معرفی گروه

یكی از وظایف كتابخانه‌های ملی در تمامی كشورها، گردآوری، سازماندهی، پژوهش، ذخیره و بازیابی اطلاعات از مجموعه آثاری است كه درباره آن كشور منتشر شده و وجه ملی دارند. 


طبق بند 2 ماده 3 اساسنامه سازمان اسناد و كتابخانه ملی ج.ا.ا.، این مركز به عنوان متولی حفاظت از میراث مكتوب و غیرمكتوب كشور در حوزه ایران و اسلام و انقلاب اسلامی، علاوه بر جمع‌آوری و نگه‌داری از منابع تولید شده (اعم از تألیف و ترجمه و جز آن) در داخل و خارج كشور، به زبان‌های مختلف، وظیفه اطلاع‌رسانی و تسهیل راه‌های دستیابی به دانش و اطلاعات منابع را نیز بر عهده دارد. 


یكی از گروه‌های پژوهشی سازمان كه در راستای تحقق این اهداف و كمك به پژوهشگران در انجام تحقیقات بنیادی، و نیز انجام پژوهش‌های کاربردی و ملی در حوزه مطالعات ایرانی و اسلامی و تولید آثار پژوهشی در این حوزه ایفای نقش می‌كند، گروه پژوهش‌های ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی از گروه‌های زیرمجموعه اداره‌كل پژوهش کتابداری و آموزش است که در میانه دهه 1380 تأسیس و از آن زمان تا کنون به فعالیت در حوزه‌های مورد اشاره مشغول است. 

اولويت های پژوهشی گروه

بعضی از مهم‌ترین اولویت‌های پژوهشی این گروه عبارتند از: 

  • فلسفه و مبانی نظری ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی 

  • بررسی جریان‌های ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی 

  • مرزهای سیاسی و ایران‌شناسی فرهنگی 

  • تدوین خط‌مشی مكتوب مجموعه‌سازی منابع (چاپی و الكترونیكی) ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی 

  • آسیب‌شناسی فرآیندهای مجموعه‌سازی منابع (چاپی و الكترونیكی) ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی 

  • معرفی منابع كتابی منتشره در دنیا در سه حوزه ایران، اسلام و انقلاب اسلامی 

  • معرفی منابع غیركتابی (اعم از عكس، پایان‌نامه، نقشه و مانند آن) در سه حوزه ایران و اسلام و انقلاب اسلامی 

  • معرفی ایران‌شناسان و اسلام‌شناسان 

  • معرفی مراكز ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی دنیا 

  • معرفی مجموعه‌های رقمی منتشره در حوزه‌های ایران، اسلام و انقلاب اسلامی 

موضوعات پژوهشی پیشنهادی

بعضی از موضوعات پژوهشی پیشنهادی در حوزه‌های ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی به شرح زیر است: 

  • تاریخ و تحولات شرق‌شناسی 

  • فلسفه، مبانی نظری و چارچوب‌های مفهومی ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی 

  • تحلیل تاریخ جریان‌ها و مكاتب ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی از آغاز تا کنون 

  • ایران‌شناسی: ایران پیش از اسلام، ایران پس از اسلام 

  • مقایسه فعالیت‌های ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی در کشورهای مختلف 

  • ترجمه،‌ تصحیح، تحقیق و پژوهش درباره سفرنامه‌های مربوط به ایران  

  • نقش زبان فارسی و میزان تأثیرآن در فعالیت‌های ایران‌شناسی 

  • معرفی و نقد و تحلیل دیدگاه‌ها و آثار ایران‌شناسان و اسلام‌شناسان خارجی و فعالان حوزه مطالعات انقلاب اسلامی (از دو منظر ایران‌شناسی و كتابداری) 

  • تحلیل محتوای پایان‌نامه‌های ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی دنیا 

  • بررسی تاریخی و تطبیقی مراكز ایران‌شناسی در جهان 

  • ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی در آینه اسناد 

  • مکاتب شرق‌شناسی در جهان 

  • نقد و بررسی آثار مستشرقان در مورد ایران و اسلام 

  • ایران فرهنگی در کشورهای مختلف جهان 

  • جریان‌شناسی در مباحث ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی 

  • تأثیر حوادث دهه‌های اخیر خاورمیانه بر مقوله‌های ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی 

  • ایران‌هراسی و اسلام‌هراسی 

  • تأثیر مسائل سیاسی، جغرافیایی، و فرهنگی در فعالیت‌های ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی 

  • ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی با رویكردی بر وظایف سازمان اسناد و كتابخانه ملی ج.ا.ا. و آسیب‌شناسی وضعیت كنونی 

  • جریان‌های ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی 

  • بررسی تطبیقی موضوعات ایران‌شناسی در مقاطع ایران باستان، ایران پس از اسلام تا دوران صفویه، ایران عصر صفوی تا پیروزی انقلاب اسلامی و پس از آن 

  • تهیه و تدوین كتاب‌شناسی سلسله‌های تاریخی در قلمرو زبان فارسی، نظیر هند، اوراسیا، افغانستان و پاكستان 

  • تهیه و تدوین كتاب‌شناسی موضوعات ایران‌شناسی در كشورهای بالتیك، كشورهای اسكاندیناوی، جهان عرب، هلند، آلمان، فرانسه، لهستان، ایتالیا، ژاپن، چین، آمریكا 

  • بررسی آثار تصویری، عکاسی و عکاسان (داخلی و خارجی) دوران پهلوی اول، پهلوی دوم، دوران انقلاب اسلامی ایران 

  • آسیب‌شناسی و تأثیر رخدادهای اخیر خاورمیانه بر آثار نفیس مکتوب و غیرمکتوب تمدن‌های کهن منطقه 

  • مجموعه تصاویر مربوط به ایران (اعم از تصویر، عکس، نقاشی، نقشه، و مانند آن) در بایگانی‌های خارج از کشور در مقاطع مختلف 

  • بررسی تطبیقی زبان‌های ایرانی (از منظر جامعه‌شناسی زبان و زبان‌شناسی اجتماعی، مردم‌شناسی زبان، و مقوله زبان و فرهنگ) 

  • موانع تجزیه‌ فرهنگی از منظر زبان‌شناسی 

  • بررسی تطبیقی و تاریخی زن مسلمان در آینه‌ آثار مرجع مسلمانان 

  • بررسی تطبیقی مطالعات قرآنی 

  • تحلیل محتوای متون با ارزش قدیم و جدید ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی خارجی در زمینه‌های مختلف 

  • بررسی و تحلیل محتوای نشریات معتبر ایران‌شناسی داخلی و خارجی (از منظر ایران‌شناسی و كتابداری) 

  • فرهنگ، عقاید، اساطیر، آداب و رسوم، تمدن، هنر، ادیان، و زبان‌های ایران در متون سفرنامه‌ای 

  • بررسی مطالعات ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی در آثار دایره المعارفی و دانش‌نامه‌ای (دایره المعارف اسلام، دانش‌نامه ایرانیكا و ...) 

وظايف گروه

  • تشكیل بانك‌های اطلاعاتی منابع كتابی و غیركتابی در حوزه‌های ایران، اسلام و انقلاب اسلامی (از طریق شناسایی منابع کتابی و غیرکتابی (مقاله، پایان نامه، نقشه، و عکس، و مانند آن)، تولید شده در داخل یا خارج از کشور و تدوین یا معرفی منابع مرجع مانند واژه‌نامه، اصطلاح‌نامه، دانش‌نامه، دایره المعارف، سال‌شمار، روزشمار، چكیده‌نامه، نمایه، كتاب‌شناسی، فهرستگان و ...) 

  • معرفی و چكیده‌نویسی منابع اعم از مقاله‌ها، كتاب‌ها، و پایان‌نامه‌های موجود در كتابخانه ملی جهت تسهیل تحقیقات پژوهشگران 

  • معرفی منابع موجود در سایر كتابخانه‌های داخل و خارج مرتبط با حوزه‌های ایران، اسلام و انقلاب اسلامی 

  • شناسایی و معرفی منابع ارزشمند در حوزه‌های ایران و اسلام منتشر شده در داخل و خارج از كشور 

  • تشكیل بانك اطلاعاتی مراكز مهم ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی جهان 

  • شناسایی و معرفی مراكز داخلی و خارجی فعال در حوزه‌های ایران‌شناسی، اسلام‌شناسی و انقلاب اسلامی و برقراری ارتباط با مراكز ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی داخل و خارج از كشور با هدف تبادل اطلاعات و انجام پژوهش‌های مشترك 

  • تشكیل بانك اطلاعاتی شخصیت‌های ایران‌شناس و اسلام‌شناس دنیا 

  • شناسایی و معرفی پژوهشگران داخلی و خارجی فعال در حوزه‌های ایران‌شناسی، اسلام‌شناسی و انقلاب اسلامی 

