به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، ستاد برگزاری هفته کتاب به منظور شناسایی، هم ‌افزایی و توانمندسازی فعالیت‌های کتاب‌محور، فراخوان جمع‌آوری اطلاعات شامل همۀ فعالیت‌ها در زمینه ترویج کتابخوانی و امور خلاقه مرتبط با کتاب را در کشور منتشر کرده است.

از همین رو فعالان در حوزه‌هایی چون سکوهای ترویج کتاب (نرم‌افزارها، پایگاه‌های اینترنتی، صفحات مجازی)، بلاگری کتاب (در حوزه‌های کودک و نوجوان و بزرگسال)، امور ترویجی و تبلیغی کتاب، جشنواره‌ها و جوایز کتاب، کسب و کارهای خلاق حوزه کتاب و کتابخوانی و غیره می‌توانند با شرکت در این فراخوان، دستاوردها و فعالیت‌های خود را معرفی کنند.

علاقه مندان می توانند تا تاریخ ۲۰ آبان ماه با مراجعه به نشانی مجازی این فراخوان (لینک)، فعالیت‌های کتاب‌محور خود را ثبت نمایند.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، فاطمه صدر، معاون پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران با بیان این مطلب که پدافند غیرعامل ابعاد مختلفی دارد؛ گفت: پدافند غیرعامل علاوه بر ابعاد امنیتی و نظامی از بُعدِ فرهنگی نیز قابل توجه است و سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران به عنوان یک نهاد مرجع و حاکمیتی به بُعدِ فرهنگی و علمی و شناختی پدافند غیرعامل بیشتر می‌پردازد.

نقش پدافند غیرعامل تبدیل داشته‌های معنوی سازمان به منابع پایدار است

وی ادامه داد: یکی از فعالیت‌های معاونت پژوهش و منابع دیجیتال سازمان در حوزه پدافند غیرعامل در زمینه بکارگیری فناوری در حفاظت و حراست میراث مکتوب و غیرمکتوب ایران اسلامی و به‌ویژه منابع سازمان است. منابعی که به صورت کاغذی، فیلم یا صوت در اختیار سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران است و به مرور زمان و بر اثر آفت و آسیب‌های احتمالی در معرض تخریب قرار می‌گیرد، که نقش پدافند غیرعامل در این بخش، توجه به داشته‌های فکری، معنوی و فرهنگی سازمان و تبدیل آن به منابع پایدار است.  

معاون پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران با اشاره به چگونگی ایجاد منابع پایدار گفت: با توجه به گسترش فضای مجازی و فناوری‌های نوین و دیجیتال ضروری است که  در امر دیجیتال‌سازی این میراث تسریع شود. سازمان از حدود 10 سال پیش فرایند دیجیتال سازی را آغاز کرده است. سازمان با تهیه اسکنرهای جدید در مدیریت حاضر امر دیجیتال‌کردن را تسهیل و تسریع داده است. این فرایند شامل دیجیتال‌سازی اسناد آرشیوی، نسخ خطّی، نسخ چاپ سنگی، و فیلم و صوت است.

فاطمه صدر در ادامه، ایجاد بستر مناسب به منظور بهره‌مندی پژوهشگران ازمنابع مختلف تاریخی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی ادبی، هنری ایرانی و اسلامی را از دیگر وظایف در حال انجام این معاونت بیان کرد و اظهار داشت: در این زمینه دو نوع فعالیت به انجام رسیده است. در بخش نخست، بخشی از پژوهشگران و اعضای هیات علمی سازمان در زمینه‌های سندپژوهی و نسخه‌پژوهی و نیز بررسی تحولاتی که در سیر تاریخی در مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور به وجود آمده را مورد پژوهش قرار داده‌اند و از سوی دیگر پژوهشگرانی از خارج از سازمان مراجعه و درخواست می کنند که روی منابع موجود در سازمان، پژوهش انجام دهند. از همین رو سازمان علاوه بر برنامه دیجیتال‌سازی خود، منابع درخواستی مراجعه‌کنندگان را دیجیتال کرده و به نیازهای پژوهشی محققان و پژوهشگران پاسخ می‌دهد. بنابراین دیجیتال‌سازی در اولویت فعالیت‌ها قراردارد. فعالیت دوم، ایجاد و ارتقاء کتابخانه دیجیتال سازمان است. با توجه به ظرفیت‌های موجود در سازمان، پژوهشگران استانی یا خارج از کشور می‌توانند اسنادی که قابلیت دسترس‌پذیری عمومی دارند را از طریق کتابخانه دیجیتال به منابع مورد نیاز دسترسی پیدا کنند.

تدوین تاریخ شفاهی از مولفه‌های مهم پدافند غیرعامل در حوزه فرهنگ است

این مدرس دانشگاه با بیان این مطلب که حوزه تاریخ شفاهی از مولفه های مهم پدافند غیرعامل در حوزه فرهنگ است؛ خاطر نشان کرد: در حوزه تاریخ، مورخان وقایع تاریخی و رویدادهای گذشته را تاریخ‌نگاری می‌کنند. در این بخش، سندهای خام در اختیار آنها قرار می‌گیرند و وظیفه گویا کردن سند را به عهده دارند. اما حوزه تاریخ شفاهی مربوط به تاریخ معاصر است و رسالت استخراج و ارائه، تجربیات و دیدگاه‌ها و ناگفته‌های پنهان در گنجینه خاطرات، نهادها و شخصیت‌های مهم تاریخی را به دوش می‌کشد؛ شخصیت‌هایی که در زندگی خود شاهد وقایع تاریخی فرهنگی، اجتماعی، ادبی، سیاسی و... بوده‌اند که لزوما توسط تاریخ‌نگاران مکتوب و مستند نشده است و خلاء سندی‌ ماست.  

