به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، دومین نشست از سلسله نشست های «صد کتاب ماندگارقرن» که به بررسی و معرفی صد کتاب موثر و مهم تالیفی یک صدسال اخیر اختصاص دارد؛ روز یکشنبه 12 آذرماه، ساعت 15 در محل اندیشگاه فرهنگی این سازمان برگزارمی شود.

در این نشستِ تخصصی سید صادق سجادی پژوهشگر تاریخ و متون و بهرام پروین گنابادی پژوهشگر زبان و ادب فارسی درباره کتابِ «بیست مقاله قزوینی» علامه قزوینی صحبت خواهند کرد.

لازم به توضیح است نخستین نشست از سلسله نشست های «معرفی صد کتاب ماندگار قرن» در سی و یکمین دوره هفته کتاب برگزار شد که به معرفی دو کتاب «تاریخ پیامبر اسلام»، اثر محمدابراهیم آیتی و «نثر طوبی؛ دایره‌المعارف لغات قرآن کریم» اثرعلامه ابوالحسن شعرانی اختصاص داشت.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، روح‌الله دهقانی فیروزآبادی معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس و هیات همراه روز سه شنبه 7 آذرماه  با علیرضا مختارپو رئیس و معاونان سازمان اسناد و کتابخانه ملّی دیدار و گفتگو کرد.

سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران یک سازمان حاکمیتی عرصه حفظ و نگهداری منابع است

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در ابتدا، ضمن خوش آمدگویی به معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس دولت سیزدهم و هیات همراه گفت: با گسترش همکاری های هم افزا می توان در مسیر آرمان های نظام و دولت گام های ماندگار برداشت. سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران یک سازمان حاکمیتی و مهم در عرصه حفظ و نگهداری اسناد، مدارک، کتب و منابع مکتوب و غیر مکتوب کشور است و از این حیث هیچ دستگاه مشابهی در نظام جمهوری اسلامی قابل مقایسه با این نهاد مرجع نیست.

وی ادامه داد: از نظر قانونی کتابخانه ملّی ایران موظف است از تمام کتب منتشر شده در کشور دو نسخه تهیه و نگهداری کند. علاوه بر این وظیفه دارد کتابخانه های مرتبط با ایرانشناسی، اسلام شناسی و انقلاب اسلامی و همچینین مجموعه کتاب های ایرانیان خارج از ایران و نسخ خطّی فارسی در جهان را جمع آوری و نگهداری کند. در حقیقت مسئولیت و وظیفه حفظ و نگهداری این منابع از سوی حاکمیت به کتابخانه ملّی ایران سپرده شده است.

مختارپوراظهار داشت: مجموعه اسنادی کشور در ساختمان آرشیو این سازمان نگهداری می شود و مجموع اسناد ارزشمند که به تشخیص شورای اسناد ملّی قابلیت نگهداری و ثبت و ضبط را داشته باشند؛ در معاونت اسناد ملّی حفاظت می شوند. در واقع شورای اسناد ملّی یک شورای فرا قوه ای است که نمایندگانی از مجلس شورای اسلامی، قوه قضائیه، دیوان محاسبات، دولت از وزارتخانه های مختلف در آن حضور دارند که با بررسی های مختلف مشخص می کنند که چه میزان از اسناد دستگاه های اداری مختلف کشور اجازه امحا دارند و چه مقدار از آنها برای استفاده جامعه پژوهشی باید نگهداری، تنظیم و توصیف شوند.

وی ادامه داد: در حال حاضر حدود یک میلیارد سند دارای ارزشِ نگهداری در معاونت اسناد ملّی موجود است و حدود 4 میلیون کتاب و نزدیک به 40 میلیون نسخه خطّی که مجموعه ای ذی قیمت است در کتابخانه ملّی ایران نگهداری می شود.

کمیته ای به منظور ایجاد همکاری های هم افزا تشکیل شود

مختارپور ادامه داد: اگر کم کاری در این مجموعه علمی و فرهنگی وجود داشته باشد اثر آن در همه ارکان پژوهشی، علمی و فرهنگی نمایان می شود.  این کمبودها تنها در حوزه فرهنگ خلاصه نمی شود. مثلا اگر تاریخچه راه آهن، بانک، کشاورزی یا سایر دستگاه های کشور مورد مراجعه باشد، اسناد آن در سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران موجود است. از همین رو تصور بنده بر این است که در صورت موافقت کمیته ای به منظور ایجاد همکاری های هم افزا تشکیل شود و پس از بررسی موارد مختلف تفاهم نامه ای منعقد شود.

با توجه به ظرفیت های موجود در سازمان می توان در راستای توسعه دولت الکترونیک قدم برداشت

علی عاشورلو مشاور رئیس سازمان و دبیر شورای تحول دیجیتال سازمان با تاکید بر این مطلب که برگزاری این جلسه مبنایی برای توسعه دانش و قابلیت های پیشرفت در کشور است؛ گفت: در بحث تحول دیجیتال فعالیت هایی در سازمان اسناد و کتابخانه ملّی کشور آغاز شده است که اگر حمایت هایی از سوی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهور صورت گیرد، می توان به نقطه مطلوب در هوشمند سازی رسید تا مبنای تحولات جدید از جمله ارائه خدمات عمومی که جز تاکیدات ریاست جمهور است؛ صورت گیرد.  

وی ادامه داد: با توجه به ظرفیت های موجود در سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران می توان در راستای توسعه دولت الکترونیک قدم برداشت و به پیشرفت های علمی در جهت گسترش دانش دست یافت و به عنوان یک مرجع در میان کشورهای منطقه و دنیا معرفی شویم . یکی از ظرفیت های منحصر به فردی که در سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران موجود است حوزه تخصصی نسخه خطّی است که تقاضای بسیاری در این حوزه در عرصه بین الملل داریم که می تواند مرجعیت علمی و تحقیقاتی بزرگ در دنیا برای جمهوری اسلامی ایران به شمار آید.

مشاور رئیس سازمان گفت: ظرفیت های داده ای بسیاری در سازمان در حوزه های مختلف اسناد، نسخ خطّی، پیایندها و غیره موجود است که هنوز برخی از آنها یا دیجیتال نشده اند و یا در مرحله دیجیتال سازی قرار دارند .البته تا هوشمندسازی تمامی منابع، فاصله بسیاری است ولی از این ظرفیت داده ها می توان بهره برداری های کلانی کرد. مشروط براینکه بتوان به هوشمندسازی رسید و از این حیث ارزش افزوده و گسترش اقتصاد دیجیتال و خدمات دهی پیشرفته به جامعه پژوهشی و کاربران داخل و خارج از  کشور را ایجاد کرد و در این صورت می توان به یک انقلاب بزرگی در حوزه توسعه دانش و اطلاعات در کشور و در منطقه و جهان دست یافت.

داده های سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران محل مراجعه برای  سیاست گزاری های کلان کشور است

فاطمه صدرمعاون پژوهش و منابع دیجیتال در ادامه این نشست گفت: سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، تنها دستگاهی است که مهمترین داده های کشور را نگهداری می کند. داده هایی که محل مراجعه برای  سیاست گزاری های کلان کشور است. اما به دلیل عقب افتادی فناورانه ای که در سال های گذشته وجود داشته است، در حال حاضر امکان خروجی کلان وجود ندارد و اگر این داده ها را بازیابی شود می توان خیلی زودتر به جامعه علمی کشورعرضه کرد. این درحالی است که در حال حاضر متاسفانه ساماندهی منابع به صورت دستی انجام می شود و باید به ساماندهی هوشمند تبدیل شود.

