گواهی‌نامه ششم ادبی (۱۳۲۱ش) و شرکت در کنکور، وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد. هم‌زمان زبان فرانسه را در انجمن ایران و فرانسه کامل کرد و پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه تهران (۱۳۲۴ش) و شرکت در کنکور استخدامی بانک ملی ایران، به استخدام این بانک درآمد.

استادیار سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران اظهار داشت: استاد انوار خیلی زود از کار در حسابداری بانک ملی استعفا داد و به عنوان جوان ترین فرد، در لغتنامه دهخدا مشغول شد و حرف (خ) و (کاف) را تالیف کرد. پس از آن به کتابخانه ملّی آمد و بیست سال از عمر خود را به عنوان رئیس بخش نسخ خطّی در کتابخانه ملّی مشغول به فعالیت بود و بر فهرست نویسی نسخ خطّی تاکید بسیار داشت. 

امیرخانی افزود: انوار به کتابخانه ملّی علاقه و حساسیت بسیاری داشت و در آخرین معاشرت هایی که با او داشتم؛ با وجود کسالت جسمی خود از فهرست نسخ خطّی می گفت و نگران بود. و البته معتقد بود که کتابخانه ملّی ایران در دوره اخیر، مسیر خود را به خوبی طی کرده و جایگاه خود را به زودی پیدا خواهد کرد. انوار تمام دستنوشته ها و کتابخانه شخصی خود را به کتابخانه ملّی اهدا کرد.

وی یادآور شد: تصحیح متون مهمی چون تاریخ جهان‌گشای نادری، تألیف بخش‌هایی از کتاب گران‌سنگ لغت‌نامه دهخدا، شرح و تفسیر آثار مهم و متون ممتاز علوم عقلی اسلامی -که علاوه بر کتاب  «شفا» باید از «اساس‌الاقتباس» استادالبشر خواجه نصیرالدین طوسی یاد کرد- شرح و توضیح نگاشته‌های بزرگان شیعه چون شیخ مرتضی‌انصاری و آخوند خراسانی، در کنار تحقیقات گسترده درباره تاریخ شهر تهران و ترجمه‌های متون علمی و ریاضی تمدن مغرب‌زمین، گوشه‌هایی از کارنامه درخشان و ستودنی سید عبدالله انوار است.

پیکر استاد سیدعبدالله انوار، پس از تشییع برای خاکسپاری به آرامگاه ابن بابویه منتقل شد و در جوار مزار پدرش آرام گرفت.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران مراسم تشییع پیکر  استاد سیدعبدالله انوار ، شنبه 20 اسفندماه از ساعت 10 صبح از ساختمان کتابخانه ملی جمهوری اسلامی برگزار می‌شود.
پیکر استاد سیدعبدالله انوار، پس از تشییع برای خاکسپاری به آرامگاه ابن بابویه منتقل خواهد شد تا در جوار پدر آرام گیرد.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، در پی درگذشت عبدالله انوار از چهره های پیشکسوت علمی و فرهنگی کشور، غلامرضا امیرخانی استادیار سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران یادداشتی را نوشته است.

متن یاداشت بدین شرح است:

در مقاطع مختلف دوران پرشکوه تمدن ایرانی-اسلامی در قرون گذشته، چهره‌های علمی و دانشمندانی بودند که بر علوم گوناگون تسلط داشتند و از‌همین‌رو یک‌تنه آثاری را پدید می‌آوردند که نوعی دایره‌المعارف به معنای واقعی کلمه بود؛ یعنی مجموعه‌ای از علوم زمان. بزرگانی چون فارابی، خوارزمی و فخر رازی و شمس‌الدین محمود‌آملی (صاحب نفایس‌الفنون) از این گروه بودند.