صدر ادامه داد: سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران از سال‌های دور انجام طرح‌های تاریخ شفاهی را در دستور کار قرار داده است. به این ترتیب که در مرحله اول، خاطرات ثبت می‌شوند و در مرحله دوم سرگذشت‌ها، تدوین شده و انتشار مصاحبه‌های تاریخ شفاهی در دستور کار می‌گیرد. در همین راستا آن بخش از مصاحبه‌های تاریخ شفاهی که محدودیت دسترسی ندارند و از طرف خود مصاحبه شونده به سازمان مجوز انتشار داده شده و همچنین بنابر مصلحت‌هایی که در فضای حکمرانی کشور وجود دارد امکان چاپ و انتشار دارند؛ در انتشارات معاونت پژوهش و منابع دیجیتال سازمان به عنوان یک کار علمی مستند منتشر می‌شود. آن بخش از مصاحبه‌های تاریخ شفاهی که قابلیت انتشارعام ندارند نیز در بخش تالار اطلاع‌رسانی تاریخ شفاهی به صورت یک تالار رقومی در اختیار پژوهشگران قرار می‌گیرد که می توانند داخل سازمان از این منابع استفاده کنند.

معاون پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران پیرامون این نکته که از کارکردهای تاریخ شفاهی به بازنمایی هویت ملّی ایرانیان اختصاص دارد؛  در پاسخ به این پرسش که انجام مصاحبه‌های تاریخ شفاهی در ابعاد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی تا چه اندازه می تواند ماموریت سازمان در مسیر پدافند غیرعامل را در حوزه فرهنگ محقق کند؟؛گفت: سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران نه تنها در حوزه تاریخ شفاهی بلکه به دلیل در اختیار داشتن منابع غنی در حوزه‌های مختلف در موضوع تقویت و استحکام هویت ملّی و دینی و هویت اجتماعی یاری‌رسان است. بخشی از منابع نسخ خطّی و کتاب‌های قدیمی با موضوعاتی چون نجوم، ادبیات، پزشکی، داروشناسی و غیره در کتابخانه دیجیتال سازمان برای جوانان، دانشجویان و یا دانش آموزان قابل نمایش است که با دیدن این نسخ خطّی به داشته‌ها و تاریخ شفاهی، پیشینه هویتی خود پی می‌برند و این موضوع برای آنها بسیار جذاب خواهد بود. البته این بخش از توجه نوجوانان و جوانان به منابع مربوط به گذشته تاریخی ما است. اما در تاریخ معاصر است که جلوه‌گر می‌شود و جوانان با ظرافت‌ها، ناگفته‌ها و فراز و فرود شخصیت‌های موثر در تاریخ معاصر و تحولات حکومت‌های مختلف و دوره‌های متفاوت آشنا می‌شوند که این شناخت در هویت‌یابی نسل جوان خیلی تاثیرگذار است. زیرا انتقال تجربه درقالب تاریخ شفاهی موجب می‌شود از یافته‌های  تاریخی عبرت‌آموزی کنند و در زمان حال برای ساختن آینده از آنها بهره بگیرند.

بهره‌گیری از هوش مصنوعی کمک‌رسان بازیابی هویت فرهنگی است.

صدر با اشاره به این مطلب که هوش مصنوعی ارتباط مستقیم با موضوع دارد و می‌تواند کمک‌رسان حفظ و تقویت هویت جامعه باشد؛ گفت: فناوری‌های نوین یک شمشیر دولبه است که هم می‌توان آن را به استخدام خود درآورد و استفاده مفید از آن کرد و هم می‌توان مرعوب و تسلیم آن شد. هوش مصنوعی از فناوری‌های نوینی است که با ابتکارات و توانمندی‌های خود انسان را شگفت‌زده می کند. زیرا امکان پردازش سریع و وسیع منابع را فراهم می‌کند. 

معاون پژوهش و منابع دیجیتال سازمان بیان کرد: تا پیش از این ظهور هوش مصنوعی فرصت زیادی از نیروی انسانی گرفته می‌شد تا یک منبع را فهرست‌نویسی کند و در اختیار و پژوهشگران قرار دهد. در حال حاضر هوش مصنوعی در فرایند تنظیم و توصیف اسناد، فهرست‌نویسی کتاب‌ها و بازیابی اطلاعات، سرعت عمل بالایی، کاربرد‌سازی و مدیریت داده‌ها، دارد و به دنبال آن، نیروی انسانی که از کارشناسانِ زبده نیز هستند، نقش کنترل‌گیری یافته‌های نهایی آن را دارند و انسان بدین صورت از فناوری‌های نوین در سطوح بالاتر استفاده می کند. 

این مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه فرهنگ یادآور شد: یکی دیگر از مهمترین کاربردهای هوش مصنوعی، کمک در جستجوی دقیق و سریع منابع است. در شرایط کنونی پژوهشگران از طریق متادیتای موجود در سامانه‌های وبگاه و کتابخانه دیجیتال سازمان می‌توانند جستجوهایی را انجام دهد که این جستجوها در بخش های خاص و محدودی از منابع است. اما با بهره‌مندی از هوش مصنوعی و از طریق امکان نرم‌افزاریOCR  یا مبدل‌های تبدیل گفتار به متن یا تصویر به متن، جستجوهای عمیق و دقیقی انجام می‌شود. به تازگی قرار است فناوری OCR بر روی کتابخانه دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران سامانه قرار می‌گیرد که قابلیت جستجوی دقیق در همه کلمات، عکس‌ها و منابع یک سند را فراهم می‌کند. از منظر پدافند غیرعامل از طریق انجام پژوهش‌های علمی و مستند بر روی تاریخ و فرهنگ، جنبه هویتی ایرانیان تقویت می‌شود. زیرا جستجوی دقیق و سریع منابع می‌تواند در قالب کتاب، طرح‌ پژوهشی و مقاله علمی هویت ساز به جامعه عرضه شود.