وی بیان کرد: یکی دیگر از ظرفیت هایی که سازمان دارد مبتنی بر وب معنایی است که اگر برخی از پژوه ها مبتنی بر وب معنایی تعریف شود به سمت گراف دانش پیش خواهیم رفت که این مهم بدون فناوری های نوین ممکن نیست. یا در بحث  پردازش که مبتنی بر فناوری های نوین است و همانظور که اشاره شد در این سازمان اعلامیه، عکس و انواع مختلف سند و منابع غیرمکتوب، نسخ خطّی و نسخ دیگر موجود است که همه این اسناد ارزشمند می توانند تحت پردازش فناورانه نوین قرار گیرند.

معاون پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران به اشاره به موضوع تخصصی آرشیو وب گفت: یکی از اقدام های جدی که در عرصه بین الملل رخ داده، آرشیو وب است که متاسفانه در ایران هنوز شروع نشده. یکی از وظلیف مهم کتابخانه های ملّی در جهان تهیه آرشیو وب کشورشان است که سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران برای این موضوع باید زیرساخت ها و پروژه هایی را طراحی کند که با حمایت مجموعه های نوآورانه و شرکت های دانش بنیان در این زمینه می توانیم به دستاوردهای قابل توجه هم دست پیدا کنیم.

سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران با اشتیاق، پیگیر پردازش داده های موجود در مخازن است

روح‌الله دهقانی فیروزآبادی معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس با بیان این مطلب که سازمان اسنادو کتابخانه ملّی ایران گنجینه عظیم از میراث ایرانیان است؛ گفت: در این سازمان دنیایی از داده های دیجیتال نشده وجود دارد که بی کم و کاست متعلق به ایرانیان است.

وی ادامه داد: موجودیت توسعه تکنولوژی هوش مصنوعی است که اصل موجودیت آن بر مبنای دو عنوان داده آماده و سیستم های پردازش قوی متمرکز است. خیلی از مراکز هستند که سیستم های پردازش خوبی دارند اما دسترسی به داده ندارند و در برخی مراکز هم داده های خوبی دارند اما به سیستم های پردازش دسترسی ندارند و تجربه این مدت از مسئولیت بنده در این عرصه نشان داد که مراکزی با ساختارهای سنتی و دولتی که دسترسی به داده های عظیم دارند علاقمندی برای به اشتراک گذاشتن این داده ها ندارند و به شدت انحصاری برخورد می کنند. اما توجه به این موضوع که سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران با اشتیاق، پیگیر پردازش و در دسترس قراردادن داده های موجود در مخازن خود است برای بنده بسیار ارزشمند و خوشحال کننده است.

فیروزآبادی معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس افزود: لذا آقای مشایخ رئیس ستاد اقتصاد دیجیتال و آقای مینایی رئیس ستادهوش مصنوعی را مامور می کنم که طی جلسه ای با مجموعه معاونت های تخصصی این سازمان به جمع بندی برای موضوعات دقیق و شفاف برسند و بعد تفاهم نامه امضا شود. این موضوعات از نظر بنده شامل چند مورد اصلی از جمله ارائه خدماتی است تا کتابخانه سریع کار خود را انجام دهد و عقب ماندگی های گذشته جبران شود. تکنولوژی ها را توسعه داد تا بسیاری از فعالیت هایی که به صورت دستی انجام می شود هوشمند شود. بحث های پردازشی و اصطلاحا ارائه دهنده و سازنده جدید هم فاز دوم این همکاری ها خواهد بود و اگر بخواهیم در این مسیر کاری صورت بگیرد قاعدتا مجرای آن از طریق شرکت های دانش بنیان می گذرد و نه الزاما استارتاپ ها است. زیرا استارتاپ ها است شیوه شروع کسب و کار است و شرکت های دانش بنیان جریان فاخرتری است. در این راستا می توان مرکزی که به همین منظور در کتابخانه ملّی ایران موجود بوده، را مجدد احیا کرد. و پروژه های مشترکی که توسط سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران تعریف می شود به درخواست پروپزوال تبدیل می شود و در شرکت های دانش بنیان که اهلیت هم دارند بررسی می کنند و این مهم را در قالب  برنامه ای دو ساله برای انجام کاری ماندگار عملیاتی خواهیم کرد.

اعلام آمادگی برای نگارش کتب تاریخ شفاهی شرکت های دانش بنیان

علیرضا مختارپور در ادامه این جلسه با اشاره به موضوع تاریخ شفاهی گفت: پرداخت به مقوله تاریخ شفاهی از جمله فعالیت هایی است که در معاونت پژوهش و منابع دیجیتال انجام می شود و یکی از مسائلی که در کشور ما به آن پرداخته می شود سیر علمی بعد از انقلاب اسلامی توسط نسل جوان است. در همین راستا سازمان آمادگی دارد تاریخ شفاهی شرکت های دانش بنیان و مسیری که در راه پیشرفت علمی کشور طی کرده اند را تهیه کند و به صورت مشترک منتشر کنند. نکته پایانی این است که مقام معظم رهبری همواره تاکید دارند که واقعیت ها باید به نسل جوان گفته شود. حال اینکه در این سازمان تعداد بیشماری سند وجود دارد که نشان دهنده تاریخ معاصر این سرزمین است که با فراهم کردن شرایط مناسب در راستای دیجیتال سازی می توانیم با کیفیت خوب این اسناد را در برگیرنده واقعیت های تاریخی است برای آگاهی نسل جوان منتشر کنیم.

علی محمد سلطانی رئیس بنیاد علم ایران گفت: اگر بتوان منابعی که در این سازمان موجود است را به پژوهشگران کشور به خصوص پژوهشگران علوم انسانی معرفی کرد به دستاوردهای خوبی در حوزه های پژوهشی دست خواهیم یافت و در این مسیر بنیاد علم ایران با امکانات حمایتی که در اختیار دارد از هیچ کمکی دریغ نمی کند.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در حکمی، علیرضا حسینیان را به عنوان سرپرست «اداره كل زیر ساخت و فناوری اطلاعات» منصوب کرد.

متن حکم به شرح زیر است:

برادر گرامی جناب آقای علیرضا حسینیان

با سلام

بنا به پيشنهاد سرپرست محترم معاونت توسعه مديريت و منابع، به موجب اين حكم جنابعالی را به عنوان سرپرست «اداره كل زیر ساخت و فناوری اطلاعات» منصوب مي‌نمایم . انتظار می رود با استفاده از تجارب ارزشمندتان و با بهره گیری و تعامل و همکاری با معاونت ها و سایر بخش های سازمان نسبت به پشتیبانی، توسعه و ارتقاء سطح ارائه خدمات در حوزه فناوری اطلاعات از هیچ کوششی دریغ ننمایید.

و من اللّه التوفیق
علیرضا مختارپور

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در حکمی، مسعود میرزایی را به عنوان رئیس اندیشگاه فرهنگی منصوب کرد.

