سند در عصر دیجیتال، به عنوان ابزار تثبیت موضوعات و جهاد تبیین، یکه تاز است

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، مراسم اختتامیه جشنواره ملّی «اسناد افتخار- گفتار ماندگار» از سوی سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس و با مشارکت سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران برگزار شد.

محمدجواد جعفریان معاون اسناد ملّی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در این مراسم با اشاره به اینکه مقوله سند در عصر دیجیتال در مقایسه با سایر رسانه های جمعی همچنان معتبر است؛ گفت: همه ما می دانیم که در عصر دیجیتال زندگی می کنیم. عصری که شاهد لحظه به لحظه رنگ باختن رسانه در فضای سنتی و قدیمی و خروج تک به تک رقبای رسانه ای سنتی از میدان اطلاع رسانی در عصر دیجیتال هستیم.

 وی ادامه داد: در ابتدا شاهد کمرنگ شده رادیو در مقابل رسانه های دیجیتال بودیم و بعد از آن روزنامه ها و رسانه های مکتوب برای ادامه حیات خود، دیجیتالی شدن را برگزیدند. پس از آن، سینما و تلویزیون در مواجهه با اقتضائات عصر دیجیتال، دچار چالش شدند. اما در بازار دیجیتال، تنها سند بود که با وجود قدمت و کهنگی، اعتبارش بیشتر شد و همچنان به عنوان ابزار جهاد تبیین و ابزار تثبیت موضوعات در عصر دیجیتال و حتی فضای مجازی، با قوت پیشتاز و یکه تاز است.

جعفریان درباره اهمیت اسناد گفت: اهمیّت اسناد زمانی مشخص تر می شود که روایت های متناقضی از یک موضوع مطرح باشد. روایت ها از یک جنگ، نزاع و درگیری در دو طرف متخاصم، تا هریک ثابت کنند روایت صحیح، آن روایتی است که من مطرح می کنم و هنوز هم شاهد هستیم دنیای غرب روایت های اغراق آمیز از حمله شاه سوم هخامنشی در 2600 سال پیش تاکنون عرضه می کند و بر مبنای آن، فیلم «سیصد» را می سازند تا نمادی از پیروزی دنیای غرب بر دنیای شرق باشد و به این ترتیب است که روایت های نادرست و جعلی مبنا قرار می گیرد.

وی تأکید کرد: اهمیّت اسناد از این نظر که تاریخ و هویت ملّت ها و سرزمین ها را می سازند؛ قابل توجه است. کشور ما ایران در همسایگی خود، جنگ بزرگ و متفاوتی را تجربه کرد. بسیاری از ما در سنین مختلف، یا مستقیماً در جنگ تحمیلی حضور داشته ایم و یا شاهد مبارزه بزرگ برای حفظ سرزمین مان بوده ایم. بنابراین دفاع مقدس، حلقه پیوستگی ما ایرانیان با هر اندیشه، نژاد، مسلک و مرام است. به اعتقاد من در حوزه تولید محتوا در حوزه دفاع مقدس باید نهایت وسواس و کمال دقت را به خرج داد. از همین رو در معاونت اسناد ملّی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران بر خود وظیفه و فرض واجب می دانیم تا در موضوعات مربوط به دفاع مقدس، حساسیت و دقت مضاعفی داشته باشیم. لذا در راستای همکاری با سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس تلاش می کنیم از این میراث گرانبها به بهترین شکل حفاظت کنیم و جمع آوری اسناد در این حوزه نیز از اولویت های ما است.

معاون اسناد ملّی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، میزبانی از 60 میلیون برگ سند مربوط به دفاع مقدس را از افتخارات این سازمان برشمرد و گفت: در معاونت اسناد ملّی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران میزبان 60 میلیون برگ از اسناد در حوزه دفاع مقدس هستیم، البته همه این اسناد هنوز به طور کامل فهرست نویسی و دیجیتال سازی نشده است، اما تلاش ما بر این است که این اسناد را در زمان و دوره خود به کار ببریم تا نسل جوان بتوانند به شکل مطلوب از آنها استفاده کنند. همچنین در دوره جدید مدیریتی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، جمع آوری و فراهم آوری اسناد در حوزه دفاع مقدس از مهمترین وظایف و مأموریت های سازمانی به شمار می رود.

جعفریان خاطرنشان کرد: در حال حاضر از دو منشأ بسیار مهم و منحصر به فرد، اسناد دفاع مقدس جمع آوری می شود که یک منشأ آن خارجی است، یعنی کشوری که اتفاقاً نقش مهمی هم در جنگ تحمیلی بر مردم ایران داشته است و طی توافق هایی که صورت گرفته، این اسناد را دریافت خواهیم کرد و زوایای پنهان و نگشوده ای از افتخارات ملّت در 8 سال دفاع مقدس به دست خواهیم آورد.

چرا تاریخ شفاهی مهم است؟ 

در ادامه این مراسم امیر سرتیپ نبی سهراب جانشین بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس با بیان این مطلب که همکاری سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس با سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران و بهره مندی از نگاه کارشناسی در حوزه اسنادی از افتخارات ملّی به شمار می آید؛ گفت: در همایش «اسناد افتخار - گفتار ماندگار» از 120 عنوان کتاب تاریخ شفاهی و 50 جلد کتاب مرجع اسنادی که تعداد 11 کتاب ترجمه ای است، رونمایی شد. مجموع ترجمه ها دربرگیرنده اسناد آرشیوی کشور انکلستان است که برای اواین بار رونمایی می شود.