در‌این‌بین، به برخی اصطلاح حکیم هم اطلاق مي‌شد که بنا بر تعریفی، متشكل از کسانی بود که بر انواع حکمت، اعم از حکمت نظری و عملی، اشراف داشت. تعریف حکمت هم گستره مهمی از علوم را دربر می‌گرفت؛ حکمت نظری که مشتمل بر الهیات و ریاضیات و طبیعیات بود و حکمت عملی که سیاست و تدبیر منزل و اخلاق را شامل می‌شد. هرچند برخی از صاحب‌نظران، حکمت را مترادف فلسفه دانسته‌اند، ولی دست‌کم باید گفت که حکمت بخشی از مفاهیم فلسفه را در خود دارد. به بیان دیگر، مفاهیم و موضوعات عدیده‌ای هستند که در هر دو حوزه محل بحث و جدل‌اند؛ عقل و استدلال، عرفان و اشراق، ایمان و اخلاق و نظایر آن.‌ رشد حیرت‌انگیز علوم، به‌ویژه پس از انقلاب رنسانس و ظهور پدیده‌هایی چون صنعت چاپ، به‌تدریج فضایی را آفرید که جویندگان علم و دانش دنبال کسب تخصص در رشته‌ای خاص باشند و کمتر به حوزه‌های دیگر ورود پیدا کنند. با وجود این فضای کلی، استثنائاتی را می‌توان یافت که به‌دلیل هوش سرشار فردی و تلاش خستگی‌ناپذیر، بر علوم گوناگون احاطه داشته و به‌نوعی خاطره حکمای قدیم را زنده كرده‌‌اند.

  بدون شک در زمان ما، نام استاد سیدعبدالله انوار، تداعی‌کننده عالمان و حکیمان پیشین است. این نابغه دوران که ساعاتی پیش به سوی معبود شتافتد، بیش از شش دهه در عرصه علم و فرهنگ ایران‌زمین درخشید و علاوه بر کارنامه پرباری از آثار منتشرشده، نگاشته‌های دقیق و کم‌نظیری دارد که هنوز مجال انتشار نیافته‌اند. یک نمونه از آثار منتشرنشده او شرح مفصلی است که بر مجلدات بيست‌ودوگانه «شفا»ی ابن‌سینا نوشته که تا امروز فقط سه جلد آن به زیور طبع آراسته شده است.

سیدعبدالله انوار به سال ۱۳۰۳ در خانواده‌ای مذهبی-سیاسی در تهران پا به عرصه حیات گذاشت. پدر او سیدیعقوب انوار‌شیرازی از آزادی‌خواهان عصر مشروطه و از احفاد سیدنعمت‌الله جزایری، فقیه معروف عصر صفوی بود. نام خانوادگی انوار هم برگرفته از نام کتاب معروف سیدنعمت‌الله جزایری، «انوار نعمانیه» است. سیدعبدالله انوار پس از گذراندن دوره تحصیلات ابتدایی در مدرسه امیرمعزی و سیروس (۱۳۱۰-۱۳۱۶ش)، برای تحصیل در دوره متوسطه به دبیرستان البرز رفت و پس از دریافت گواهی‌نامه ششم ادبی (۱۳۲۱ش) و شرکت در کنکور، وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد. هم‌زمان زبان فرانسه را در انجمن ایران و فرانسه کامل کرد و پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه تهران (۱۳۲۴ش) و شرکت در کنکور استخدامی بانک ملی ایران، به استخدام این بانک درآمد.

 او به موازات علوم جدید، از سال دوم ابتدایی، 14 کتاب جامع‌المقدمات را در منزل فراگرفت. هم‌زمان با فارغ‌التحصیلی از دانشگاه، فراگیری علوم قدیمه را با خواندن شرح جامی (الفوائد الضیائیه)، مغنی و مطوّل، شرح رضی در صرف‌و‌نحو، شرح لمعه را با حواشی ملااحمد تونی و مسالک کامل‌ کرد. همچنین شرح منظومه حاج‌ ملاهادی سبزواری را نزد شهید مرتضی مطهری آموخت.

  انوار حكيم ریاضیات عالی، شامل آنالیز عالی تا مکانیک استدلالی و یک دوره هندسه پروژکتیو را نزد مرحوم استاد مهندس محمد بهجت آموخت (۱۳۲۶ش). در همین سال پس از شرکت در کنکور هنرسرای عالی که یک دانشکده مهندسی بود، به‌عنوان مدرس رشته متمم جبر و آنالیز و هندسه ترسیمی مشغول به کار شد و از کار حسابداری بانک ملی استعفا داد. پس از دو سال خدمت در این دانشکده، مشمول خدمت نظام وظیفه شد و پس از پایان دوران خدمت نظام، پنج سال در وزارت فرهنگ برای معلمی زبان انگلیسی در مدرسه مدرس و ابوریحان بیرونی مشغول به‌ کار شد. سپس به‌مدت دو سال مترجم انگلیسی و فرانسه در اداره نگارش وزارت فرهنگ شد. 

