تجربه قحطی بزرگ ایرلند و ایران به روایت اسناد و ظرفیت‌های همکاری طرفین مورد بررسی قرار گرفت
به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، سفارت جمهوری اسلامی ایران در دوبلین پایتخت جمهوری ایرلند، طی هماهنگی با مراکز پژوهشی و فرهنگی ایران و موزه مهاجرت ایرلند (EPIC)، وبیناری تحت عنوان «تجربه قحطی بزرگ ایرلند» را در روز 4 شنبه 3 آبان 1402/ 25 اکتبر 2023 ، برگزار کرد. پژوهشکده اسناد معاونت پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران و اداره کل موزه‌ها دو نهاد داخلی مشارکت‌کننده در این رویداد بودند.
هدف از برگزاری این وبینار، آشنایی و هماهنگی برای انتقال تجربه روایتگری تاریخ معاصر و بررسی ظرفیت‌های همکاری علمی میان مراکز موزه‌ای، آرشیوی و پژوهشی ایران و ایرلند با محوریت بررسی علمی و مستند میزان تلفات انسانی، نحوه حضور و نقش کشورهای استعمارگر در گسترش قحطی، همچنین نقش موزه‌ها و مراکز آرشیوی در تبیین فجایع انسانی از خلال منابع مکتوب و اسناد آرشیوی بود.
کاظم شریف‌کاظمی، سرپرست سفارت جمهوری اسلامی ایران در دوبلین، با، معرفی سخنرانان ایرانی و ایرلندی و دلایل برگزاری این وبینار، آغازگر برنامه بود.
سپس علی کالیراد، رئیس پژوهشکده سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، ضمن خوش‌آمدگویی به حاضران، ضمن معرفی اجمالی، از ساختار و وظایف اسنادی سازمان اسناد ملی ایران سخن گفت.
قدیری‌نیا نمایندۀ بخش بین الملل اداره کل موزه‌های کشور، با برشمردن آثار موزه‌ای به عنوان سرمایه‌های فرهنگی خاطرنشان ساخت ایران دارای موزه‌های متنوعی بالغ بر صدها موزه با موضوعات مختلف است.
در ادامه این وبینار، الهام ملک‌زاده، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، به ارائه گزارشی مستند از پدیده قحطی ایران طی جنگ جهانی اول پرداخت.
به گفته ملک‌زاده قحطی و خشکسالی در ایران با توجه به شرایط جغرافیایی و عوامل دیگر سابقه داشته است، اما آخرین قحطی گسترده در دوران قاجار و مقارن با جنگ جهانی اول رخ داد. اثرات عمیق این پدیده، دقیقا از سال 1914 میلادی که جنگ شروع شد با نقض اعلام بی‌طرفی ایران از سوی بریتانیا، روسیه و عثمانی، تبعاتی فراتر از شیوع قحطی طبیعی برای ایرانیان در پی داشت و به مهاجرت‌های دسته‌جمعی به خارج از ایران انجامید. این در حالی است که اساسا ایران در جنگ دخالت نداشت.
وی ادامه داد: مطالعه دقیق این وقایع، با جستجو و بررسی اسناد آرشیوی بر جای مانده از آن واقعه می‌تواند آگاهی‌های دقیق‌تری از آنچه بر مردم ایران گذشته است را نشان دهد. روزنامه های چاپ شده در ایران نیز گزارش هایی تکان دهنده از آن روزگار به تصویر کشیده است. هزاران برگه سند منتشر نشده آرشیوی در مراکز اسنادی ایران، اعم از سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی و مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه وجود دارد که بیانگر فجایعی است که در آن دوره بر مردم ایران رفته است.
در ادامه وبینار «تجربه قحطی بزرگ ایرلند» نیتن منیون، معاون و مدیر ارتباطات موزه مهاجرت ایرلند، و کاترین هیلی، پژوهشگر تاریخ در وزارت امورخارجه جمهوری ایرلند و محقق موزه مهاجرت ایرلند، به اهمیت قحطی بزرگ ایرلند در نیمه نخست قرن نوزدهم و پیامدهای سیاسی و اجتماعی آن اشاره کردند. این واقعه تاریخی در همچنان حافظه ملی ایرلندی‌ها باقی مانده و از همین رو برای بزرگداشت آن و جانباختگان دوران قحطی، یادبودها، گنجینه‌ها و نمادهای متعددی در جمهوری ایرلند ساخته شد. موزه مهاجرت ایرلند نیز با هدف حفظ میراث مهاجرت ایرلندی‌ها به سرزمین‌های بیگانه در سال 2016 میلادی در شهر دوبلین افتتاح شد. کاترین هیلی تصریح نمود که با توجه به آنچه در جلسه امروز از قحطی ایران ارائه شد به شباهت‌های موجود بین پدیده قحطی ایران و ایران پی بردم. ایرلند در دوره قحطی بزرگ در وضعیت استعماری به سر می‌برد، با کمبود غلات و گندم مواجه بود و از این رو با تلفات انسانی بسیاری مواجه شد و به سبب آن یک میلیون نفر از ایرلند مهاجرت کردند.
در بخش پایانی وبینار«تجربه قحطی بزرگ ایرلند»، کاظم شریف‌کاظمی، سرپرست سفارت جمهوری اسلامی ایران در دوبلین، ظرفیت‌های همکاری نهادهای پژوهشی، آرشیوی و موزه‌ای دو طرف را به منظور استفاده از تجربیات هر یک در اجرای فعالیت‌های علمی و مطالعات اسنادی ارزیابی و جمع‌بندی کرد.
در این نشست علیرضا مختارپوررئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران به شکل مجازی ، فاطمه صدر معاون پژوهش و منابع دیجیتال سازمان و برخی از مدیران و اعضای پژوهشکده اسناد سازمان به شکل حضوری شرکت داشتند.