توجه پدافند غیرعامل به حوزه فرهنگ، اجرایی ضروری و اولویت‌دار است

فاطمه صدر، معاون پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در جمع‌بندی صحبت‌های خود درباره حضور و تأثیر پدافند غیرعامل در عرصه فرهنگ یادآور شد: اگر یک ملت بخواهد ملتی قوی، مستحکم، متحد و اثرگذار باشند و احساس بی‌هویتی و خودباختگی نداشته باشد باید به تآثیر پدافند غیرعامل درعرصه گسترده فرهنگ توجه همراه با اولویت کند. بنابراین پدافند غیرعامل فقط به حوزه زیرساخت‌ها مانند پل‌ها، سدها، بزرگراه‌ها یا به عرصه‌های نظامی و امنیتی محدود نمی‌شود و اگر پدافند غیرعامل، توجه خود را به حوزه فرهنگ بیشتر نشان دهد؛ ملتی مستحکم و خودباور و همراه با عزت نفس برای ساختن آینده بهتری خواهیم داشت. نکته مهم این است که در ظاهر، داشته‌های سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در حوزه منابع، مستندات و میراث گذشتگان خلاصه می‌شود اما اگر از منظر پدافند غیرعامل به این سازمان، دانشگاه، پژوهشگاه، سرمایه انسانی، کارمند، دانشجو و پژوهشگر، و تولیدات رسانه‌ای نگاه شود؛ این مراکز می‌توانند در ارتقاء روحیه خودباوری، مقاوم‌سازی، انگیزه‌بخشی، اعتماد به نفس و توجه به هویت ملّی و غنای تمدنی مردم ایران و بلکه ایران فرهنگی موثر باشند. 

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، دومین جلسه کمیته علمی چهاردهمین جشنواره ملّی پژوهش و فناوری سازمان اسناد و کتابخانه ملّی جمهوری اسلامی ایران با دستور بررسی تصویبِ سایر محورهای فراخوان جشنواره برگزار شد.

اعضای کمیته علمی این دوره از جشنواره، محورهای مطالعات تاریخ معاصر مبتنی بر سندپژوهی و تاریخ شفاهی  با زیرمحورهای تاریخ سیاسی، تاریخ اجتماعی، تاریخ فرهنگی، تاریخ  اقتصادی، هوش مصنوعی و فناوری‌های نوپدید در مطالعات تاریخی را تصویب کردند. در محور ایران‌شناسی زیرمحورهای مطالعات نظری تمدنی، مطالعات ایرانِ فرهنگی، نگرش اندیشمندان غیرایرانی و ایرانی به ایران، مناسبات ایران با غرب و شرق، منبع‌شناسی و ماخذشناسی؛ و در محور اسلام‌شناسی با تاکید بر تحولات دو سده اخیر با زیرمحورهای مطالعات نظری تمدنی در میان اسلام‌پژوهان، مطالعات تمدنی اسلام و سایر ادیان، مطالعات تمدنی اسلام و غرب و شرق، مطالعات راهبردی جهان اسلام، مرجع‌شناسی و ماخذشناسی و میراث مستند جهان اسلام نهایی شد.

محور حفاظت و نگهداری منابع آرشیوی و کتابخانه‌ای نیز با زیرمحورهای مدیریت بحران، حفاظت پیشگیرانه، مواد و شیوه‌های نوین، فناوری‌های نوپدید، نظریه‌های مرمت، امنیت میراث مستند و حفاظت دیجیتال تصویب شد. با توجه به منابع غنی موجود در کشور و سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، محور نسخه‌شناسی و نسخه پژوهی با زیرمحورهای فناوری‌های نوپدید در نسخه‌شناسی و نسخه‌پژوهی، سازماندهی و خدمات اطلاعاتی نسخ خطی، تصحیح متون، نسخه خوانی همانند سال‌های گذشته یکی دیگر از محورهای مهم جشنواره است. در جشنواره چهاردهم با عنایت به تحولات فناورانه و توجهات سازمانی محور آینده‌پژوهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با تأکید بر هوش مصنوعی به محورهای جشنواره افزوده شد. 

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، سفارت جمهوری اسلامی ایران در دوبلین پایتخت جمهوری ایرلند، طی هماهنگی با مراکز پژوهشی و فرهنگی ایران و موزه مهاجرت ایرلند (EPIC)، وبیناری تحت عنوان «تجربه قحطی بزرگ ایرلند» را در روز 4 شنبه 3 آبان 1402/ 25 اکتبر 2023 ، برگزار کرد. پژوهشکده اسناد معاونت پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران و اداره کل موزه‌ها دو نهاد داخلی مشارکت‌کننده در این رویداد بودند.

هدف از برگزاری این وبینار، آشنایی و هماهنگی برای انتقال تجربه روایتگری تاریخ معاصر و بررسی ظرفیت‌های همکاری علمی میان مراکز موزه‌ای، آرشیوی و پژوهشی ایران و ایرلند با محوریت بررسی علمی و مستند میزان تلفات انسانی، نحوه حضور و نقش کشورهای استعمارگر در گسترش قحطی، همچنین نقش موزه‌ها و مراکز آرشیوی در تبیین فجایع انسانی از خلال منابع مکتوب و اسناد آرشیوی بود.