مهم‌ترین دوره کاری او مربوط به سال‌های ۱۳۳۸ تا ۱۳۵۹ است؛ دوره‌ای که با حضور در کتابخانه ملی ایران و سرپرستی بخش مخطوطات این کتابخانه موفق شد نخستین نمونه‌های استاندارد و علمی فهرست‌نگاری نسخه‌های خطی را پیاده کرده و با تلاشی مستمر و یک‌تنه در نزدیک به ۲۰ سال، 10مجلد از فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه ملی را منتشر كند
 
آنچه این کارنامه علمی را پرفروغ و مشعشع می‌كند، نگرش گسترده و عالمانه‌ای است که پرتو آن بر حوزه‌های گوناگون فرهنگ ایران و اسلام و تشیع تابیده است.

تصحیح متون مهمی چون  تاریخ جهان‌گشای نادری، تألیف بخش‌هایی از کتاب گران‌سنگ لغت‌نامه دهخدا، شرح و تفسیر آثار مهم و متون ممتاز علوم عقلی  اسلامی -که علاوه بر کتاب  «شفا» باید از «اساس‌الاقتباس» استادالبشر خواجه نصیرالدین طوسی یاد کرد- شرح و توضیح نگاشته‌های بزرگان شیعه چون شیخ مرتضی‌انصاری و آخوند خراسانی، در کنار تحقیقات گسترده درباره تاریخ شهر تهران و ترجمه‌های متون علمی و ریاضی تمدن مغرب‌زمین، گوشه‌هایی از این کارنامه درخشان و ستودنی است .

شاید اشاره‌ای به آثار او در علم ریاضیات و موسیقی، بهتر بتواند گستره دانش این حکیم روزگار ما را بنمایاند:

- شرح و تفسیر و ترجمه موسیقی الکبیر، فارابی

- شرح و تفسیر دره‌التاج (بخش موسیقی کتاب علامه قطب‌الدین شیرازی)

- گردآوری مجموعه‌ای از حل‌المسائل منطق ریاضی از منابع انگلیسی

- ترجمه و شرح هندسه تحلیلی اثر سروه

- ترجمه کتاب هندسه پروژکتیو اثر فدریکو انریک

- شرح و ترجمه متون هندسی (هندسه اقلیدس و آرای ابن‌سینا)

- شرح و تفسیر قضایای منطقی و بررسی آرای خواجه نصیرالدین طوسی

- ترجمه و شرح آرای مربوط به قیاسات منطقی و جهت در قیاسات

- تدوین هفت جلد حل‌المسائل منطق ریاضی.

علاوه بر این ، حضور در مجامع گوناگون علمی و ادبی، شرکت در جلسات کارشناسی نسخ خطی و اسناد تاریخی، تدریس به جویندگان و شیفتگان علم در دانشگاه و منزل شخصی، از جمله فعالیتهایی بود که تا پایان عمر به آن اهتمام داشت.

ایشان در اواخر عمر، مجموعه کتابخانه شخصی خود را به سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران اهدا کرد تا پس از حیاتش به آنجا منتقل شود.

این بیت حافظ زبان‌حال اهل علم و دوستداران و شاگردان زنده یاد استاد انوار است:
تا رفت مرا از نظر آن چشمِ جهان بین
کس واقفِ ما نیست که از دیده چه‌ها رفت

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران درگذشت عبدالله انوار را تسلیت گفت.

متن پیام بدین شرح است:

انا لله و انا الیه راجعون
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

«مرگ عالم مصیبتی جبران‌ناپذیر و رخنه‌ای بسته‌ناشدنی است. او ستاره‌ای است که غروب می‌کند.»

درگذشت دانشمند فرزانه، و پژوهشگر یگانه، شادروان استاد سید عبدالله انوار را به جامعه علمی کشور و آحاد هم‌وطنان عزیز، و به‌ویژه تمامی همکاران ایشان در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران تسلیت عرض می‌کنم.

آن فقید سعید از زمره نادره‌مردانی بود که در حوزه‌های گوناگون ریاضی، منطق، موسیقی، فلسفه، تاریخ، تهران‌شناسی، حقوق،  نسخه‌شناسی، فهرست‌نویسی، و ادبیات، صاحب‌نظر و صاحب اثر بود، و از اوان جوانی تا واپسین دم حیاتِ پربارش دست از دانش‌اندوزی و جست‌وجوگری برنداشت، و الگوی سخت‌کوشی و مصداق این سخن پیامبر اکرم بود که در سروده میرزا ابوالقاسم فخرالاسلام تجلی یافته است:

چنین گفت پیغمبر راستگوی
ز گهواره تا گور دانش بجوی
روانش شاد و راهش پر رهرو باد

علیرضا مختارپور
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران