نشست تخصصی هستی‌نگاری در سازمان اسناد و کتابخانه ملی برگزار شد
به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، در ابتدای این نشست سهیلا فعال رئیس گروه منابع غیرکتابی سازمان، با اشاره به ضرورت سازماندهی منابع غیر کتابی و چالش ها و کمبودهای موجود در ساختار کتاب شناختی منابع موجود در سازمان گفت: با توجه به سیر تحول و توسعه نظام‌های سازماندهی اطلاعات و دانش در سال‌های اخیر، تلاش کرده است از طریق بررسی کاربرد الگوهای مفهومی و به‌طور اخص هستی‌نگاری، رویکرد جدیدی به موضوع سازماندهی اطلاعات منابع غیرکتابی داشته باشد.
وی در ادامه به بخشی از پژوهش در حال انجام خود با عنوان «کاربرد هستی‌نگاری در سازماندهی منابع غیرکتابی» اشاره کرد و با ارائۀ نمونه‌ای از هستی‌نگاری منابع غیرکتابی (نمایش پوستر همین نشست و کلاس‌ها، ویژگی‌ها و روابط آن) به تشریح الگوی حاصل از این پژوهش پرداخت.
فریبرز خسروی معاون کتابخانه ملی گفت: کتابخانه ملی ایران حسب وظیفه راهبردی که در حوزه مدیریت اطلاعات دارد طبیعتاً باید با پیشرفت‌هایی که در این حوزه رخ می‌دهد و با ابزارها و روش ها و استانداردهای نوینی که شکل می‌گیرد خودش را همگام کند.
وی ادامه داد: یکی از این مباحث داده‌های پیوندی و موضوعاتی است که در این حوزه در حال طرح است. رساله ها و پایان‌نامه‌های زیادی در این حوزه تدوین شده و یا در حال تدوین است که بیشتر جنبه تئوریک دارند و کمتر به منصه ظهور و عمل رسیده‌اند. بعضا هم که اگر دستاورد عملی داشته، در دسترس همگان قرار ندارند.
معاون کتابخانه ملی اظهار داشت: برای حرکت عملی به آن سو حرکت های خودجوشی در سازمان شکل گرفته است. ابتدا مجموعه اصطلاح‌نامه «اصفا» با همتی که عزیزان و بزرگواران سازمان داشتند با یک برنامه منسجم اطلاعات موجود «اصفا» در «رسا» بررسی شد، کاستی‌های آن برطرف شد و به اسکاسموس منتقل شد. این کار روند نسبتا پیچیده‌ای داشت و خوشبختانه همه مراحل هم توسط عزیزان سازمان انجام شد. امیدوارم در همین روزها بتوانیم این را در وب بالا بیاوریم و همه کاربرانی که علاقه‌مند به این حوزه هستند بتوانند از آن استفاده کنند. در این زمینه همکاران تبحر زیادی پیدا کردند و به عقیده من در آینده با سرعت و صحت بیشتری می‌توانند این کار را انجام دهند.
خسروی افزود: کار دیگر آغاز شده، رفتن به سمت تولید هستی‌نگاری‌ها است و نخستین آن، هستی‌نگاری ایلات است که تقریبا۹۰ درصد آن تمام شده و امیدوارم شیوه ارائه آن را همکاران بتوانند مهیا کنند تا در اختیار جامعه کتابداری کشور قرار گیرد. حوزه هایی از «اصفا» نیز قرار شده است به هستی‌نگاری تبدیل شود. ارتباطات، تقریبا تمام شده و قابل ارائه است که برای آن هم منتظر سامانه‌ای هستیم که بتوانیم ارائه درستی از این آنتولوژی ها داشته باشیم. دو حوزه دیگر هم در دست تهیه است و امیدواریم آنها هم به جایی برسند که قابل ارائه باشد.
سودابه نوذری رئیس گروه پژوهشی علوم داده و هوش مصنوعی درباره موضوع «هستی‌نگاری فراداده‌ای پایان‌نامه‌های علم اطلاعات و دانش شناسی» سخرانی کرد.
نوذری با توصیف وضعیت حاضر سازماندهی پایان‌نامه‌های موجود در کتابخانه دیجیتال، به اهمیت این منابع از جنبه مختلف‌های و لزوم بازنمونِ هر چه بیشتر آنها برای پژوهشگران اشاره کرد
رئیس گروه پژوهشی علوم داده و هوش مصنوعی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: هشت لنز معنایی مناسب برای انتشار علمی معنایی پایان‌نامه‌ها به منظور تدوین الگوی هستی‌نگاری فراداده‌ای این منابع وجود دارد و این لنزها عبارتند از: لنز بستر پژوهش، لنز نقش‌های پدیدآورندگان، لنز بستر یا محمل انتشاراتی، لنز ساختار و محتوای پژوهش‌ها، لنزهای بلاغی، لنز ارجاعات، لنز استدلال و لنز معناها.
نوذری در ادامه برای هر لنز معنایی، هستی‌نگاری مربوط از مجموعه هستی‌نگاری‌های اسپار (SPAR) را معرفی کرد و افزود: مجموعه هستی‌نگاری‌های اسپار، هستی‌نگاری‌های طراحی شده به منظور انتشار و ارجاع‌دهی معنایی هستند و جنبه‌های مختلف حوزه انتشارات علمی را توصیف می‌کنند.
رئیس گروه پژوهشی علوم داده و هوش مصنوعی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در پایان این نشست تخصصی به معرفی سابقه مطالعاتی این حوزۀ پژوهشی از چهار جنبه مختلف پرداخت وگفت: پژوهش‌هایی دربارۀ دسترس‌پذیرکردن، اصلاح، یکپارچه‌سازی و پیوند و غنی‌سازی فراداده‌های پایان‌نامه‌ها؛ پژوهش‌هایی دربارۀ وب معنایی، فناوری معنایی، هوش مصنوعی در کتابخانه‌های دیجیتال و کتابخانه‌های معنایی دیجیتال؛ پژوهش‌هایی که مشخصا «ایجاد هستی‌نگاری‌های فراداده‌ای را پیشنهاد یا ارائه کرده‌اند و پژوهش‌هایی که با بهره‌‌گیری از مجموعۀ اسپار و ویرایشگر پروتژ، هستی‌نگاری‌های فراداده‌ای را بر پایه گراف RDF پیشنهاد داده‌اند.