رشد کیفی علم اطلاعات و دانش‌شناسی در جشنواره پژوهش و فناوری سازمان اسناد کتابخانه ملی ایران
به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، محسن حاجی زین‌العابدینی عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی به مناسبت به برگزاری یازدهمین جشنواره پژوهش و فناوری سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران عنوان کرد: برگزاری جشنواره پژوهش و فناوری کتابخانه ملی ایران طی یک دهه در پی افزودن کیفیت و رشد علمی در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی بوده است.
وی ادامه داد: هر رخدادی در زندگی بشر، خواه ساخت یک دستگاه صنعتی یا شکل‌گیری یک نظریه علمی یا اجتماعی، در ابتدا متمرکز روی شکل‌گیری و تولد است و همه انرژی صرف می‌شود تا فرایند ایجاد و راه‌اندازی تکمیل شود.
حاجی زین‌العابدینی افزود: در دوره‌های بعد با رشد کمی و تکثر رخدادهای مرتبط با آن پدیده و رواج استفاده از آن دستگاه یا اندیشه، کم کم اشکالات و نقایص آشکار شده و بشر به فکر اصلاح و ارتقاء آن می‌افتد. اما در این میان، آنقدر پدیده‌ها و رویدادهای ریشه گرفته از پدیده اولیه زیاد می‌شود و تکثر و تنوع پدید می‌آید که تمیز دادن بهترین‌ها به روش معمول دشوار می‌شود.
وی ادامه داد: به همین خاطر جوامع بشری در پی دست یافتن به بهترین‌ها یا دست کم شاخص‌ترین‌هایی که نشانه‌هایی از کیفیت را در خود دارند، رویدادهایی را رقم می‌زنند که از هم اندیشی و روحیه نقادیگری متخصصان، بتوانند آثار شاخص و واجد کیفیت را شناسایی و معرفی کنند، یعنی به گونه ای برای اطمینان مردم از دستیابی به آثار بهتر، گروهی از متخصصان دست به ارزیابی و انتخاب می‌زنند و قرار است که حاصل کار آنها، یعنی برگزیده‌های جشنواره یا فستیوال‌ها، نماینده آثار با کیفیت برای جامعه باشند.
حاجی زین‌العابدینی تصریح کرد: به همین دلیل هر جشنواره‌ای چند رسالت بر عهده دارد از جمله شنیدن صداهای ناشنیده؛ زیرا رخدادهایی نظیر جشنواره‌ها، فستیوال‌ها یا حتی همایش‌ها، به دنبال ایجاد مسیرها یا جایگاه‌هایی هستند که انسانهای ذی مدخل در یک حوزه، به ویژه تازه کارها، مجالی داشته باشند تا هنر و تخصص خود را ارائه کرده و مورد نقد و قضاوت اساتید چیره دست آن حوزه قرار گیرند. در این مسیر، بسیاری از ایده‌های خلاقانه و نوپدید به عرصه می‌آیند که گذشتگان آن علم یا به آنها توجهی نداشته اند یا قادر به کشف و شناسایی آن دریچه نو نبودند.
وی به اهمیت فرصت حضور در جشنواره‌ها اشاره کرد و گفت: در عرصه علم و دانش، فروتنی علمی یک فضیلت به شمار می‌آید. چه بسیار افرادی هستند که به خودی خود ممکن است اقدام به معرفی و عرضه آثار و یافته‌های خود نکنند. حال یا به دلیل همان فروتنی علمی که ذکر شده یا به دلیل بی خیالی و بی‌حالی نسبت به عرضه آثار و یافته‌ها. جشنواره‌ها فرصت عرضه و معرفی و انگیزه حضور در یک جمع تخصصی را به بسیاری از آدم‌ها می‌دهد.
حاجی زین‌العابدینی به انگیزه بخشی برای فعالیت در جشنواره ها پرداخت و افزود: یکی از مهمترین مزایا و دلایل راه اندازی جشنواره‌ها و مسابقات، دستیابی به الگو برای فعالیت و اقدام است. افراد مختلف با دیدن حاصل کار و فعالیت افراد دیگر، مشتاق می‌شوند که دست به کاری بزنند و چه بسا که آن کار را به مراتب بهتر از گروه یا فرد اول انجام دهند. چرا که با دیدن نتیجه کار آنها و تامل در نقایص آن تلاش می‌کنند که کاری بهتر و کامل تر ارائه کنند. یعنی هم انگیزه برای کار پیدا می‌شود و هم تلاش در تکمیل و ارتقاء محصول قبلی صورت می‌پذیرد.