کاظم شریف‌کاظمی، سرپرست سفارت جمهوری اسلامی ایران در دوبلین، با، معرفی سخنرانان ایرانی و ایرلندی و دلایل برگزاری این وبینار، آغازگر برنامه بود.

سپس علی کالیراد، رئیس پژوهشکده سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، ضمن خوش‌آمدگویی به حاضران، ضمن معرفی اجمالی،  از ساختار و وظایف اسنادی سازمان اسناد ملی ایران سخن گفت.

قدیری‌نیا نمایندۀ بخش بین الملل اداره کل موزه‌های کشور، با برشمردن آثار موزه‌ای به عنوان سرمایه‌های فرهنگی خاطرنشان ساخت ایران دارای موزه‌‎های متنوعی بالغ بر صدها  موزه با موضوعات مختلف است.

در ادامه این وبینار، الهام ملک‌زاده، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، به ارائه گزارشی مستند از پدیده قحطی ایران طی جنگ جهانی اول پرداخت.

به گفته ملک‌زاده قحطی و خشکسالی در ایران با توجه به شرایط جغرافیایی و عوامل دیگر سابقه داشته است، اما آخرین قحطی گسترده در دوران قاجار و مقارن با جنگ جهانی اول رخ داد. اثرات عمیق این پدیده، دقیقا از سال 1914 میلادی که جنگ شروع شد با نقض اعلام بی‌طرفی ایران از سوی بریتانیا، روسیه و عثمانی، تبعاتی فراتر از شیوع قحطی طبیعی برای ایرانیان در پی داشت و به مهاجرت‌های دسته‌جمعی به خارج از ایران انجامید. این در حالی است که اساسا ایران در جنگ دخالت نداشت.

وی ادامه داد: مطالعه دقیق این وقایع، با جستجو و بررسی اسناد آرشیوی بر جای مانده از آن واقعه می‌تواند آگاهی‌های دقیق‌تری از آنچه بر مردم ایران گذشته است را نشان دهد. روزنامه های چاپ شده در ایران نیز گزارش هایی تکان دهنده از آن روزگار به تصویر کشیده است. هزاران برگه سند منتشر نشده آرشیوی در مراکز اسنادی ایران، اعم از سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی و مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه وجود دارد که بیانگر فجایعی است که در آن دوره بر مردم ایران رفته است.

در ادامه وبینار «تجربه قحطی بزرگ ایرلند» نیتن منیون، معاون و مدیر ارتباطات موزه مهاجرت ایرلند، و کاترین هیلی، پژوهشگر تاریخ در وزارت امورخارجه جمهوری ایرلند و محقق موزه مهاجرت ایرلند، به اهمیت قحطی بزرگ ایرلند در نیمه نخست قرن نوزدهم و پیامدهای سیاسی و اجتماعی آن اشاره کردند. این واقعه تاریخی در همچنان حافظه ملی ایرلندی‌ها باقی مانده و از همین رو برای بزرگداشت آن و جانباختگان دوران قحطی، یادبودها، گنجینه‌ها و نمادهای متعددی در جمهوری ایرلند ساخته شد. موزه مهاجرت ایرلند نیز با هدف حفظ میراث مهاجرت ایرلندی‌ها به سرزمین‌های بیگانه در سال 2016 میلادی در شهر دوبلین افتتاح شد. کاترین هیلی تصریح نمود که با توجه به آنچه در جلسه امروز از قحطی ایران ارائه شد به شباهت‌های موجود بین پدیده قحطی ایران و ایران پی بردم. ایرلند در دوره قحطی بزرگ در وضعیت استعماری به سر می‌برد، با کمبود غلات و گندم مواجه بود و از این رو با تلفات انسانی بسیاری مواجه شد و به سبب آن یک میلیون نفر از ایرلند مهاجرت کردند.

در بخش پایانی وبینار«تجربه قحطی بزرگ ایرلند»، کاظم شریف‌کاظمی، سرپرست سفارت جمهوری اسلامی ایران در دوبلین، ظرفیت‌های همکاری نهادهای پژوهشی، آرشیوی و موزه‌ای دو طرف را به منظور استفاده از تجربیات هر یک در اجرای فعالیت‌های علمی و مطالعات اسنادی ارزیابی و جمع‌بندی کرد.

در این نشست علیرضا مختارپوررئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران به شکل مجازی ، فاطمه صدر معاون پژوهش و منابع دیجیتال سازمان و برخی از مدیران و اعضای پژوهشکده اسناد سازمان به شکل حضوری شرکت داشتند.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، استاندارد «اطلاعات و مستندات (دبیزه‌ها)- مدیریت سوابق- واژگان و مفاهیم اصلی» بر مبنای استاندارد بین‌المللی ISO 30300:2020 تدوین شده‌است.  

هدف از انتشارِ این استاندارد، ارائه مناسب‌‌ترین تعاریف مرتبط با مفاهیم به‌کار رفته در حوزة‌ موضوعی مدیریت سوابق است تا امکان شناخت اصطلاحات و واژگان تخصصی حوزه مدیریت سوابق را در اختیار کاربران و علاقه‌مندانی که می‌خواهند در حوزة پژوهش‌های موضوعی و بازگردانی متون تخصصی فعالیت کنند؛ قرار دهد.

