نمایشگاه مجازی «دُرّه نادره»، بانو نصرت بیگم امین اصفهانی

 

زندگی‌نامه بانو نصرت بیگم امین اصفهانی

بانو نصرت‌بیگم امین فرزند حاج محمدعلی امین‌التجار به گفته خودش در سال 1274 ه.ش. مطابق با ذی‌الحجه 1312 ه.ق. در اصفهان چشم به جهان گشود. هرچند بر روی سنگ مزار ایشان تاریخ تولد 1265 درج شده است. او از خاندان معروف خاتون‌آبادی در اصفهان است که همگی از مردمان سرشناس و خوشنام این شهر بودند. نَسَبش از سمت پدر با سی واسطه به امام زین‌العابدین می‌رسد. مادر ایشان نیز از سادات حسینی بود. وی از چهار سالگی به خواندن و نوشتن پرداخت و در پانزده سالگی با پسرعمویش، حاج میرزا معین‌التجار ازدواج کرد. از هشت فرزندی که به دنیا آورد هفت فرزند ایشان در سنین مختلف با بیماری‌های گوناگون از دنیا رفتند و تنها یکی زنده ماند.

حیات علمی

او که شیفته علم و دانش بود از محضر استادانی چون شیخ ابوالقاسم زفره‌ای، حسین نظام‌الدین کچویی، سید ابوالقاسم دهکردی، میرزا علی آقا شیرازی، میرسید علی نجف‌آبادی جهت کسب علم حدیث، تفسیر، بلاغت و نحو، اصول، فقه، فلسفه و عرفان بهره‌مند شد و سرانجام در سن چهل سالگی موفق به کسب اجازه اجتهاد و استنباط احکام شرعی شد. بانو نصرت امین نخستین زنی است که به درجه اجتهاد رسید. از جمله علما و بزرگانی كه بانو امين از آنها موفق به كسب اجازه روايی شده‌اند، می‌توان از حضرات آيات زير نام برد: سيد ميرزا آقا اصطهباناتی در سال ۱۳۵۴ق؛ شيخ محمدكاظم شيرازی در سال ۱۳۵۴؛ شيخ عبدالكريم حائری يزدی؛ شيخ محمدرضا نجفی اصفهانی؛ شيخ مرتضی مظاهری اصفهانی؛ سيد شهاب‌الدين مرعشی نجفی؛ سيدعلی نجف‌آبادی. همچنين بزرگانی در طول حيات اين بانوی بزرگوار موفق به كسب اجازه روايی از ايشان شده‌اند: آيت الله سيدشهاب‌الدين مرعشی نجفی؛ سيده زينت‌السادات همايونی؛ سيدعباس حسينی كاشانی؛ آيت الله شهيد سيدمحمدعلی قاضی تبريزی؛ علامه سيدمحمدعلی روضاتی؛ علامه شيخ عبدالحسين امينی؛ شيخ عبدالله سبيتی؛ شيخ زهيرالحسون.

فعالیت‌های اجتماعی

بانو امین از زمان کسب اجازه اجتهاد عمر شریف خود را صرف تألیف آثار متعدد، تدریس و تربیت طلاب و تأسیس مؤسسات فرهنگی کرد. تأسیس مدرسه علمیه‌ای به نام مکتب فاطمیه (س) در سال 1344 که زمینه تحصیل بانوان علاقه‌مند به آموختن معارف اسلامی را فراهم ساخت و نیز تأسیس چند دبیرستان دخترانه و تربیت شاگردان برجسته بخشی از فعالیت‌های وی به شمار می‌آید. از دیگر فعالیت‌های این بانوی مجتهده حضور در کانون تبلیغات دینی بانوان در اصفهان و تدریس قرآن و پاسخ‌گویی به پرسش‌های دینی بود. بانو امین کتاب‌های خود را با نام مستعار بانوی ایرانی یا بانوی اصفهانی به چاپ می‌رساند. از شاگردان برجسته ایشان می‌توان به زینت‌السادات علویه همایونی، عفت‌الزمان امین، بتول غازی، ربابه الهی، زهرا چوب چینی، صدیقه حکیمیان، فخرالسادات قلمکاریان، محبوبه گلستانیان، بدرالسادات مدرس خاتون‌آبادی و بتول عسکری اشاره کرد. بانو امین پس از 88 سال جهد و طلب علم در سال 1362 ه.ش. در اصفهان دار فانی را وداع گفت. جنازه‌اش در بقعه خانوادگی خاندان امین، در تخت فولاد اصفهان، به خاک سپرده شد.

 

آثار

 



 

اربعین هاشمیه (عربی)

اولین تألیف بانو امین مشتمل بر چهل حدیث در توحید و صفات حق تعالی و اخلاق و احکام شرع و متضمّن بیانات فلسفی، عرفانی، اصولی و فقهی که در سال ۱۳۵۶ق به چاپ رسيده است.