مسعود میرزایی سوابقی چون مشاور اسبق وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، موسس و مدیرعامل کانون فرهنگی و هنری ایثارگران، مولف و مترجم کتب و مقالات متعدد در حوزه­های مطالعات فرهنگی و رسانه و  نیز مدرس رشته­های ارتباطات و مطالعات را در کارنامه حرفه‌ای خود دارد.

متن حکم به شرح زیر است:

برادر گرامی جناب آقای مسعود میرزایی

باسلام با عنایت به تعهد، تخصص و شایستگی های علمی و اجرایی درخشان جناب عالی در حوزه علم و پژوهش، به موجب این حکم به‌عنوان «رئیس اندیشگاه فرهنگی» سازمان اسناد و کتابخانه ملی منصوب می شوید.

امید است در دوره مسئولیت جنابعالی اندیشگاه فرهنگی پویا و هدفمند با تولید فکر و اندیشه در سپهر معرفتی نظام مقدس جمهوری اسلامی نقش آفرین باشد.

از درگاه خداوند منان توفیقات روزافزونتان را مسئلت دارم.

و من اللّه التوفیق
علیرضا مختارپور

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در حکمی، سید هادی موسوی را به عنوان معاون اسناد ملّی این سازمان منصوب کرد.

ساماندهی اسناد موجود، جمع آوری اسناد کلیه دستگاه ها و نهادهای کشور طبق ضوابط قانونی، تسهیل در خدمت رسانی آرشیوی به پژوهشگران،اصحاب فرهنگ ، و دانشگاهیان، برنامه ریزی برای ارتقاء مستمر و بازنگری در کمیت و کیفیت تنظیم و توصیف اسناد سازمان با بهره گیری از فناوری های نوین، تلاش در جهت فرهنگ سازی عمومی برای جمع آوری و نگهداری اسناد تاریخی،کوشش و برنامه ریزی برای توسعه خدمات حفاظت و مرمت اسناد کشور و اهتمام ویژه در معرفی گنجینه اسناد ملّی به جامعه به عنوان هویت تاریخی کشور از جمله محورهای ماموریت‌های معاون اسناد ملّی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی بر شمرده شده است.

متن حکم به شرح زیر است:

برادر گرامی جناب آقای دکتر سید هادی موسوی

باسلام و تحیت

نظر به تعهد، توانمندی و تجربیات ارزشمند جناب عالی به موجب این حکم به عنوان «معاون اسناد ملّی» منصوب می شوید.

معاونت اسناد ملی حوزه ای مهم و بین بخشی در مجموعه سازمان اسناد و کتابخانه ملّی جمهوری اسلامی ایران با مسئولیت های مصرح قانونی در قبال دستگاه های اجرایی و حافظه اداری کشور است که مسؤلیت حفظ و معرفی گنجینه اسناد ملی را نیز بر عهده دارد. لذا انتظار می رود با استعانت از خداوند متعال و توسل به امام عصر(عج) و استفاده از توان کارشناسی همکاران محترم، تمام توان و قابلیت های خویش را به کار گرفته و محورهای ذیل را در برنامه ریزی ها و اقدامات مطمح نظر قرار دهید؛

ـ ساماندهی اسناد موجود
ـ جمع آوری اسناد کلیه دستگاه ها و نهادهای کشور طبق ضوابط قانونی
ـ تسهیل در خدمت رسانی آرشیوی به پژوهشگران،اصحاب فرهنگ ، و دانشگاهیان
ـ برنامه ریزی برای ارتقاء مستمر و بازنگری در کمیت و کیفیت تنظیم و توصیف اسناد سازمان با بهره گیری از فناوری های نوین
ـ تلاش در جهت فرهنگ سازی عمومی برای جمع آوری و نگهداری اسناد تاریخی
ـ کوشش و برنامه ریزی برای توسعه خدمات حفاظت و مرمت اسناد کشور
ـ اهتمام ویژه در معرفی گنجینه اسناد ملی به جامعه به عنوان هویت تاریخی کشور
ـ توجه به نیازهای سرمایه انسانی در کنار اصلاح و بهبود فرآیندها

دوام توفیقات حضرتعالی را از درگاه حضرت احدیت خواستارم.

و من اللّه التوفیق
علیرضا مختارپور

علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در پیامی به عباس سلیمی نمین عضو شورای اسناد ملّی درگذشت خواهر وی را تسلیت گفت.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، متن این پیام به شرح زیر است: 

«انالله و ا نَّا الیه راجعون»

برادر گرامی جناب آقای عباس سلیمی نمین

با سلام و احترام

با نهایت تأسف و تأثر مصیبت درگذشت همشیره‌ی گرامیتان را تسلیت عرض نموده،از درگاه خداوند متعال برای آن فقیده سعیده غفران و رحمت واسعه‌ی الهی و برای جناب‌عالی و بازماندگان معزّز، سلامتی و صبر و اجر مسألت دارم.

                                                                                                                                                       ومن الله التوفیق

          علیرضا مختـار پور

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، این رساله دکتری که در اسفند 1400 در دانشگاه فردوسی مشهد دفاع شده است، با هدف بررسی تاریخی جنبش دکومانتاسیون و به منظور ارائه تحلیلی از ابعاد گفتمانی آن انجام شده است. جنبش دکومانتاسیون در اواخر قرن نوزدهم در اروپا شکل گرفت و هدف اولیه آن ایجاد سازوکارهای فراملی در حوزه ساماندهی اطلاعات و دانش بود. این رویداد بر حرفه‌های اطلاعاتی در آن زمان و شکل‌گیری علم اطلاعات در دهه‌های بعد، تاثیرات مهمی داشت.

ریسمان‌باف، اصلی‌ترین مفاهیم گفتمانی در بافت این جنبش را، «دکومانتاسیون»، «مدرک»، «فناوری» و «صلح بین‌المللی» می‌داند. در پیشاروایت به دست آمده از جنبش دکومانتاسیون، این رویداد متأثر از مبادی مدرنیته، اثبات‌گرایی (پوزیتیویسم)، دیوان‌سالاری(بروکراسی)و تخصص‌گرایی، صنعتی‌گرایی، مناسبات تولید و سرمایه‌داری صنعتی، آرمان صلح بین‌المللی، استعمار و استیلاجویی ناشی از انگاره اروپامحوری، و شرایط تاریخی خاص اروپا در اواخر قرن نوزدهم تحلیل شده است.

این نشستِ تخصصی با حضور نرگس نشاط، عضو هیئت علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، اعظم صنعت‌جو، عضو هیئت ‌علمی دانشگاه فردوسی مشهد، پریسا پاسیار، دبیر اجرایی چهاردهمین جشنواره ملی پژوهش و فناوری سازمان، و امیر ریسمان‌باف، پدیدآور اثر و رئیس مرکز اطلاع‌رسانی و کتابخانه سازمان آب‌ و ‌برق خوزستان، روز سه‌شنبه7 آذر 1402 از ساعت 10:30 تا 12 به صورت مجازی در نشانیhttps://vc.nlai.ir/pajohesh برگزار خواهد شد.

نشست معرفی و بررسی رساله دکتری «بازکاوی تاریخی جنبش دکومانتاسیون به منظور شناسایی و تحلیل ابعاد گفتمانی» دومین نشست از سلسله نشست‌های حمایت معنوی از آثار برگزیده سیزدهمین جشنواره ملی پژوهش و فناوری سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران است. پیش از این، نشست معرفی و نقد و بررسی «کتاب‌های درسی دانشگاهی درباره فلسطین- رژیم اشغالگر قدس: سیاست‌های آموزش و دانش در غرب» اثر سیدهادی برهانی از کتاب‌های برگزیده جشنواره سیزدهم همزمان با هفته کتاب برگزار شد. 