این استاندارد که پیش از این در سال 1392 تدوین شده بود، براساس نسخه جدید استاندارد منبع و با هدف به‌روزرسانی تعاریف و یکسان‌سازی واژگان در حوزة‌ مدیریت سوابق مورد بازنگری و تجدیدنظر قرار گرفت. کار تجدیدنظر و تدوین استاندارد واژگان و مفاهیم اصلی که از سال 1401 آغاز شد، با برگزاری جلسات تخصصی تدوین استاندارد در سال 1402 ادامه یافت و در نهایت در پاییز سال 1402 با شماره ملی 17421 چاپ و در وبگاه سازمان ملی استاندارد ایران بارگذاری شد.

 این استاندارد با تلاش پژوهشکده اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، نمایندگان دستگاه‌های مختلف مانند اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های مرتبط، کارشناسان سازمان ملّی استاندارد ایران و متخصصان فرهنگستان زبان و ادب فارسی در 41 صفحه تدوین شده‌است. علاقه‌مندان برای دسترسی به این استاندارد می‌توانند به وبگاه سازمان ملی استاندارد ایران به نشانی:« http://standard.isiri.gov.ir » مراجعه فرمایند.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، عبدالله هاشم الصیامی رئیس مرکز اسناد ملی و عضو شورای انصارالله یمن و هیأت همراه، ضمن حضور در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، با علیرضا مختارپور رئیس سازمان دیدار و گفت‌وگو کردند.

در این دیدار رئیس مرکز اسناد ملی یمن با بیان پیشینه تاریخی و قدمت اسنادی این کشور، ابراز امیدواری کرد این دیدار که بسیار کوتاه و پربار بود، به گام‌های اجرایی در تعاملات دو طرف بیانجامد.

در ادامه علیرضا مختارپور رئیس سازمان نیز ضمن ابراز خرسندی از این دیدار، حمایت و پشتیبانی از مرکز اسناد ملی یمن را وظیفه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران دانست.

وی همچنین ضمن معرفی اجمالی کارکردها و خدمات سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، آمادگی سازمان را برای هرگونه همکاری در زمینه‌های آموزشی، پژوهشی، دیجیتال‌سازی و تبادل منابع متنی و دیجیتال کتابخانه‌ای و اسنادی اعلام، و بر انعقاد تفاهم‌نامه همکاری میان دو سازمان و عملیاتی کردن آن تاکید کرد.

لازم به ذکر است در این دیدار فاطمه صدر معاون پژوهش و منابع دیجیتال، عصمت مومنی معاون کتابخانه ملی، میترا حاجیان سرپرست اداره کل حوزه ریاست،روابط عمومی و امور بین‌الملل و علی عاشورلو مشاور رئیس سازمان حضور داشتند.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، نخستین جلسه کمیته علمی چهاردهمین جشنواره ملّی پژوهش و فناوری سازمان اسناد و کتابخانه ملّی جمهوری اسلامی ایران به منظور بررسی و تعیین محورهای فراخوان این دوره از جشنواره برگزار شد.

اعضای کمیته علمی این دوره از جشنواره بر موضوعاتی چون: مدیریت اطلاعات، مدیریت دیتا و مدیریت دانش به صورت مجزا، تحول دیجیتال با در نظر گرفتن فناوری‌های نوپدید و هوش مصنوعی، علوم آرشیوی و غیره تاکید داشتند.

اعضای کمیته علمی این دوره از جشنواره محورهای فرعی دو محور اصلی علم اطلاعات و دانش شناسی و نیز علوم آرشیوی را  بررسی و نهایی کردند. از جمله محورهای تصویب شده می توان به مدیریت  اطلاعات و دانش، علوم داده، تحول دیجیتال، فناوری های نوپدید، هوش مصنوعی در محور علم اطلاعات و دانش شناسی و نیز شناسایی و ارزشیابی اسناد، تنظیم و توصیف اسناد، خدمات آرشیوی، فناوری های نوپدید و آرشیو مشارکتی در محور علوم آرشیوی اشاره کرد.

در این جلسه، عصمت مومنی معاون کتابخانه ملّی، علی کالیراد، رئیس پژوهشکده اسناد، محبوبه قربانی، مدیرکل پژوهش کتابداری و آموزش زویا آبام، عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا، سعید اسدی، عضو هیات علمی دانشگاه شاهد، رضا رجبعلی بگلو، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، محمد حدادی مدیر کل مرمت و حفاظت، اکبر فلاحی سرپرست اداره کل خدمات آرشیوی، ، رضا خانی پور، نرگس نشاط اعضاء هیات علمی گروه مدیریت اطلاعات، محمد جواد عبداللهی، مطلب مطلبی اعضای هیات علمی گروه تحقیقات تاریخ معاصر ایران و تاریخ شفاهی، مصطفی مولایی، دکترای ایران‌شناسی به عنوان اعضای کمیته علمی و سعیده اکبری داریان، دبیرعلمی جشنواره و پریسا پاسیار، دبیر اجرایی این دوره از جشنواره ملّی پژوهش و فناوری سازمان اسناد و کتابخانه ملّی جمهوری اسلامی ایران حضور داشتند.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، همزمان با سی و یکمین دوره هفته کتاب، معاونان سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران برنامه‌ های هفته کتاب این سازمان را اعلام کردند.

براساس این گزارش، اولین نشست از سلسله نشست‌های «صد کتاب ماندگار» که به بررسی و معرفی صد کتاب موثر و مهم تالیفی یک قرن اخیر طی سال های 1300 تا 1400 شمسی می پردازد، همزمان با هفته کتاب برگزار خواهد شد. در این نشست ها، دو کتاب «تاریخ پیامبر اسلام»، اثر محمدابراهیم آیتی و «نثر طوبی؛ دایره‌المعارف لغات قرآن کریم» اثر علامه ابوالحسن شعرانی با حضور اساتید و پژوهشگران معرفی و بررسی می شود.

