درباره
شخصیت ویژه آیین
محمدتقي دانش‌پژوه فرزند ميرزا احمد دركايي لاريجاني، از مجتهدان و فقهاي بنام آمل و لاريجان، در 30 فروردين سال 1290 ، در شهر آمل متولد گرديد.
پس از سپري كردن دوران كودكي، تحصيلات مقدماتي را نزد پدر آغاز كرد و در سن هجده سالگي با فوت پدر براي ادامه تحصيل راهي شهر مقدس قم گرديد تا از جلسات درس و بحث علماي حوزه علميه آن مركز علمي كسب فيض كند. بعد از دو سال رحل اقامت، به سبب گرفتاري‌هاي زندگي نتوانست در قم بماند و به شهر آمل برگشت و در نزد علماي اين شهر كسب فيض نمود. دانش‌پژوه در سال 1316 بار سفر بست و راهي تهران شد. چهار سالي در مدرسه سپهسالار قديم به تحصيل پرداخت، سپس دوره دانشكده معقول و منقول را در مدرسه سپهسالار جديد (مدرسه عالي شهيد مطهري) و دانشسراي عالي را طي كرد تا اينكه سر از دانشكده الهيات دانشگاه تهران درآورد و در سال 1320 به اخذ درجه ليسانس از اين دانشكده نائل آمد.
پس از فارغ‌التحصيل شدن به عنوان كمك كتابدار در كتابخانه دانشكده حقوق دانشگاه تهران مشغول به كار شد. ليسانس حقوق دانش‌پژوه به او اجازه داد تا به عنوان رئيس كتابخانه دانشكده ادبيات موقعيت خود را تحكيم بخشد. در سال 1332 به رياست كتابخانه مركزي آن دانشگاه منصوب گرديد و در سال 1343 مشاور فني كتابخانه مركزي و در سال 1326 عضو كميته علمي آن شد. استاد محمدتقي دانش‌پژوه از سال 1334 در دانشكده الهيات و معارف اسلامي دانشگاه تهران به تدريس مشغول شد.
ورود استاد دانش‌پژوه به دانشگاه سرآغاز ورود او به عرصه تحقيق و پژوهش بود. او در همين راستا و به منظور كسب اطلاعات كتاب‌شناسي و نسخه‌شناسي به دستور دانشگاه تهران به شهرهاي بغداد، نجف، كربلا و كاظمين در كشور عراق و شهرهاي مدينه و مكه در عربستان سعودي در سال 1345 و به شهرهاي مسكو، لينگراد سابق، تفليس، دوشنبه، تاشكند، بخارا، سمرقند و باكو در شوروي سابق و شهرهاي پاريس و مونيخ، لين، اترخت و استانبول در اروپا و شهرهاي كمبريج، بوستون، پرنيسول، آن آربرميشيگان، شيكاگو و نيويورك در آمريكا سفر كرد.
يادداشت هايي كه در اين سفرها برداشت آنچه مربوط به كشورهاي عربي بود در نشريه كتابخانه مركزي چاپ شده است و يادداشت‌هايش درباره نزديك به شش هزار كتاب، در مجلد هشتم نشريه كتابخانه مركزي چاپ شده است. در زمينه فهرست‌نگاري كار استاد، فقط منحصر به اين نبوده است كه به معرفي ظاهري نسخه‌ها بپردازد بلكه سعي كرده با توجه همه جانبه به آنچه در يك صد سال اخير در غرب انجام شده و نيز عنايت و تجسس در ضوابط و شواهدي كه در خودمان و از ميان اصل نسخه‌ها بر مي‌آيد، قواعد و فنون فهرست‌نگاري را تنظيم و حتي اسلوبي روشمند و متناسب را عرضه كند. او با توجه به مباني فهرستنويسي از ميان چهل پنجاه هزار نسخه متفاوت‌الشكل دقايقي را به دست آورده كه برخي از آنها به نظر فهرست‌نگاران نيامده بود.
وي سرانجام در روز 27 آذر سال 1375 ، در تهران درگذشت.