مخزن اللئالی فی مناقب مولی الموالی علی علیه السلام

دومين كتاب بانو امین كه در سال ۱۳۸۹ق به پايان رسيده است. این کتاب در یک مقدّمه، پنج باب و یک خاتمه به ذکر فضایل و مناقب امیرالمؤمنین علی (ع) می‌پردازد.

سیر و سلوک در روش اولیاء و طریق سیر سعداء

محتوای این کتاب همان گونه که از عنوان آن برمی‌آید در کشف و شهود و سیر الی اللّه است و به نحوی تداعی‌کننده مناجات‌نامه خواجه عبدالله انصاری است. در اين كتاب بانو امین با بيان هشت مرحله سير به سوی خدا و راه يافتن به ملكوت و ذكر حديثی از پيامبر گرامی اسلامی (ص) كه اسماء الهی را ۹۹ عدد می‌دانند، به شرح و بيان اين اسماء خداوند پرداخته است. اين كتاب در سال ۱۳۲۳ش در اصفهان و در سال ۱۳۶۰ش در تهران به چاپ رسيد.

معاد یا آخرین سیر بشر

مطالب مندرج در این کتاب، در قالب نه مقاله نگاشته شده‌اند. اين كتاب اولين بار در سال ۱۳۲۶ق در تهران و بار دوم در سال ۱۳۳۴ق در تبريز و بعد از آن هم چند بار در اصفهان به چاپ رسيده است.

مخزن العرفان (فارسی)

این کتاب تفسیر جامعی از قرآن کریم در ۱۵ جلد ‌است که بین سال‌های ۱۳۳۶ تا ۱۳۵۴ش در اصفهان به چاپ رسید. روش ايشان در تفسير قرآن بر اين منوال است: ابتدا آيات را می‌آورد و ترجمه و توضيح آن را بيان می‌كند. سپس توضيح و چگونگی شأن نزول آيات را ذكر كرده، پس از آن به نقل اقوال مفسران و احاديث حضرات معصومين (ع) پرداخته و در پايان نظر و برداشت خود را عرضه می‌كند. در تفسير بيشتر از مرحوم ملاصدرا مطالبی نقل می‌كند و گاهی نيز از ساير عرفا، از جمله مرحوم فيض استفاده نموده است و در مواردی هم از علامه طباطبائی نقل قول كرده است.

النفحات الرحمانیه فی الواردات القلبیه

اين كتاب در سال ۱۳۶۹ق با مقدمه‌ای از شيخ عبدالله سبيتی عاملی به زبان عربی در اصفهان چاپ شده است. در سال ۱۳۸۷ش توسط آقای مهدی افتخار به فارسی ترجمه و با عنوان نسيم‌های مهربانی به چاپ رسيد.

اخلاق و راه سعادت، ترجمه كتاب طهاره الاعراق ابن مسكويه

این كتاب در ۵۶ سالگی بانو امین به پايان رسيده است. وی نظرهای شخصی و برداشت‌های خود را در حاشيه كتاب آورده و در متن آن تنها به ترجمه نوشتار ابن مسكويه كفايت نموده است. این کتاب در سال 1368ق به چاپ رسیده است.

روش خوشبختی و توصیه به خواهران ایمانی

در این کتاب سعی شده ‌است معنای «سعادت و خوشبختی» و راه نیل به آن با زبانی ساده و همراه با اندرزهای نیکو به زنان گفته شود. برای این منظور، پس از توضیح پیرامون دو رکن خوشبختی، یعنی «آسایش بدن و صحّت مزاج» و دیگری «آسایش فکر و استراحت خیال و آرامش روح»، که در نتیجه رعایت دو اصل اساسی «عقاید صحیح و ایمان به مبدأ و معاد» و «اخلاق نیکو» حاصل می‌شود، به ارکان دین و ایمان می‌پردازد. این کتاب در سال 1338 به چاپ رسیده است.

جامع الشتّات (عربی)

این کتاب مشتمل بر پرسش‌های متعددی است که استادانی همچون محمّدعلی قاضی طباطبایی، شیخ محمّد طه هنداوی نجفی‌زاده و سیدحسن حسینی از وی پرسیده‌اند و پاسخ‌های مبسوطی که وی برای آنان تحریر کرده‌است. این پرسش‌ها و پاسخ‌ها توسط شیخ مرتضی مظاهری نجفی، جمع‌آوری و تنظیم شده‌اند. این کتاب در سال 1344ش به چاپ رسیده است.

 

مقبره بانو امین به همراه سنگ مزار

 
 

اسناد

 

اجازه روایت بانو امین به آیت‌الله نجفی مرعشی

 

اجازه اجتهاد آیت‌الله محمد کاظم شیرازی و تصدیق آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری ذیل آن به بانو ‌امین

 

مجوز تأسیس دبیرستان به بانو امین در شهر اصفهان

 

نامه درخواست موافقت وزارت آموزش و پرورش با مدیریت بانو امین بر مدرسه مکتب فاطمه امین

 

درخواست مجوز تأسیس مدرسه (دستخط بانو امین)

 

صوت بانو امین