اکران فیلم اقتباسی دفترچه خاطرات (the note book) به کارگردانی نیک کاساوتیس که از روی رمانی به همین نام نوشته نیکلاس اسپارکس  ساخته شده است، به همراه نقد و بررسی این فیلم از دیگر برنامه‌های سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در هفته کتاب خواهد بود.

فاطمه صدر، معاون پژوهش و منابع دیجیتال سازمان نیز در تشریح برنامه های این معاونت گفت:  با مکانیزه شدن امور مختلف و کنارگذاشتن کاغذ و تبدیل آنها به فایل‌ های دیجیتال، نیاز به نرم‌افزارهای هوشمندی که هم متون تصویری را بدون دخالت انسان به فایل متنی تبدیل کنند و هم امکان جستجو در اسناد تصویری را برای کاربران کتابخانه تسهیل نمایند، ضروری به نظر می رسید. به همین منظور سامانه نرم افزاری پردازش تصویر به متن یا (OCR) برای این خدمت در این سازمان، تهیه و مراحل آزمایشی آن انجام شد که در هفته کتاب از این قابلیت فناورانه، رونمایی شده و در دسترسی کاربران کتابخانه ملّی ایران قرار می گیرد.

وی در ادامه از برگزاری برنامه رونمایی از کتاب «راهنمای توصیف و فهرست نویسی نسخ خطی بر اساس استانداردهای محتوایی بین‌المللی و فهرست نسخ خطّی موجود در ایران» و دو نشست معرفی و نقد کتاب های «عمارت معمور: خاطرات منوچهر بهنام نخستین سفیر ایران در امارات عربی متحده» و «semantic web for the working Ontologist» خبر داد.

عصمت مومنی، معاون کتابخانه ملّی سازمان نیز از برگزاری برنامه‌های متعدد در این معاونت خبر داد و گفت: سومین نشست بلاغ در زمینه نسخه شناسی و نسخه پژوهی با عنوان «تاثیر قرآن بر آثار مولوی» همراه با معرفی نسخه خطی مثنوی معنوی به کتابت حسین بن مظفر محمود بن جلال الدین سمنانی معروف به خاتون آبادی از خوشنویسان عصر صفویه در ایام هفته کتاب برگزار خواهد شد.

وی همچنین از برگزاری نشست «بررسی آخرین دستاوردهای نشر قرآن کریم به خط بریل» همراه با رونمایی قرآن کامل  جلدی  و نهج البلاغه 17 جلدی به خط بریل خبر داد.

مومنی گفت: در هفته کتاب طرح دوستی با کتاب با همکاری دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم اجرا می‌شود. این طرح ویژه کودکان و نوجوان است. همچنین اهداء کتاب به کتابخانه‌های کم‌برخوردار، امضای تفاهم‌نامه با کتابخانه موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر و نیز برپایی نمایشگاه مجازی کتب چاپی خارج از کشور در حوزه ایرانشناسی و اسلام شناسی و نشریات ویژه کودکان و نوجوان از دیگر برنامه‌های هفته کتاب خواهد بود.

سیدهادی موسوی سرپرست معاونت اسناد ملّی سازمان نیز از برگزاری کارگاه های آموزش نگهداری کتاب، مرمت و صحافی ویژه کودکان، بازدید فعالان عرصه کتاب از سازمان، و برگزاری نمایشگاه اسناد با موضوع کتاب، کتابخوانی و کتابدار خبر داد.

 موسوی درباره برگزاری نمایشگاه اسناد یادآور شد: در آرشیو ملّی ایران اسناد ارزشمندی در حوزه چاپ کتاب و رجال فرهنگی کشور نگهداری می‌شود که آگاهی و آشنایی مردم با این گنجینه ملّی و هویتی، عزت‌آفرین است و روحیه امید و غیرت ملّی را در جامعه تزریق می‌کند. اسناد دست اول و جالبی در آرشیو ملّی ایران با موضوعات مربوط به کتاب و رجال فرهنگی موجود است که قصد داریم در هفته کتاب برخی از این اسناد را در معرض دید عموم قرار دهیم.

گفتنی است سی و یکمین هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران از 23 آبان لغایت 30 آبان با شعار «آینده خواندنی است» در کشور برگزار خواهد شد.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران به نمایندگی از مجمع کتابخانه های بزرگ کشور( مکتب) و علی آقامحمدی رئیس ستاد طرح محرومیت زدایی و توانمندسازی اجتماع محور 2020 محله کم برخوردار کشور تفاهم‏نامه همکاری امضا کردند.

شناسایی مسائل و مشکلات محلات کم برخوردار کشور، برنامه‌ریزی به صورت مدون و ارائه راهکار جهت بهبود وضعیت این محله‏ها با توجه به ظرفیت‏ها و قابلیت‏های مجمع کتابخانه های بزرگ کشور (مکتب) از جمله موضوعات این تفاهم‏نامه همکاری است که طبق آن هریک از نمایندگان این مجمع بنابر وظایف و اختیارات سازمانی خود خدماتی را ارائه می دهند.

بر همین اساس مقرر شد سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در حوزه اهدای منابع به کتابخانه‏ها، طبق ضوابط این سازمان، آموزش و مشاوره جهت فهرست نويسي و رقومی‏سازی اسناد و منابع مکتوب و غیرمکتوب موجود در کتابخانه های «ستاد» فعالیت هایی انجام دهد. همچنین برنامه ریزی مدون به منظور ایجاد نشاط و شادی کودکان ساکن در محلات کم برخوردار صورت خواهد گرفت.