  • برقراری ارتباط با پژوهشگران و متخصصان ایران‌شناس و اسلام‌شناس با رویکرد همكاری‌های پژوهشی 

  • مشارکت و همكاری در انجام طرح‌ها و پروژه‌های مشترك ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی با مشارکت محققان داخلی و خارجی 

  • پیشنهاد و اجرای طرح‌ها و پروژه‌های پژوهشی در حوزه‌های ایران، اسلام و انقلاب اسلامی 

  • همکاری در تدوین و نشر نشریات تخصصی در زمینه‌های ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی 

  • تدوین دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های تخصصی 

  • برگزاری نشست‌های علمی و تخصصی 

  • برگزاری کارگاه‌های عملی 

  • برگزاری همایش‌های ملی و بین المللی در حوزه‌های ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی 

  • برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی با هدف معرفی فرهنگ و تمدن ایران و اسلام 

طرح‌های پژوهشی

فهرست طرح‌های پژوهشی گروه ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی از سال 1390

ردیف  

عنوان طرح

مجری  

تاریخ تصویب 

تاریخ خاتمه 

1  

شناسایی و معرفی مراكز ايران‌شناسی و اسلام‌شناسی در شبه قاره هند

علی‌محمد طرفداری  

1392 

1393 

2  

بررسی تاثیر جریان های شرق شناسی و ایران شناسی بر تاریخ نگاری ملی‌گرایانه ایران

علی‌محمد طرفداری  

1393 

1395 

3  

تبارشناسی مطالعات باستان‌شناسي شرق‌شناسان و ايران‌شناسان در ايران و پيوند آن با تاريخ‌نگاری های ملي

علی‌محمد طرفداری  

1395 

1397 

4  

سفارت و سفرنامه راجر استیونس

علی‌محمد طرفداری  

1397 

1399 

5  

کنگره هزاره فردوسی و بررسی مطالعات شاهنامه‌پژوهی ایران‌شناسان اروپایی در آن (با تکیه بر اسناد)

علی‌محمد طرفداری  

1399 

1400 

6  

نامه‌نگاری در ایران پیش از اسلام: نامه‌های باستانی سغدی

فرح زاهدی  

1398 

در حال انجام 

7  

فرهنگ‌های چند زبانه محفوظ در سازمان اسناد و کتابخانه ملی

فرح زاهدی  

1398 

خاتمه یافته 

8  

مقایسه سه دستور زبان فارسی نگاشته شده به زبان لاتین در سده هفده میلادی

فرح زاهدی  

1399 

در حال انجام 

9  

کتاب‏شناسی زندگي‌نوشت‌هاي ايرانيان: نوشتارهاي حاوي روايت اول‌شخص فارسي

محبوبه شمشیرگرها  

1394 

1399  

10  

تصحیح انتقادی نسخه خطی «بحر المحبه فی اسرار الموده»

محبوبه شمشیرگرها  

1399 

1400  

11  

ثبت و تدوین خاطرات صلاح عبدالامیر عسگرپور

محبوبه شمشیرگرها  

1400 

در حال انجام  

12  

ماخذ شناسی منابع مهم رجالی شیعه و سنی

فرحناز افضلی قادی  

1394 

1399  

13  

تحلیل محتوای قواعد فقهیه شیعه در کتب چاپی و نسخ خطی عربی (از قرن هفتم ه.ق تا عصر حاضر)

فرحناز افضلی قادی  

1399 

در حال انجام  

 

نمایشگاه‌ها

برگزاری نمایشگاه یكی از راه های معرفی هر چه بهتر و موثرتر، فرهنگ و تمدن ایران و اسلام  به محققان و علاقه مندان خواهد بود. تا كنون چندین نمایشگاه توسط گروه پژوهش های اسلام شناسی و ایران شناسی برگزار گردیده است.

فرم طرح پژوهشی

برای دانلود اینجا کلیک کنید.

تماس با ما

پژوهشگران می توانند در صورت تمايل با ارائه پوروپوزال طرح تحقيقاتی خود در هر يك از حوزه های ايران، اسلام و انقلاب اسلامی با گروه پژوهش های اسلام شناسی و ايران شناسی سازمان همكاری نمايند.

بديهی است كه تصويب و اجرائی شدن طرح ها منوط به رای نهائی شورای پژوهشی سازمان خواهد بود.


تلفن تماس: 81623281