ما عهده­دار حفاظت از گنجینه پیشینیان هستیم

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، عصمت مومنی معاون کتابخانه ملی در خصوص گام­های نرم­افزاری کتابخانه ملی در راستای هویت­یابی و ارتقاء هویت ملی در جامعه که از ابعاد پدافندغیرعامل فرهنگی محسوب می­شود، گفت: علاوه برفراهم آوری، سازماندهی و اشاعه اطلاعات تمامی منابع منتشر شده در داخل و  خارج از کشور، فراهم آوری منابع خطی و نادر شامل منابع چاپ سنگی و سربی به روشهای خرید و اهدا و امانی، سازماندهی و ارائه اطلاعات آنها به عموم کاربران و نیز دیجیتال­سازی بخش­های زیادی از منابع  مذکورگامی است که در معاونت کتابخانه ملی در راه شناساندن گنجینه مستند کشور و اشاعه اطلاعات آن برداشته شده است. همه کاربران می­توانند اطلاعات منابع موجود در کتابخانه ملی را در وبگاه و اوپک سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران مشاهده و در صورت نیاز بر اساس ضوابط از آنها استفاده کنند. این منابع در واقع گنجینه پیشنیان است و طبق قانون اساسنامه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، وظیفه گردآوری، حفظ و سازماندهی و اشاعه اطلاعات آنها به عهده سازمان است. بدیهی است که فعالیت‌های این حوزه به صورت پویا ادامه دارد و معاونت کتابخانه ملی در تلاش است منابع مکتوب و غیر مکتوب به ویژه نسخ خطی ایرانی را  شناسایی و برای اشاعه اطلاعات آن اقدام کند.

اطلاعات صحیح منجر به غلبه بر جنگ شناختی می شود

معاون کتابخانه ملی سازمان در خصوص مقوله جنگ‌ شناختی که بی‌ثبات‌سازی و تاثیرگذاری بر دیگران، 2 مفهوم کلیدی این حوزه محسوب می­شود، ارائه اطلاعات صحیح به مخاطب را منجر به غلبه در این جنگ شناختی دانست و گفت: فراهم آوری و سازماندهی و اشاعه اطلاعات آثار مکتوب و غیر مکتوب، ایجاد پایگاه کتابشناسی، بانک مستندات، بانک کتابخانه های ایران، بانک نشریات ایران، برگزاری نشستهایی در حوزه  نسخ خطی، ایرانشناسی و سایر حوزه ها  و آگاهی رسانی در خصوص تولیدات فکری ایرانیان و معرفی آثار فاخر و ارزشمند ایرانی، برگزاری برنامه هایی برای شناساندن نخبگان و پیشگامان علم و دانش در ایران و بزرگداشت ایشان در سازمان، معرفی منابع معتبر ایرانی و اسلامی و بیان تاثیر ایرانیان و منابع ایرانی بر  تولید دانش در جوامع دیگر، و برگزاری نمایشگاههای فرهنگی  به صورت حضوری و مجازی از  جمله فعالیت های معاونت کتابخانه ملی است که می تواند در ارائه اطلاعات صحیح  به جامعه تاثیرگذار باشد.

با به کارگیری آخرین فناوری‌ها پاسدار گنجینه هویتی مردم ایران هستیم

این استاد علم اطلاعات و دانش شناسی گفت: استفاده از هوش مصنوعی برای دستیابی به دانش نهفته در منابع از برنامه های سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران است و در این راستا تلاش داریم اقدامات بنیادین  در این زمینه انجام دهیم و انتظار می رود در برنامه های آتی بیش از پیش از هوش مصنوعی برای دستیابی به اطلاعات موجود در منابع سازمان و ارائه آنها به کاربران استفاده شود.

وی در خصوص وضعیت مطلوب حافظت از اسناد و منابعی که هویت ملی و تمدنی ملت ایران محسوب می­شوند و اقدامات پدافندی در این حوزه گفت: وضعیت مطلوب این است که تمامی منابع موجود در سازمان دیجیتال سازی شود  تا امکان حفاظت از آنها در فرمت دیجیتال  فراهم آید. این کار به صورت پیوسته در معاونت کتابخانه ملی انجام می شود و از زمان تشکیل شورای تحول دیجیتال و برنامه های سازمان در این حوزه  سرعت این فعالیتها بیشتر شده است و امیدواریم در آینده نه چندان دور به وضعیت مطلوب برسیم. همچنین افق نگاه ما استفاده از آخرین دستاوردها در حوزه مرمت و حفاظت از منابع و اسناد است تا به نحو مطلوب پاسدار گنجینه هویتی مردم ایران باشیم.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، «کارگاه آموزشی تحلیل و تخصیص موضوع » به همت مدیریت پردازش و سازماندهی کتابخانه ملی با تدریس دکتر نرگس عزیزیان، و با هدف آشنایی بیشتر فهرست‌نویسان کتابخانه ملی با روند مستندسازی موضوع برگزار شد.

در این کارگاه با بیان اینکه از زمان تدوین اولین فهرست‌های کتابخانه‌ای تا کنون نکته‌ای که همیشه مورد توجه قرارگرفته است کمک به بهره‌گیران کتابخانه برای استفاده بهتر و بیشتر از منابع کتابخانه‌ای است، در خصوص پیشرفت فهرست‌های کتابخانه‌ای و تدوین قواعد و استانداردهای جدید که تلاش می‌کند برای دسترسی بیشتر بهره‌گیران و کاربران کتابخانه به شکل خاصی در این قواعد نیز منعکس شود، مباحثی مطرح شد.

سازماندهی اطلاعات همواره از دغدغه‌ها و کارکردهای اصلی حرفه کتابداری و اطلاع‌رسانی بوده و نقش زیربنایی در فرایند مدیریت اطلاعات (تولید، توزیع و اشاعه) دارد. به منظور حفظ يكدستي و جلوگيري از ريزش كاذب در هنگام بازيابي اطلاعات يك نظام ، شناسه‌ها بايد به گونه‌اي تهيه و هماهنگ شوند كه كاربر با هر واژه يا اصطلاحي بتواند اطلاعات مورد نظر خود را بازيابي کند. به همين منظور با استفاده از شيوه‌هاي مستند سازي ، اصطلاحات يك نظام اطلاعاتي (مانند فهرست‌ها و پايگاه‌هاي اطلاعاتي) مستند شده و ارجاعات لازم براي بازيابي آنها ساخته می‌شود.

در این کارگاه با تاکید بر اینکه در مستدسازی آنچه باید مورد توجه قرار گیرد این است که موضوع مورد نظر باید به چه صورت و با چه کلمه یا عبارت‌هایی بیان شود که کاربران به آسانی و با سرعت منابع مربوط به آن موضوع را بازیابی کنند، ضمن معرفی  سرعنوان‌­های موضوعی کتابخانه کنگره و سرعنوان­‌های موضوعی فارسی، راهبردهایی برای تحلیل موضوع منابع ارائه شد.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، نشست نقد و بررسی کتاب «عمارت معمور» شامل خاطرات شفاهی منوچهر بهنام نخستین سفیر ایران به همت معاونت پژوهش و منابع دیجیتال این سازمان برپا شد.