طبق این تفاهم‏نامه همکاری، معاونت فرهنگی وزارت آموزش و پرورش نیز مسابقات کتابخوانی ویژه مناطق محروم برگزار می کند و بنا دارد بودجه ای برای تجهیز و تاسیس و توسعه کتابخانه های مدارس در این محلات اختصاص دهد. از دیگر اقدامات توافق شده، هم‏اندیشی جهت تهیه فهرستی از کتاب‏های مناسب وکاربردی، مشارکت دادن رایگان و تأمین خرید کتابها و برگزاری جشنواره دانایی توانایی برای گروه‏های سنی کودک و نوجوان ساکن است.

کتابخانه و موزه ملّی ملک نیز  آماده دعوت، پذیرش و پذیرایی ویژه از مخاطبان این طرح در آیین‏های هشت‏گانه و سفر به اماکن و حرم‏های مطهر به‏ویژه حرم حضرت رضا (ع) است و همچنین بازدید رایگان از کتابخانه ملک در مناسبت‏های مهم ملّی  و مذهبی، امکان برگزاری نمایشگاه‏های موزه‏ای و کارگاه‏های آموزشی فرهنگی و هنری در مراکز مرتبط و کمک به تقویت کتابخانه‏ها و مراکز آموزشی محلات کم برخوردار با اعطای کتاب از مجموعه‏های مازاد اهدایی از دیگر مفاد این تفاهم‏نامه همکاری است.

همچنین نهاد کتابخانه‏های عمومی طبق این تفاهم‏نامه ، تقویت کتابخانه‏های عمومی (منابع  و تجهیزات)، برگزاری فعالیت‏های فرهنگی و آموزشی نظیر مسابقات کتابخوانی، قصه‏گویی، ایستگاه‏های نقاشی و محافل قرآنی، معرفی محلات کم برخوردار به خیرین، معرفی سفیر کتابخانه به مناطق مزبور جهت ارائه خدمات اطلاعاتی و  عضویت رایگان ساکنین این محلات در کتابخانه‏های عمومی را به عهده گرفته است.

لازم به توضیح است سازمان زندان ها، معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و کتابخانه دانشگاه تهران در نظر دارند فعالیت هایی در حوزه اهدای کتاب، آموزش به صورت برخط، برگزاری نشست های تخصصی و غیره را به انجام برسانند.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، محمد حدادی مدیر کل حفاظت و مرمت این سازمان در توضیح جزئیات این خبر گفت: سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در راستاي تعامل و تبادل تجربیات با كشورهاي منطقه و اجراي تفاهم نامه‌هاي منعقد شده و همچنین ترویج و گسترش فرهنگ حفاظت و نگهداري منابع آرشيوي و کتابخانه‌ای، بیست و چهارمین دوره آموزشی بین المللی تئوري و عملي «آسیب شناسی و مرمت آثار کاغذی» را برای کارشناسان اعزامی از کشور پاکستان برگزار کرد.

وی ادامه داد: این دروه آموزشی از تاریخ 23 تا 29 مهرماه به طول انجامید و کارشناسان اعزامی که وظیفه حفاظت و نگهداری و دیجیتال سازی در موسسه مطالعات فارسی ایران و پاکستان را به عهده دارند؛ با شرکت در این دوره آموزشی با سیاست‌های حفاظت و نگهداری آثار کاغذی، روش‌های آفت‌زدایی و ضدعفونی،آسیب‌زدایی شیمیایی و بیولوژیک، مرمت کاغذ و  ساخت و مرمت جلد، آشنا شدند.

مدیر کل حفاظت و مرمت سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران اظهار داشت: این کارشناسان همچنین علاقه بسیاری به آموزش مرمت آثار کاغذی و نسخ خطّی داشتند که با توجه به برگزاری این دوره آموزشی، می توانند در حوزه نسخ خطّی موجود به زبان‎های گوناگون (به ویژه زبان فارسی) در موسسه مطالعات فارسی ایران و پاکستان فعالیت های مفیدی را به انجام رسانندکه این مهم در حفظ و نگهداری آثار اسلامی ـ ایرانی موثر واقع خواهد شد.ضمن اینکه کارشناسان اعزامی از  بخش‌های تخصصی آرشیو ملّی ایران در حوزه مرمت آثار  بازدید کردند.

حدادی تصریح کرد: سازمان اسناد و کتابخانه ملّی جمهوری اسلامی ایران با توجه به برخورداری از امکانات و تجهیزات تخصصی و دانش علمی و تجربی کارشناسان خود، آمادگی لازم برای برگزاری دوره‌های آموزشی در حوزه حفاظت و نگهداری منابع آرشیوی و کتابخانه‌ای را دارد. برگزاری دوره‌هایی از این دست برای کارشناسان و متقاضیان مراکز آرشیوی، کتابخانه‌ها، موزه‌ها، دانشجویان و سایر علاقه‌مندان در داخل و خارج از کشور می تواند در جهت نشر دانش حفاظت و مرمت و فراهم آوری زمینه صیانت و نگهداری بهینه از میراث ملّی و جهانی یاری رسان باشد.

لازم به توضیح است کارشناسان، مسئولان و مدیران مراکز اسنادی و کتابخانه‌ای برخی از کشورها چون قزاقستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکیه، عمان، عراق، تانزانیا، افغانستان نیز پیش از این در دوره های برگزار شده توسط سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران حضور داشتند.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، پژوهشکده اسناد این سازمان با همکاري سفارت جمهوري اسلامی ایران در دوبلین ایرلند، وبینارِ «تجربه قحطی بزرگ ایرلند» را برگزار می کند و در ادامه ظرفیت همکاريهاي دوجانبه با مدیران موزه مهاجرت ایرلند(EPIC) مورد بررسی قرار می گیرد.