وی به احصا و گردآوری همه آثار در جشنواره‌ها اشاره کرد و گفت: جماعت بشری متکثر و صاحب سلایق و علایق متعدد و متنوع است. از این رو مشخص نمی‌شود که چه کسانی، در چه زمانی، در کجا و با چه کیفیتی روی موضوعات تخصصی یک علم در حال فعالیت هستند. رخدادهای علمی مثل جشنواره‌ها، باعث می‌شوند که آثار مختلف و متنوع در حوزه موضوعی جشنواره گردآوری شده و برای استفاده های بعدی ساماندهی شوند.
حاجی زین‌العابدینی به کیفیت افزایی در جشنواره‌ها پرداخت و افزود: وقتی انسان در مقابل سنگ محک ارزیابی دیگران، به ویژه متخصصان، قرار می‌گیرد، تلاش می‌کند که بهترین عملکرد خود را عرضه کند. به ویژه در حوزه‌های تخصصی، برای حفظ شان علمی و وجاهت دانشی، تلاش برای ارائه بهترین کیفیت از اهمیت بیشتری برخوردار است. تصور اینکه قرار است اثری در جشنواره ای معتبر ارائه شود، باعث می‌شود که افراد با وسواس بیشتری به دقایق و ظرائف آن کار بیندیشند و نتیجه را مطلوب تر ارائه کنند.
وی به اهمیت شاخص شناسی نیز اشاره کرد و گفت: برای ارزیابی آثاری که به یک جشنواره ارسال می‌شود، نیاز است که شاخص و معیارهای علمی و استوار تهیه و مبنای عمل قرار گیرد. پیش زمینه تهیه شاخص‌ها، شناسایی مجدد حوزه، مرور اصول و چارچوب‌های آن و استخراج ویژگی‌های بنیادین و اصلی آن حوزه است. شاخص‌ها هم برای ارزیابی به کار می‌آیند و هم چراغ راهنمایی برای عمل درست و با کیفیت هستند. بنابراین، جشنواره‌ها کمک می‌کنند که شاخص‌های درست و اساسی هر اقدامی مشخص و عرضه شوند. از سوی دیگر، به مرور زمان شاخص‌ها مورد بازنگری قرار گرفته، اصلاح شده و ارتقاء پیدا می‌کنند. جشنواره‌ها هم در ایجاد شاخص‌ها و هم در ارتقاء آنها نقش دارند.
حاجی زین‌العابدینی با اشاره به تعامل حرفه ای در جشنواره‌ها پرداخت و افزود: مهمترین عامل رشد علم و حوزه‌های دانشی، تعامل آنها با یکدیگر و استفاده از تجارب و آموخته‌های همدیگر است. جشنواره‌ها باعث می‌شوند که تعامل سازنده و آموزشگرانه‌ای بین شرکت‌کنندگان، برگزارکنندگان (که معمولا حرفه‌مند هستند)، داوران و در نهایت سایر شرکت‌کنندگان شکل بگیرد.
وی ادامه داد: جشنواره‌های علمی که هم هدف صحیحی دارند و استمراری در برگزاری دارند، به مرور زمان، باعث رشد و گسترش نگاه علمی و نتایج دقیق تخصصی می‌شوند. آموزش غیرمستقیم و توجه به کیفیت را به وجود آورده و الگوگیری برای عمل و رفع اشکالات پدیده‌های موجود نیز از دیگر مزایای آنها است.
حاجی زین‌العابدینی تصریح کرد: اما یک اصل اساسی را در اینگونه رخدادها نباید به فراموشی سپرد. اینکه جشنواره‌ها شکل گرفته اند که ترویج کردار نیک علمی را دنبال کنند. در هر جشنواره ای ممکن است یک یا دو نفر از میان خیلی بسیار زیاد شرکت کنندگان برگزیده شوند. یعنی اینکه ظرفیت جشنواره‌ها و رویدادها بسیار اندک و رقابت فشرده است. پس هر چقدر هم تلاش شود باز گروه بی‌شماری هستند که در بین برگزیدگان نباشند.
وی ادامه داد: نکته مهم این است که جشنواره‌ها نباید به مسابقه ای برای برد و باخت بدل شوند. یعنی اینکه هدف و رسالت‌های جشنواره‌ها که در بالا به آنها اشاره شد به فراموشی سپرده شود و تنها برد و باخت مهمترین انگیزه و مبنای فعالیت در جشنواره‌ها باشد.
حاجی زین‌العابدینی خاطرنشان کرد: در یازدهمین جشنواره پژوهش و فناوری سازمان اسناد و کتابخانه ملی شاهد نوآوری‌هایی نظیر برگزاری نشست‌های علمی مرتبط با پژوهش‌های علم اطلاعات و دانش شناسی هستیم که نشانگر جهت گیری علمی جشنواره است و امیدوارم در آینده نیز با توجه به مسائل مطرح شده در این نوشته کوتاه، به سمت رشد و تعالی بیشتر قدم بردارد.
پایان مطلب//