در این نشستِ تخصصی فاطمه صدر معاون پژوهش و منابع دیجیتال، علی کالیراد رئیس پژوهشکده اسناد، یاسر قزوینی حائری عضو هیات علمی دانشگاه تهران، علیرضا مجیدی مدیر بخش غرب آسیای اندیشکده جریان حضور داشتند و مصطفی نوری از پژوهشگران پژوهشکده اسناد، دبیری نشست نقد و بررسی کتاب «عمارت معمور» را به عهده داشت.

مصطفی نوری، دبیر این نشست در ابتدا با بیان این مطلب که کتاب خاطرات سهم مهمی در شناخت افراد از تاریخ اجتماعی و سیاسی کشور دارد؛ گفت: اگر از دوران قاجار بررسی کنیم متوجه می شویم که این خاطرات در فهم آنچه در این مملکت چه گذشته، راهگشا است.

وی ادامه داد: انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران با انتشار این کتاب، گامی مثبت در جهت حفظ داشته‌های فرهنگی و معنوی ایرانیان در راستای تقویت هویت ملّی برداشته است.

این پژوهشگر حوزه تاریخ و ایران‌شناسی درباره کتاب «عمارت معمور» گفت: این کتاب با عنوان تاریخ شفاهی منتشر شده است؛ در حالی که تاریخ شفاهی قواعد معینی دارد و حاوی گفتگوهای دو طرفه‌ای است که در این کتاب چندان رعایت نشده است. این کتاب، اثری در قالب بیان و شرح خاطرات است تا تاریخ شفاهی.

پژوهشگرانی که سندگرا هستند، با احتیاط به تاریخ شفاهی نگاه می‌کنند

یاسر قزوینی حائری، عضو هیات علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران درباره کتاب «عمارت معمور»، گفت: صحبت‌های خود را در دو بخش مزایا و معایب کتاب هم به لحاظ عملکردی و هم از جهت محتوایی مطرح می‌کنم. آنچه مسلم است خاطرات در تاریخ‌پژوهی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و پژوهشگرانی که سندگرا هستند، با احتیاط بیشتری به این ژانر نگاه می‌کنند.

قزوینی حائری با اشاره به این نکته که کتاب بیشتر جنبه بروکراتیک دارد؛ گفت: این کتاب بیشتر بر جنبه بروکراتیک و روابط خارجی تسلط دارد و به طور قطع و یقین نگاه نویسنده به امارات یک نگاه دانش‌بنیان نیست. من به‌عنوان کسی که روی حوزه خلیج فارس کار می‌کنم، با پرسش‌هایی به سراغ این کتاب رفتم اما آنچه دریافتم پاسخگوی جامع سئوالاتم نبود. مسأله‌ای که در ذهن به وجود می‌آید طرح این سئوال است که دیپلماسی چیست؟ آیا دیپلماسی امر دانش‌بنیان است یا یک امر بروکراتیک؟

وی توضیح داد: برای مثال در بخشی از کتاب چنین نوشته شده که در امارات متحده عربی ما از واژه امیر استفاده نمی‌کنیم. در قطر و کویت ما امیر داریم اما اصطلاح حاکمیتی در امارات شیخ و رییس هستند. این درحالی است که در کتاب بارها از واژه امیر استفاده شده است. به نظر می‌رسد نویسنده اطلاع زیادی از منطقه ندارد و بیشتر یک نگاه بروکراتیک وجود دارد.

عضو هیات علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران تصریح کرد: من در پژوهش‌های عربی به تأثیر ایران یا دخالت ایران در مسأله شکل‌گیری امارات توجه کردم و واقعا دوست داشتم اولین سفیر ایران در امارات درباره این موضوع صحبت کند. ایران چه دخالت‌هایی در شکل‌گیری امارات داشته است؟ اما نویسنده در صفحه ۸۹ درباره شکل‌گیری امارات نوشته است: قرار بود قطر و بحرین به امارات بپیوندند اما شاید توقعاتی داشتند که مورد قبول واقع نشد.

قزوینی حائری در ادامه این پرسش را مطرح کرد: اساسا تا چه اندازه به دستگاه دیپلماسی اعتماد وجود دارد ؟ یکی از مهمترین دوگانه‌هایی که شما می‌بینید دوگانه ساواک - دیپلماسی است که آقای بهنام بارها از آن شکایت کرده است.

وی در بخش انتقادی خود از این کتاب گفت: اطلاعات این کتاب خیلی بیشتر از چیزی که ما می‌دانیم نیست، برای مثال کتاب درباره موضوع جزایر سه‌گانه خواننده را به منبع دیگری ارجاع می‌دهد. یا به عنوان مثال بهنام در بخش دیگری از این کتاب از فردی به نام محمد مهدی التاجر که معمار دبی و شیعه است، صحبت می‌کند که متاسفانه اطلاعات زیادی درباره ایشان ارائه نمی‌کند. بحث دیگر این است که ایشان هیچ انگیزه‌ای برای رفتن به امارات ندارد و این موضوع را کتمان هم نمی‌کند.

قزوینی حائری گفت: منوچهر بهنام درباره ندانستن و آگاه نبودن خود به مسائل مختلف بسیار صحبت می‌کند. نکته دیگر این است که در کتاب از تصاویر استفاده نشده است و خواننده را به دفعات به تصاویری ارجاع می‌دهد که در کتاب دیده نمی‌شوند. به‌علاوه اینکه در خود متن هم اشتباهاتی به لحاظ تاریخ‌های ارائه شده وجود دارد.

این استاد دانشگاه با اشاره به مزایای این کتابِ تاریخ شفاهی گفت:  برخی از اطلاعات کتاب دست اول است به عنوان نمونه در صفحه ۹۳ نام حاج عیسی محفوظ آمده که زمینی را که در اختیار به سفارت داده است تا سفارت ایران در آن مکان بازگشایی شود. یک بحث جالبی هم اول کتاب وجود دارد که به نقل از بهنام می‌گوید، زمانی که ما به عراق رفتیم هم جاده‌ای آسفالت و هم پمپ بنزین داشت که ما در ایران ندیده بودیم. یا دیدارهایی که او از آن صحبت می‌کند، دیدار با امام موسی صدر است که اطلاعات جالبی ارائه می‌کند. در صفحه ۱۰۶ نویسنده از یک خیاطی صحبت می‌کند که تصویر شاه را وارونه گذاشته است که به اعتقاد من این جزییات جالب هستند.

 حائری خاطرنشان کرد: بحث تقابل دستگاه دیپلماسی و ساواک موضوعی است که بسیار مطرح شده است و یک بحث مهم دیگر فرایندی است که از سال ۱۹۷۳ تا امروز ما به آن رسیدیم: نگاه به رژیم صهیونیستی است و طرح این نکته که چه فرایندی پیش آمد که امروز نه تنها اماراتی‌ها نفت را نمی‌بندند بلکه نگاه ضدصهیونیستی از سیاست‌های آنان رخت بسته است؟ 

درباره امارات فقر منبع داریم و هر کتابی در این زمینه ارزشمند است

علیرضا مجیدی، مدیر بخش غرب آسیا اندیشکده جریان در ادامه این نشست صحبت‌های خود را درباره کتاب چنین آغاز کرد: از نگاه بیرونی می خواهم درباره جایگاه کتاب صحبت کنم. در مرحله اول درباره اهمیت امارات برای ایران بگویم. در منطقه غرب آسیا بزرگترین جامعه ایرانی در امارات زندگی می‌کنند که ریشه‌های آن قبل از تأسیس دولت امارات است. چیزی که اراده هیچ‌کدام از دولت‌ها نبوده است.