این وبینارِ با هدف آشنایی و هماهنگی براي انتقال تجربه روایتگري تاریخ معاصر و بررسی ظرفیت‌هاي همکاري علمی میان مراکز موزه‌اي، آرشیوي و پژوهشی ایران و ایرلند و از جمله مطالعه تطبیقی پدیده قحطی در تاریخ معاصر دو کشور برگزار می‌شود.

قحطی بزرگ ایرلند در نیمه نخست سده نوزدهم میلادي پیش آمد که این واقعه در تعیین سرنوشت این کشور و استقلال آن از انگلستان تاثیر بسیاري داشت و در حافظه تاریخی این سرزمین باقی مانده است. از همین رو براي بزرگداشت این واقعه تاریخی و جانباختگان دوران قحطی، یادبودها، گنجینه‌ها و نمادهاي متعددي در جمهوري ایرلند ساخته شد که در همین راستا موزه مهاجرت ایرلند با هدف حفظ میراث مهاجرت ایرلندي‌ها به کشورهاي بیگانه در سال 2016 میلادي در شهر دوبلین افتتاح شد.

در این وبینار کاظم شریف کاظمی سرپرست سفارت جمهوري اسلامی ایران در دوبلین، علی کالیراد رئیس پژوهشکده اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، قربانعلی کناررودي مدیر گروه تحقیقات تاریخ معاصر و تاریخ شفاهی پژوهشکده اسناد، محمدجواد عبداللهی عضو هیات علمی گروه مطالعات آرشیوي پژوهشکده اسناد، مصطفی نوري کارشناس گروه تحقیقات تاریخ معاصر پژوهشکده اسناد، الهام ملکزاده عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و برخی از مسئولان و پژوهشگران موزه مهاجرت ایرلند و موزه ملّی ایران مشارکت خواهند داشت.

گفتنی است این وبینار روز چهارشنبه 3 آبان ماه ساعت 14:30 برگزار می‌شود.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، ​در راستای بهبود ارائه خدمات به کاربران، پس از گذشت 20 سال، میزها و صندلی‌های فرسوده کتابخانه ملی ایران تعویض شد.
بر اساس این گزارش از زمان افتتاح ساختمان جدید کتابخانه ملی در سال 1383 تاکنون، تجهیزات تالارهای مطالعه همچون میزها و صندلی‌ها با افزایش مراجعین، افزایش نداشته و از سویی با گذر زمان مستهلک شده بود. به همین منظور از محل اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای سال 1402 میزها و صندلی‌های جدید خریداری و به تالارهای تخصصی، عمومی، رقومی، پیایندها منتقل شد.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران،  نخستین شماره از فصلنامه مطالعات کتابداری و سازماندهی اطلاعات در سال 1402 (شماره پیاپی 133) در 201 صفحه شامل 6 مقاله که پنج مقاله آن پژوهشی و یک مقاله مروری است به صورت برخط منتشر شد.

فصلنامه مطالعات کتابداری و سازماندهی اطلاعات در پایگاه‌های گوگل اسکالر، پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، بانک اطلاعات نشریات کشور، پایگاه مجلات تخصصی نور، مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری ، ابسکو و ابسکو هاست  نمایه می‌شود و جهت تسهیل شناسایی و جستجو، هر مقاله دارای شماره شناسایی خاص (DOI  ) خود است.

همچنین فصلنامه مذکور مقاله های دیگری در دست بررسی و آماده‌سازی برای انتشار دارد و طبق برنامه ریزی انجام شده تا پایان سال 1402 ، سه شماره دیگر از آن به صورت آنلاین  منتشر خواهد شد و در اختیار علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت.

این نشریه همچنین  پذیرای مقاله های مرتبط با مطالعات کتابداری؛ و به‌ویژه سازماندهی اطلاعات، از جانب اساتید،  متخصصان و دانشجویان است و در صورت دارا بودن شرایط انتشار و کسب نظر موافق داوران آنها را منتشر می کنند.

لازم به توضیح است مالکیت مادی و معنوی این نشریه متعلق به سازمان اسناد و کتابخانه ملّی جمهوری اسلامی ایران است.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، در این جلسه درخواست مجوز امحاي اوراق راكد مربوط به سازمان بنادر و دريانوردي، سازمان حج و زيارت، وزارت اموراقتصادي و دارايي، سازمان بيمه سلامت ايران، شركت بيمه ما و شركت بيمه ايران به تصویب رسید.

همچنین با رأی اعضای شورا، علي كاميار دادستان كل ديوان محاسبات كشور و عضو شوراي اسناد ملي ايران، به عنوان رئيس شوراي اسناد ملي ايران انتخاب شدند.

اهميت شوراي اسناد­ملي، وضعيت مديريت اسناد كشور و مجموعه اقدامات انجام ­شده در جهت رفع مشكلات مربوط به ساماندهي، حفظ و نگهداري اسناد مهم و ملي، از دیگر مطالب مطرح شده در این شورا بود.

شایان ذکر است در این جلسه سيامك سعيد فوائدي داديار دادسراي ديوان عالي­ كشور، محمدحسن شيخ الاسلامي رئيس مركز مطالعات سياسي و بين المللي وزارت امور خارجه، علاءالدين رفيع ­زاده مشاور رئيس سازمان اداري و استخدامي كشور، علي خطيبي معاون اداري، مالي و مديريت منابع وزارت علوم تحقيقات و فناوري، عباس سلیمی نمین به عنوان عضو جدید حقیقی شورا و سيدهادي موسوي سرپرست معاونت اسناد ملي حضور داشتند.