برگزیدگان
| ردیف | گروه | رتبه | نام پدیدآور برگزیده |
مشخصات اثر برگزیده |
| 1 | فهرست نویسی | شایسته تقدیر | حجت‌الاسلام سيد احمد اشكوري |
|
| سيدمحمد منصور طباطبايي |
| |||
| دكتر سليم نيساري |
| |||
| 2 | ادبیات | برگزیده | دكتر عبدالحسين نوايي و مهدي صدري | هفت ديوان محتشم كاشاني |
| 3 | شایسته تقدیر | مرحوم دكتر اميرحسن يزدگردي | ديوان ظهيرالدين فاريابي | |
| 4 | تاریخ و جغرافیا | برگزیده | جمشيد كيانفر | روضه الصفا |
| 5 | فقه و اصول | برگزیده | آيت‌الله شيخ جعفر سبحاني | كفايه‌المحصلين في تبصره احكام‌الدين |
| 6 | عرفان و تصوف | برگزیده | تصحيح عارف نوشاهي | احوال و سخنان خواجه عبدالله احرار |
| 7 | علوم و فنون | برگزیده | دكتر پرويز اذكايي | الآثار الباقيه عن القرون الخاليه |
| 8 | شايسته تقدير | آريو رستمي | الادوار في الموسيقي | |
| 9 | ادبيات عرب | برگزيده | محمد باهر | مجموعه رسائل گنجينه بهارستان |
| 10 | فلسفه و كلام | برگزيده | علي اوجبي | الصراط المستقيم |
| 11 |
| شايسته تقدير | محسن بيدارفر | الجوهر النضيد |
| 12 | علوم قرآنی و روایی | برگزيده | واحد احياء آثار اسلامي مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم | سعد السعود للنفوس |
| 13 | اثر ویژه | برگزيده | نجيب مايل هروي | كتاب "اين برگ‌هاي پير" به اتفاق آراي هيأت داوران گروه تصحيح به عنوان اثر ويژه |
| 14 | مقاله | برگزیده | دكتر نصرالله پور جوادي | "آثار المضنون " غزالي در مجموعه فلسفي مراغه |
| 15 | شایسته تقدیر | استاد عبدالحسين حائري | سفينه تبريزكتابخانه‌اي بين الدفتين | |
| 16 | سجاد ايدنلو | خورشيد ديگر از افق شاهنامه شناسي | ||
| 17 | سيروس پرهام | ماجراي اسناد مشروطه و توبه‌نامه باب | ||
| 18 | دكتر علي اشرف صادقي | آيا فرهنگ تحفه‌الاحباب از حافظ اوبهي است؟ | ||
| 19 | کتابدار نسخ خطی | شایسته تقدیر | عباس زارعي مهرور | كتابخانه مركزي دانشگاه بوعلي سينا |
| 20 | سيد صادق آصف آگاه | مركز احياء ميراث اسلامي قم | ||
| 21 | اكبر تقي‌پور | كتابخانه مركزي تبريز | ||
| 22 | ناشران | برگزیده | عبدالكريم جربزه‌دار | انتشارات اساطیر |
| 23 | شایسته تقدیر | دكتر نصرالله پور جوادي | مرکز نشر دانشگاهی | |
| 24 | بهرام فياضي | نشر قطره | ||
| 25 | نرم‌افزار | برگزیده | شركت مهندسي جراح | نرم افزار مذكور به سفارش كتابخانه مركز آستان قدس رضوي طراحي شده |
| 26 | اهداکننده | برگزیده | مقام معظم رهبري | اهدا حدود 5 هزار جلد به آستان قدس رضوي |
| 27 | شایسته تقدیر | استاد زين الدين جعفر زاهدي | کتابخانه آستان قدس رضوی | |
| 28 | سيد عبدالباقي آيت اللهي شيرازي | کتابخانه آستان قدس رضوی | ||
| 29 | اهدايي بنياد شهيد تهران | کتابخانه آستان قدس رضوی | ||
| 30 | آيت الله سيد محمد تقي حكيم | کتابخانه آستان قدس رضوی | ||
| 31 | آيت الله حاج شيخ جعفر شوشتري | كتابخانه ملي تهران | ||
| 32 | خاندان آيت الله معزي دزفولي | كتابخانه مجلس شوراي اسلامي | ||
| 33 | محمد علي كريم زاده؛
| كتابخانه مجلس شوراي اسلامي | ||
| 34 | گروه مرمت و ... | برگزیده