وی تصریح کرد:  امارات جایگاه ویژه‌ای در اقتصاد ملّی ایران دارد. طی سه دهه اخیر هم از لحاظ واردات هم صادرات امارات همیشه جزو دو شریک اول ایران بوده است. سومین نکته این است که امارات تبدیل به یک شبه الگو برای نخبگان ما شده است اما با این حال ما کتب فارسی که بتواند به خوبی امارات را معرفی کند، نداریم یا کتبی داریم که به هر روی جهت‌دار هستند. درباره امارات فقر منبع داریم و بنابراین هر کتابی که در این ارتباط نوشته شود؛ ارزشمند است.

مدیر بخش غرب آسیای اندیشکده جریان در توضیح اهمیت پرداختن به کشور امارات اظهار داشت: نکته دوم سرعت تغییرات در حوزه اقتصاد و فرهنگ امارات است و سومین بحث این است که اگر جمعیت امارات را در نظر بگیریم، بلافاصله پس از ۱۱ سپتامبر به بیش از ۸ میلیون نفر می رسد که به دلیل مهاجرت زیاد اتفاق افتاده و جامعه را دگرگون کرده است.

مجیدی اظهار داشت: ما یک طبقه اجتماعی وسیعی در امارات داریم که جملگی اعراب ایرانی تبار هستند اما جزو ابر قبایل نبودند و  بعدها به جنوب خلیج فارس برگشته‌اند. آنها ایرانی‌تبار هستند که ظرفیت بزرگ دارند ولی متاسفانه  حتی یک بار نام آنان در این کتاب آورده نشده است.

وی در ادامه با ارائه توضیحاتی درباره کتابِ «عمارت معمور» گفت: امارات در دسامبر 1971 تاسیس شد و جایگاه و نقش ایران در تاسیس این دولت بسیار پر رنگ بوده است چون کمتر از یک هفته قبل از تاسیس این دولت، نیروی دریایی ایران در جزایر سه‌گانه مستقر شده بود و نخست‌وزیر وقت ایران این موضوع را با پذیرش استقلال بحرین ارتباط مستقیم داد. در برهه‌هایی شخصیت‌هایی مثل شیخ شارجه یا شیخ راشد بن سعید آل مکتوم، نظرات مهمی در سفری که به ایران داشته‌اند عنوان می‌کنند که منوچهر بهنام به هیچ کدام از اینها در خاطرات خود اشاره نمی‌کند.

مجیدی در پایان متذکر شد: از اینها مهمتر پرداختن به نگاه شیعیان نامدار عربی نسبت به ایران است که در آن منطقه زندگی می کنند که اتفاقا نگاه مثبتی به ایران داشته‌اند؛ اما سخنی از آنها در «عمارت معمور» وجود ندارد. به نظر می‌رسد مصاحبه‌کننده از ظرفیت‌هایی که در این زمینه می‌توانسته از راوی بهره بگیرد استفاده کامل نبرده است.

لازم به توضیح است در پایان این نشست جلسه پرسش و پاسخ و ارائه دیدگاه، بین حاضرین و اساتید حاضر که عمدتا از چهره‌های جوان پژوهشگربودند؛ برپا شد.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، سید هادی موسوی سرپرست معاونت اسناد ملّی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران گفت: پدافند غیرعامل ابعاد مختلفی دارد که یکی از مهمترین مقوله ها حوزه حفاظت از اسناد ملّی است و داشته های معنوی ایرانیان را در بر می گیرد.

فعالیت و دستاوردهای در حوزه حفاظت و مرمت بخش مهم مبحث پدافندغیرعامل است

وی با اشاره به فعالیت های انجام شده در راستای پدافندغیرعامل در حوزه حفاظت از منابع گفت:

اسناد و نسخ خطّی موجود در این سازمان از اهمیت و جایگاه بالایی برخوردار هستند و میراث ملّی و حافظه اداری کشور به شمار می آیند. به همین دلیل حفاظت صحیح و اصولی از این داشته ها حائز اهمیت است و در نتیجه مجموع فعالیت ها و دستاوردهایی که در این راستا به دست می آید بخش مهمی از مبحث پدافندغیرعامل است.

سرپرست معاونت اسناد ملّی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران با بیان این مطلب که اسناد علاوه بر ارزش های تاریخی و هنری دربرگیرنده اطلاعات مهمی در زمینه های گوناگون اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی است؛ گفت: بهره برداری و به کارگیری صحیح از اطلاعاتِ موجود در اسناد کمک شایسته ای برای پیشرفت و دستیابی به توسعه پایدار کشور در ابعاد مختلف می کند. 

موسوی اظهار داشت: با توجه به اهمیت موضوع و به منظور حفاظت و نگهداری از این منابع و جلوگیری از آسیب دیدگی، اقدامات اصولی و مطابق با استانداردهای موجود نظیر ضدعفونی، آسیب زدایی و مرمت بر روی منابع انجام شده است و در این مسیر تجهیزات مورد نیاز نیز برای انجام هر یک از فرایندهای مذکور تامین شده است.

وی ادامه داد: از لحاظ تدابیر ایمنی و اقدامات اصلاحی مورد نیاز برای کاهش خطرات نیز اقدام های کارشناسی صورت گرفته است. از همین رو سیستم ضدعفونی کالیبراسیون سنسورهای موجود، نصب کف‌پوش آنتی‌استاتیک، تعویض دمپرهای هوا، انجام سرویس‌های دوره ای دستگاه ضد عفونی و تعمیرات مورد نیاز آن تهیه شده است که مجموع این اقدامات در راستای پدافند غیرعامل است.

نصب سیستم اطفای حریق FM 200، از برنامه‌های اجرا شده در راستای پدافند غیر است

سرپرست معاونت اسناد ملّی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در ادامه صحبت های خود با اشاره به فعالیت های صورت گرفته در حوزه خدمات آرشیوی با رویکرد پدافندغیر عامل گفت: به منظور استفاده بهینه از فضای مخازن آرشیوی، صرفه جویی در فضا و ایجاد ظرفیت بیشتر، حفظ و نگهداری اسناد،  جلوگیری از آسیب و خطرات احتمالی، ساماندهی منظم و مرتب، زیباسازی محیط مخازن، سهولت دسترسی به پرونده‌ها، کاهش زمان جستجو، محفوظ بودن اسناد و جلوگیری از نشستِ گرد و غبار و آلودگی، 75 درصد از فضای مخازن  ساختمان آرشیو ملّی  قفسه‌بندی ریلی شده است. 