وی ادامه داد: در این مجموعه آرشیوی که در کشور انگستان موجود است، موضوع دفاع مقدس ایران به روایت بیگانگان وجود دارد. این اسناد از نگاه دشمنان و یا بعضاً یاری کنندگان آنها است. آرشیو کشور انگلستان از بزرگترین و کامل ترین مراکز آرشیو بین المللی وقایع بزرگ دنیا به شمار می آید. وقتی از چرچیل پرسیدند با پول دو قرن استثمار کشورها و سرزمین های متعدد چه کردید؟ در پاسخ گفت که با این پول، سیستم بزرگ آرشیو وقایع درست کرده ایم. اطلاعات مربوط به جنگ جهانی اول و دوم کشورهای حوزه خلیج فارس و بسیاری دیگر از اطلاعات منطقه ای در این آرشیو موجود است. تا جائی که آمریکا در حوزه مطالعات مردم شناسی کشورهای عراق و افغانستان، از داده های این آرشیو استفاده کرد.

جانشین بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس با بیان این مطلب که در جشنواره ملّی «اسناد افتخار- گفتار ماندگار» دو محور مهم در حوزه اسناد و گفتار (تاریخ شفاهی) مورد بررسی قرار گرفت، بر اهمیت این دو محور هم از جهت ملّی و هم بین المللی تأکید کرد.

امیرسرتیپ نبی سهراب اظهار داشت: حدود 5 میلیون ایرانی از نقاط مختلف کشور در دفاع مقدس حضور داشتند، ولی تاکنون تنها چند درصد از تاریخ شفاهی این عزیزان ثبت و ضبط شده است. به همین دلیل معتقدم در برابر سیل عظیم حضور ایثارگران در دفاع مقدس، این تعداد مصاحبه تاریخ شفاهی بسیار اندک است و تنها بخش کوچکی از وظیفه ملّی خود را به انجام رسانده ایم. واقعیت این است تاریخ شفاهی جنگ جهانی دوم در عصر کنونی وجود ندارد. اما دفاع مقدس هنوز در نزدیکی ما است که یکی از مهمترین ویژگی های ثبت و ضبط تاریخ شفاهی دفاع مقدس، در قید حیات بودن رزمندگان و ایثارگران است و برای ثبت خاطرات باید رزمندگانی که در شهرستان ها زندگی می کنند را شناسایی کرد و سراغ آنها رفت و ابعاد مختلف دفاع مقدس را در روایت های آنها به ثبت رساند.

میزان اهمیّت اسناد دفاع مقدس و کتاب های مرجع

وی با اشاره به اینکه در طول 8 سال دفاع مقدس میلیون ها سند از روزهای دفاع مقدس به جا مانده است، گفت: اسناد جمع آوری شده منبع غنی برای محققان، دانشجویان، اساتید و طیف های مختلف جامعه است. اما به اعتقاد من آگاهی از این اسناد برای دانش آموزان و نوجوانان اهمیت بیشتری دارد، زیرا جمع آوری اسناد مربوط به دفاع مقدس و انجام مصاحبه های تاریخ شفاهی با ایثارگران و تدوین آنها از تحریف در روایت دفاع مقدس جلوگیری می کند و یکی از مأموریت های بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس نیز دسترس پذیر کردن اسناد برای دانش آموزان و نوجوانان است تا بتوان غرور ملّی نسل جوان را تقویت کرد. در همین راستا از آحاد مردم عزیز ایران و مسئولان می خواهم که اسناد مربوط به دفاع مقدس را که به شکل شخصی و یا سازمانی نگهداری می کنند به سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس ارسال کنند تا با جمع آوری آنها زمینه فعالیت های پژوهشی و تحقیقاتی بیش از گذشته فراهم شود.

جانشین بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس ادامه داد: بسیاری از رزمندگان، آزادگان و جانبازان دفاع مقدس در شهرستان ها زندگی می کنند که دسترسی فیزیکی به آنها به دلیل کهولت سن دشوار است، به همین دلیل معتقدم باید طی فرایندی با بکارگیری نرم افزارهای پیشرفته در فضاهای داخلی، امکانی را فراهم کرد تا ایثارگران خاطرات خود را به صورت صوت یا نوشتار به دست ما برسانند. انجام این مهم در شرایطی که در عصر دیجیتال و با پیشرفت های فناوری به سر می بریم، سخت نیست و کاری شدنی است.

در ادامه سرهنگ عبدالله اسماعیلی رئیس تاریخ شفاهی سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس نیز با ارائه آمار تولید محتوای تاریخ شفاهی در حوزه دفاع مقدس گفت: تاکنون حدود 75 هزار ساعت مصاحبه تاریخ شفاهی ثبت و ضبط شده است که از این تعداد 113 هزار صفحه پیاده سازی و 103 هزار مطلب تدوین شده است و 160 عنوان کتاب تاریخ شفاهی در حوزه دفاع مقدس منتشر شده است. 

در پایان مراسم اختتامیه جشنواره ملّی «اسناد افتخار- گفتار ماندگار» پژوهشگران و ‌نویسندگان کتب تاریخ شفاهی دفاع مقدس تقدیر شدند.