| حميد لطفي | مرمت آثار كاغذي |
| 35 | دكتر محمد قهري | آسيب‌شناسي، حفاظت و نگهداري | ||
| 36 | حسن فيضي‌راد | بازسازي و مرمت جلدهاي چرمي | ||
| 37 | مجيد فدائيان | ساخت و مرمت جلدهاي روغني (لاكي) | ||
| 38 | شايسته تقدير | طاهره نبئي | مرمت آثار كاغذي و اسناد تاريخي | |
| 39 | ؟ | شايسته تقدير | سيد كليم اصغر | سفينه خوشگو (دفتر دوم) |
| 40 | نشريات | برگزیده | مدير مسئول: احمد مسجد جامعي اوزیر) سردبير: مينا خواجه نوري معاون سردبير: بهروز فتحي
| کتاب ماه کلیات: دو شماره ويژه‌نامه تخصصي و هفت شماره نيمه تخصصي |
| 41 | شايسته تقدير | سر دبیر: سید سعید میر محمد صادق | آینه میراث: كيفيت ارائه مطالب و ساختار فني نشريه |
سخنرانان
- حجت‌الاسلام سيد محمد علي احمدي ابهري: رييس كتابخانه، موزه و مركز اسناد مجلس شوراي اسلامي
- منوچهر ستوده: دوست و همكار مرحوم دانش‌پژوه
- دكتر محمد دانش‌پژوه: فرزند مرحوم دانش‌پژوه
- دكتر علي اشرف صادقي: قرائت گزارش دبير علمي آيين (دكتر نجفقلي حبيبي)
- كاظم حافظيان رضوي: قرائت بيانيه انجمن كتابداران و اطلاع‌رساني پيرامون اهميت نسخ خطي
- دكتر حسين ساكت: قرائت بيانيه هيأت داوران
گزارش دبیرخانه
در اين آيين پژوهش‌هاي مربوط به نسخه‌هاي خطي در ده حوزه شامل فهرست‌نگاري، تصحيح متون، مقالات، ناشران نسخ خطي، نرم افزارها و اطلاع‌رساني، كتابداري، مجلات، حفاظت، اهداي نسخ خطي و پايان‌نامه‌ها براساس ميزان دقت، نوآوري و اهتمام محققان و دانش‌پژوهان در احياء متون خطي مورد بررسي كارشناسان قرار گرفته است ..
محورهای سومین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی به شرح ذیل است:
| محور | تعداد |
| فهرستنويسي | 7 |
| تصحیح متون | 10 |
| مقالات | 26 |
| کتابداری نسخ خطی | 1 |
| ناشرین نسخ خطی و اسناد | 1 |
| نرم‌افزارهای نسخ خطی | 10 |
| اهدای نسخ خطی | 11 |
| مجلات | 2 |
| جمع | 68 |
فهرست آثار و مقالات واصله ارزیابی شده در سومین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی (8آبان 1381) به شرح ذیل است:
| موضوع | تعداد |
| فلسفه و منطق | 7 |
| دین | 10 |
| عربی | 26 |
| گاهنامه | 1 |
| تاريخ جهان | 1 |
| تاریخ ایران | 10 |
| کتاب‌شناسی | 11 |
| سیاست | 2 |
| زبان و ادبیات فارسی | 25 |
| پزشکی | 2 |
| ادبیات عربی | 1 |
| نجوم | 2 |
انتشارات
- پیام بهارستان: ویژه‌نامه آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی. سال دوم، شماره 17، آبان 1381. 170صفحه.
- حديث عشق 2: دانش‌پژوه: شامل منتخبي از مقالات مرحوم دانش پژوه. به کوشش نادر مطلبی کاشانی، محمد حسین مرعشی. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1382. 310ص.
- حدیث عشق 3: دانش‌پژوه: شامل منتخبي از مقالات مرحوم. به کوشش نادر مطلبی کاشانی، محمد حسین مرعشی. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1382. 310ص.
- یادمان سمینار مقدماتی نسخه‌های خطی (تهران-1و2 خرداد 1379) گزیده سخنرانی‌ها و گفتگوها. به کوشش احسان‌الله شکراللهی طالقانی. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1381.