وی خاطرنشان کرد: نصب سیستم اطفای حریق FM 200، یکی دیگر از برنامه‌های اجرا شده در راستای پدافند غیر عامل است. در این خصوص، مخازن آرشیوی ساختمان اسناد ملّی به این سیستم تجهیز شده است. این سیستم دارای دو بخش اعلام و اطفای هوشمند است که در صورت دریافت علایم هشدار آتش سوزی، دود، و حرارت سیستم هوشمند اطفا فعال شده و مانع از بروز آتش سوزی می شود. این سیستم برای کارکنان شاغل در مخازن به هنگام فعال سازی بی خطر است. افزون بر آن، اثرات آلودگی  و تخریبی بر روی منابع برجای نمی گذارد.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، دبیرخانه آثار منتشرشده در قالب‌های: کتاب (تالیف و تصنیف)،‌ طرح پژوهشی خاتمه‌یافته، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد و رساله دکتری در بازه زمانی مهر ۱۴۰۱ تا مهر ۱۴۰۲ را دریافت خواهد کرد. علاوه بر قالب‌های دوره‌های گذشته، در جشنواره چهاردهم، قالب ویژه: پیشنهاده مصوب پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری با تاکید بر: تحول دیجیتال در کتابخانه‌ و آرشیو با استفاده از علوم داده و هوش مصنوعی، پردازش زبان طبیعی و روش‌های نوین بازیابی اطلاعات به محورهای اصلی جشنواره افزوده شده است. موضوع‌های پیشنهادی برای دریافت آثار در هریک از محورها به شرح زیر است:

• علم اطلاعات‌ و دانش‌شناسی (مطالعات نظری/ مدیریت اطلاعات و دانش/ علوم داده/ تحول دیجیتال/ فناوری‌های نوپدید و هوش مصنوعی/ سازماندهی اطلاعات و دانش/ خدمات اطلاعاتی/ اخلاق اطلاعات/ تعامل انسان و اطلاعات)
• علوم آرشیوی (شناسایی و ارزشیابی اسناد/ تنظیم و توصیف اسناد/ خدمات آرشیوی/ فناوری‌های نوپدید/ اخلاق و آرشیو/ سند‌‌شناسی و سندخوانی/اسناد الکترونیکی/آرشیو مشارکتی)
• مطالعات تاریخ معاصر با تأکید بر سندپژوهی و تاریخ شفاهی (مطالعات نظری/تاریخ سیاسی/تاریخ اجتماعی/ تاریخ فرهنگی/تاریخ اقتصادی/هوش مصنوعی و ‌‌فناوری‌های نوپدید در مطالعات تاریخی)
• ایران‌شناسی (مطالعات نظری تمدنی/مطالعات ایران فرهنگی/ نگرش اندیشمندان غیرایرانی و ایرانی به ایران/ مناسبات ایران با غرب و شرق/مرجع‌شناسی و مأخذشناسی)
• اسلام‌شناسی با تأکید بر تحولات دو سده اخیر (مطالعات نظری تمدنی در میان اسلام‌پژوهان/مطالعات تمدنی اسلام و سایر ادیان/مطالعات تمدنی اسلام در غرب و شرق/مسائل راهبردی جهان اسلام/مرجع‌شناسی و مأخذشناسی/میراث مستند جهان اسلام)
• حفاظت و نگهداری منابع آرشیوی و کتابخانه‌ای (مدیریت بحران/حفاظت پیشگیرانه/مواد و شیوه‌های نوین/نظریه‌های مرمت/امنیت میراث مستند/فناوری‌های نوپدید/حفاظت دیجیتال)
• نسخه‌شناسی و نسخه‌پژوهی (فناوری‌های نوپدید در نسخه‌شناسی و نسخه‌پژوهی/سازماندهی و خدمات اطلاعاتی نسخ خطی)

و محور ویژه: آینده‌پژوهی مسائل سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با محوریت هوش مصنوعی

در این دوره از جشنواره، علاوه بر شرایط و شاخص‌­های عمومی ارزیابی محتوا، موضوع و ساختار علمی، برای آثاری که در حوزه‌های علم اطلاعات و دانش‌شناسی، علوم آرشیوی، حفاظت و نگهداری معیارهایی چون: گسترش مرزهای دانش یا فناوری در موضوع/ رشته؛ اثربخشی ملی یا رفع خلاءهای علمی در موضوع/رشته؛ نظر به عرصه‌های حکمرانی، سیاست‌گذاری و سیاست‌پژوهی، و نظر به مسائل سازمان اسناد و کتابخانه ملی؛ مورد توجه قرار خواهد گرفت و در حوزه‌های ایران‌شناسی، اسلام‌شناسی، مطالعات تاریخ معاصر، و نسخه‌شناسی معیارهایی چون: نوآوری در روش و رویکرد، تاکید بر اسناد و منابع نویافته و منتشرنشده، رویکرد میان‌رشته‌ای، تحکیم هویت اسلامی-ایرانی و تقویت گفتمان انقلاب اسلامی را مدنظر داشته باشد، امتیاز ویژه‌ای تعلق خواهد گرفت.

پژوهشگران متقاضی برای شرکت در این دوره از جشنواره می‌توانند آثار خود را حداکثر تا تاریخ 13 آذر 1402 از طریق سامانه جشنواره به آدرس http://researchfestival.nlai.ir/  ارسال کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با دبیرخانه جشنواره از طریق رایانامه researchfestival.nlai@gmail.com و  شماره  021-81623177 تماس حاصل نمایید.

لازم به ذکر است مضمون اصلی: هوش مصنوعی و آینده پژوهش، موضوع ویژه جشنواره چهاردهم و در راستای برنامه نشست‌ها وکارگاه‌های  هفته ‍پژوهش این دوره است و دریافت آثار محدود به این موضوع نیست.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، نشستِ تخصصی «بررسی آخرین دستاوردهای نشر قرآن کریم به خط بریل» به مناسبت سی و یکمین دوره هفته کتاب با حضور عصمت مؤمنی معاون کتابخانه ملّی ایران، محمد بابایی مدیر اجرایی طبع و نشر قرآن کریم جمهوری اسلامی، صادق عباسی مدیر مرکز رودکی، مجید مشایخی کارشناس منابع بریل مرکز رودکی و جمعی از فعالان حوزه نشر و طبع قرآن به خط بریل برگزار شد.

قانون ثابت و جامع برای کتابت و آموزش خط بریل وجود ندارد

یعقوب عبدی پور کارشناس آموزش و پرورش استثنایی (نابینایان) که مدیریت این نشستِ تخصصی را به عهده داشت، با بیان این مطلب که نحوه کتابت قرآن به خط بریل از مهمترین موضوعات است، گفت: قدمت خواندن قرآن در ایران به خط بریل به بیش از 55 سال قبل بازمی گردد. از آن زمان تا امروز آموزش خواندن قرآن به خط بریل همواره محل بحث بوده است؛ زیرا اساساً به دلیل اینکه افزودن زیر و زبَر در خط بریل ممکن نیست، خواندن قرآن به این خط سخت است و افراد نابینا یا کم بینا همیشه با مشکل مواجه بوده اند.

وی افزود: خواندن خط بریل پیچیدگی و سختی های خاص خودش را دارد و در این زمینه همواره تکثر آرا وجود دارد. در واقع قانون ثابت و جامعی برای کتابت و آموزش خط بریل وجود ندارد. به همین منظور برای آسان خوانی خط بریل باید دایره المعارفی از قواعد بریل نویسی تهیه می شد تا جملگی کتب بر پایه آن قواعد نوشته شود. البته در 30 سال گذشته  این دایره المعارف نوشته شده که امیدوارم به چاپ و نشر نیز برسد.

