علیرضا مختارپور به مناسبت هفته دولت بخش­هایی از فعالیت یکساله سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران را شرح داد

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، علیرضا مختارپور رئیس این سازمان با اشاره به تاریخچه تاسیس کتابخانه ملّی گفت: از تاسیس کتابخانه ملّی ایران بیش از 90 سال می گذرد که بر اساس قانون مصوب دوم آبان سال 1369 در مجلس شورای اسلامی، به فعالیت خود ادامه داده است. در ادامه مسیر شورای عالی اداری کشور تصمیم گرفت مرکز اسنادِ ایران را به کتابخانه ملّی ایران الحاق کند و در حال حاضر دو بخش مرکز اسناد ملّی و کتابخانه ملّی در مجموعه سازمان اسناد و کتابخانه ملّی قرار دارند..

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران با اشاره به فعالیت های بخش کتابخانه ای این سازمان گفت: عمده فعالیت کتابخانه ملّی ایران در بخش کتابخانه ای، گردآوری، حفاظت و سازماندهی اطلاعات مربوط به آثار مکتوب کشور است که به صورت نسخه های خطّی، چاپ سربی، چاپ سنگی و چاپی وجود دارد. به عبارتی هر کتابی که در کشورمان منتشر می شود، باید 2 نسخه از آن در کتابخانه ملّی ایران باشد و در عین حال هر کتابی که درباره ایران در کشورهای دیگر منتشر می شود و یا هر کتابی که به زبان فارسی در جهان نوشته می شود نیز باید نسخه ای از آن جمع آوری شود. همچنین هر کتابی که هر هموطن ایرانی در هر کشوری از دنیا به هر زبانی و درباره هر موضوعی بنویسد باز باید نسخه ای از آن در کتابخانه ملّی موجود باشد.

وی تصریح کرد: در واقع فرهنگ مکتوب کشور ما مجتمع در کتابخانه ملّی ایران است. از همین رو در حال حاضر نزدیک به 3 میلیون و 800 هزار نسخه چاپی، 40 هزار نسخه خطّی، 35 هزار نسخه چاپ سنگی، 3 هزار کتاب چاپ سربی و 467 هزار پایان­نامه و منابع دیگر در کتابخانه ملّی جمع آوری شده است که این آثار پس از توصیف و فهرست نویسی به صورت الکترونیک در شرایط استاندارد نگهداری می شود و در اختیار پژوهشگران و محققان قرار می گیرد. ضمن اینکه کتب چاپی که پنجاه سال از فوت مولف گذشته و مشکل حق مولف نداشته باشد؛ از نظر قانونی این اجازه وجود دارد که به شکل الکترونیک در اختیار مخاطب قرار گیرد.

علیرضا مختارپور درباره فعالیت های اسنادی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران اظهار داشت: در بخش اسناد وضعیت فرق می­کند. تمام اسناد اداری، حقوقی، قضایی، سیاسی و فرهنگی کشور که از نظر شورای فرا قوه­ ای اسناد با حضور نمایندگان مجلس و قوه قضاییه گذشته باشد و به تشخیص آنها جزو اوراق امحایی نباشد در بخش اسناد ملّی نگهداری می­شود. بر همین اساس سالیانه از تمام دستگاه ها و قوای مختلف بیش از یک میلیارد سند تعیین تکلیف می شود که مقداری از آنها بعد از عفونت زدایی، مرمت، فهرست نویسی و دیجیتال سازی در سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران نگهداری می شود و باقی اسناد که تشخیص داده شود نیاز به نگهداری ندارند، امحا می شود. در واقع امحا کردن اسناد اداری کمکی است به سازمان های اداری کشور تا فضای بیشتری برای فعالیت های اداری و سازمانی در اختیار گیرند. سال گذشته حدود 50 هزار متر مربع از فضای دستگاه های دولتی با همین رویکرد آزادسازی شد.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در بخش دیگری از گفتگوی خود با برنامه رادیویی «کتاب فرهنگ»، درباره میزان و چگونگی دسترسی به نسخ خطّی گفت: نسخه های خطّی به چندین صورت ارائه می شود. به این شکل که برخی از نسخ از طریق پایگاه اطلاع رسانی کتابخانه ملّی در اختیار مراجعه کنندگان قرار می گیرد که می توانند به صورت رایگان و با کیفیت خوب آنها را مشاهده کنند. یک شکل از نسخ خطّی هم وجود دارد که در اختیار پژوهشگران و محققان قرار می گیرد و این دسته از افراد باید عضو کتابخانه ملّی باشند تا از طریق ارتباط با پایگاه اطلاع رسانی کتابخانه و پرداخت وجهی اندک نسخه مورد نظر را درخواست کنند. شکل دیگر ارائه اسناد، نمایشگاهی است که به مناسبت های مختلف هم در ساختمان کتابخانه ملّی هم در ساختمان اسناد ملّی برگزار می شود. بخش دیگر از اسناد هم در اختیار مطبوعات و رسانه ها قرار می گیرد. به عنوان نمونه سال گذشته در سالگرد واقعه گوهرشاد و نیز واقعه 15 خرداد، برخی از اسناد برای نخستین بار در اختیار رسانه ها قرار گرفت و منتشر شد.

علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران درباره مرمت و اهدای اسناد خاندانی گفت: برخی از مجموعه داران، خانواده ها و یا محققان اسنادی برای فروش به سازمان ارائه می دهند که این اسناد و آثار  در یک کمیته تخصصی ارزیابی و اگر از جهت صحت سلامت تایید شود خریداری می شود.

وی یادآور شد: شکل دیگر از اسناد و کتب خطّی در کشور ما، نزد خانواده ها است که به صورت علمی و ساختارمند در منازل نگهداری نمی شود. سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در این زمینه، برای نگهداری بهینه از این اسناد خدمات حفاظتی و مرمتی به هموطنان ارائه می دهد. زیرا ممکن است اسناد به دلیل ناآگاهی از شیوه های مراقبتی آفت بزنند و از آنجایی که یکی از مجهزترین واحدهای مرمت در کتابخانه ملّی مستقر است، افراد می توانند با مراجعه و ارائه سند ارزشمند خاندانی خود، در قبال پرداخت وجه، مجموعه خدمات مرمتی از جمله عفونت زدایی و گند زدایی دریافت کنند. در مواردی اصول مرمت روی اسناد از نظر کیفیت به اندازه ای درست انجام شده و اسناد را زیبا کرده که صاحبان اسناد، آنها را برای حفاظت بهتر به سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران اهدا می کنند. در همین راستا در سال گذشته تعداد 520 عنوان کتاب، 88 عنوان نسخه خطّی، 378 چاپ سنگی و 20 مجموعه تابلو، سند و نقشه اهدا شده که منابع خوب و ارزشمندی در اختیار سازمان قرار گرفته است.