وحدت رویه در قرآن به خط بریل وجود ندارد

در ادامه این نشست صادق عباسی مدیر بریل مرکز رودکی با اشاره به تشکیل اتحادیه ای در کشورهای اسلامی برای رسیدن به وحدت رویه در ارائه قرآن به خط بریل گفت: افرادی که با «رسم المصحف» و یا نشر قرآنی آشنا هستند، به این موضوع وقوف کامل دارند. خط قرآن در نگارش برای افراد بینا با نگارش به خط بریل برای نابینایان تفاوت های قابل توجهی دارد و آن دسته از علائمی که برای نابینایان قابل اجرا است، در جهان اسلام وحدت رویه ای ندارد.

وی ادامه داد: یکی از مشکلات بزرگ در رویه نگارش، توجه به این موضوع است که کسانی در این باره تصمیم گرفته اند که «رسم المصحف» را دقیق نمی دانستند و این مسئله باعث شده تصمیم های مختلف در این زمینه گرفته شود. مثلا قرآن اردن با قرآن دیگر کشورهای غیرعرب متفاوت است. یا کشور مصر اساساً اِعراب را بالای خطوط اصلی گذاشته و قرائت قرآن با این رسم الخط، برای افرادی که با آن آشنایی ندارند، مقدور نیست.

مدیر بریل مرکز رودکی اظهار داشت: توجه به کاستی هایی از این دست موجب شد اتحادیه کشورهای اسلامی برای «رسم المصحف» بریل و با هدف دستیابی به تصمیم واحد شکل بگیرد تا قرآن هایی که در کشورهای مسلمان نشین منتشر می شود، از یک رویه واحد برخوردار شوند. اهمیت دسترسی به وحدت رویه برای کشورهای اسلامی به خصوص کشورهایی که توان چاپ قرآن به خط بریل را ندارند و مجبورند آن را از کشورهای ناشر تهیه کنند، بسیارمهم است.

قرآن در مدارس بر اساس شیوه کم علامت تدریس می شود

محمد بابایی مدیر اجرایی طبع و نشر قرآن کریم جمهوری اسلامی ضمن ارائه گزارشی از فعالیت این مؤسسه گفت: در کتابت قرآن از صدر اسلام و همزمان با نزول قرآن، کتابت با خط رایج خطّ حجازی و بعد خطّ کوفی انجام می شد که نقطه و اِعراب نداشت. اعراب در آن زمان قرآن را به راحتی می خواندند و مشکلی نداشتند. اما با گسترش اسلام، نقطه گذاری و اِعراب گذاری قرآن، برای تازه مسلمانان به یک ضرورت تبدیل شد.

وی ادامه داد: در حال حاضر در کشورهای مختلف مسلمان نشین چند نوع اِعراب گذاری وجود دارد: در کشورهای عربی شیوه مصری رایج است و قرآن را به خط عثمان طه کتابت می کنند؛ یک شیوه هم وجود دارد که به شیوه هندی معروف است و در کشورهای شبه قاره هند مرسوم است که حدود یک میلیارد مسلمان در آن زندگی می کنند. این شیوه، پراِعراب و شلوغ است. کشورهای تونس، الجزایر و ترکیه هم روش خاص خود را دارند.

مدیر اجرایی طبع و نشر قرآن کریم جمهوری اسلامی اظهار داشت: مرکز طبع و نشر قرآن کریم حدود 30 سال پیش به دستور رهبر معظم انقلاب تاسیس شد و هدف آن تهیه مصحف جمهوری اسلامی ایران بود. تحقیق و بررسی کارشناسی در زمینه رسم قرآن، به این جمع بندی منتج شد که قرآنی تهیه شود که هر فردی که سواد فارسی دارد، بتواند با کمترین نیاز به آموزش، آن را قرائت کند. لذا شیوه مصحف جمهوری اسلامی ایران شیوه کم علامت است که در حال حاضر قرآن در آموزش و پرورش بر اساس شیوه کم علامت تدریس می شود و دانش آموزان بر این اساس تعلیم می بینند که شیوه ای خودآموز و راحت است.

بابایی درباره قرآن کم علامت به خط بریل بیان کرد: در سال 1390 ، کارشناسان مؤسسه روشندلان اصفهان با توجه به شناختی که از مرکز طبع و نشر قرآن کریم جمهوری اسلامی داشتند، موضوع چاپ قرآن کم علامت به خط بریل را مطرح کردند که پس از بحث و بررسی های متعدد، دریافتیم که شیوه کم علامت برای خط بریل موفق و عملیاتی است و در نهایت کارشناسان این مؤسسه، قرآن کم علامت را تبدیل به خط بریل کردند.

وی ادامه داد: در سال 1391 نیز کنفرانسی در کشور ترکیه برگزار شد که حدود 15 کشور اسلامی در آن شرکت کردند و قرآن های خود را عرضه کردند. در آن زمان قرآن کم علامتِ ایرانی برای معرفی در این کنفرانس عرضه شد که به عنوان قرآن برگزیده شناخته شد. سال 1393 هم یک شرکت دانش بنیان در اصفهان با کار کارشناسی حدود 10 هزار ساعت کار، چاپگر قرآن به خط بریل را تولید کرد و در حال حاضر قرآن هایی که به خط بریل چاپ می شود با چاپگرهای ایرانی است.

نبود وفاق ملی در کتابت قرآن به خط بریل، از خلأهای موجود در این عرصه است

خوانین زاده مدیر مرکز نابینایان با بیان جایگاه قرآن به خط بریل در سطح بین المللی گفت: وحدت رویه در قرآن به خط بریل، در سطح ملّی و بین المللی باید به سمتی برود که هم در داخل کشور و هم در خارج از کشور همسو و هم راستا باشد تا متن قرآن با یک وحدت و یکپارچگی به دست مسلمانان نقاط مختلف دنیا برسد.

وی تاکید کرد: یکی از خلأهای موجود در این عرصه، نبود وفاق ملی در کتابت قرآن به خط بریل برای ارائه به اتحادیه بین المللی است.

مجید مشایخی کارشناس منابع بریل مرکز رودکی گفت: موضوع آسان سازی قرائت قرآن پیش تر از طرح آن به اتحادیه بیان شده بود؛ منتها نسبت به علائم خط الرسم جاافتاده تعصباتی وجود دارد که اصلاً نمی توان خلاف آن عمل کرد. در نتیجه نمی توان به توافق رسید. ضمن اینکه نابینایان با وجود اینکه بریل را به خوبی می دانند، اما اطلاعات فنی و علمی اندکی در حوزه دانش رسم المصحف دارند.

سپهری کارشناسِ قرآن به خط بریل الکترونیکی درباره مشکلات موجود در استفاده از این فناوری گفت: یکی از مباحثی که برای خط بریل مطرح می شود، استفاده از بریل الکترونیک و اتصال مانیتور به کامپیوتر و یا هر وسیله هوشمند دیگری است. زیرا بریل کاغذی به دلیل حجم و استهلاک، قابل استفاده نیست و اکنون برجسته نگار هوشمند همراه مورد استفاده قرار می گیرد. نکته ای که تسهیل کننده و ساده ساز خواندن قرآن برای نابینایان است، قرآن بریل دیجیتال است که این امکان را فراهم می کند تا با یک دستگاه کوچک، کل قرآن در دسترس افراد نابینا قرار گیرد.