یکتاپرستی مبنای وحدت اسلامی است

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، اشرف بروجردی رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: در ابتدای امر فرا رسیدن هفته وحدت و رسالت محمدی (ص) را که بر مدار انسجام، اتحاد و اتفاق مسلمانان شکل گرفته را تبریک می گویم و این مهم با میلاد حضرت محمد (ص) که پیامبر خاتم است، معنا و مفهوم پیدا کرده است.

بروجردی گفت: سی وپنجمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی برگزار شد تا راه های رسیدن به وحدت میان مسلمانان جستجو شود و موضوعاتی در این کنفرانس تعیین شد تا ما بتوانیم بر اساس آن راهکارهای مناسب را برای دست یابی به وحدت پیدا کنیم.

وی افزود: یکی از موضوعات مطرح شده در این دوره از کنفرانس،‌ وجوه تمایزو تشابه جهاد با جنگ از نگاه مذاهب اسلامی است که در نهایت می خواهد به صلح برسد. با این پیام روشن که صلح می تواند گزینه مناسبی برای ایجاد وحدت در جامعه اسلامی باشد.

رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ادامه داد: آنچه که به ما کمک می کند راه زیست مسلمانی را از خلال آموزه های پیامبر به دست آوریم این است که بتوانیم ندای وحدت را نصب العین خودمان قرار دهیم، در گام نخست پرستش خدای یکتا می تواند زمینه ساز این بحث باشد و میلاد حضرت محمد (ص) ما را به آن فرا می خواند.

بروجردی گفت: متاسفانه با همه گیری ویروس کرونا بسیاری از انسان های شریف و عزیزانمان را از دست دادیم و جا دارد از خداوند یکتا و پیامبر اسلام تقاضا کنیم که هرچه سریعتر این بیماری از میان جامعه بشری رخت بربندد.

وی یادآور شد: در سی وپنجمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی گرد هم آمدیم تا زیست محمدی را بازخوانی و آن را به عنوان بهترین زیست بشری انتخاب کنیم، از ضروریات این بازخوانی جامع و کامل به کارگیری خرد و عقل بشری در فهم درست است. به اعتقاد من از میان موضوعاتی که شناخت صحیح از وحدت میان مسلمانان را بیان می کند، موضوع «جهاد و رابطه آن با جنگ است» که این موضوع مورد بحث من است.

رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: در آغاز به تعریفی از جهاد یا جنگ می پردازم تا هدایت گر این بحث به سمت وحدت مسلمانان باشد. جهاد یکی از مفاهیم دین اسلام است که از ریشه جهد به معنای هر نوع پوشش و فعالیت و تلاش است، در حالی که قتل و قتال اقدام به قصد جان دیگری یا جان خود است که در مقابل حمله و تهاجم و نهایتا دفاع از خود شکل می گیرد و عنوان قصاص را به خود می گیرد و یا مقاومت در برابر توسعه و گسترش دین اسلام معنا پیدا می کند.آیات عدیده قرآن تبیین گر اقدام به قتل در شرایط مختلف است از جمله ظلم کردن و عدم وفای به عهد و غیره است.

بروجردی افزود: در هیچیک از آیات قرآن کریم که در آن موضوع جنگ و قتال مطرح است از واژه جهاد استفاده نشده است بلکه بیان یک واقعیت اجتماعی است که ملت ها برای دست یابی به قدرت و تامین منافع خودشان با یکدیگر به نزاع می پردازند و این آیات وظیفه مسلمانان را در صورت انجام امر قتال بیان می کند و عمدتا ناظر بر حفظ حریم انسان هاست و اینکه مجوز قتال در صورتی صادر می شود که شرایط در امان بودن، محدود و تنگ باشد.

وی گفت: اما آنچه که در فرهنگ حکومت داری دینی و در میان مسلمانان مطرح است به کارگیری امر جهاد به عنوان امر مقدس در مقابله با مشرکین و کفار. پس جهاد  می تواند امر مقدس باشد مشروط بر اینکه در زمان امام معصوم باشد و در مقابل تهاجم و حمله صورت گرفته باشد و به احتمال اینکه این تهاجم به قصد جان افراد باشد.

رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ادامه داد:علمای شیعه به این مساله از دو منظر متفاوت نگاه می کنند، یک نگرش آن است که حفظ جان انسان و اختیار وی در انتخاب مسیر زندگی و رای اندیشه محترم است و خون او نباید ریخته شود، این رهیافت با استناد به آیه قرآن که می فرماید « مَن قَتَلَ نَفسًا بِغَيرِ نَفسٍ أَو فَسادٍ فِي الأَرضِ فَكَأَنَّما قَتَلَ النّاسَ جَميعًا وَمَن أَحياها فَكَأَنَّما أَحيَا النّاسَ جَميعًا ۚ ».

وی گفت: نگرش دوم قائل به ضرورت توسعه و تعمیم دین است به دلیل خاتمیت و فراگیری اسلام در کل جهان است و اینکه برای فراگیر شدن و توسعه دین باید با کفار و مشرکین که مانع اشاعه دین هستند تا سرحد قتل و جنگ مبارزه کرد و اشاره دارد به آیه شریفه « وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّىٰ لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلَّهِ  فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ بِمَا يَعْمَلُونَ بَصِيرٌ».

بروجردی گفت: اما برخی بر این باور هستند که رویدادهای 100 سال اخیر در حوزه منازعات و مناقشات نظامی و آزادی خواهانه ریشه در طراحی و توسعه شبکه ای از سیاست مداران و قدرتمندان برای تسلط بر جهان و سوق دادن آن به سمت اهداف از پیش تعیین شده خودشان دارد لذا سازمان های جاسوسی در سطح جهان گروه های پشت پرده، فراماسونرها، صهیونیست ها و گروه های اثرگذاری که تصمیم گیران پنهان در شکل گیری این حوادث و وقایع شمرده می شوند عامل اصلی این برنامه ریزی و طراحی منازعات می شناسد و حاصل آن را تامین منافع مادی و سیاسی ایشان می داند.

وی ادامه داد: بنابراین عنوان جهاد دادن به منازعات بر اساس باورها و اعتقادات ایدئولوژیک شکل می گیرد و اینجاست که مرز بسیار ظریف بین جهاد و جنگ مطرح می شود و اینکه اقدام به جهاد به عنوان یک وظیفه دینی و یکی از فروع دین اسلام مورد تایید قرار می گیرد. لیکن در بسیاری از آیاتی که در آن مسلمانان به جهاد ترغیب می شوند از واژه قتل یا جنگ استفاده نشده است. شاید نحوه مقابله با کفار و مشرکین به خود مسلمانان واگذار شده باشد. از جمله اینکه می فرماید :« يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ وَاغْلُظْ عَلَيْهِمْ  وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ  وَبِئْسَ الْمَصِيرُ» همانطور که ملاحظه می شود در این آیه موضوع جهاد با کفار و منافقین لزوماً کشتن آنها نیست بلکه سخت گرفتن بر آنها به هر طریقی که بتوانیم آنها را از تقابل با مسلمین و یا تهاجم بر علیه مسلمین بر حذر بداریم که ممکن است جنگ یکی از این راه ها باشد. اما نخستین و تنها راه نیست.

رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران اضافه کرد: در بررسی همه این آیات درمی یابیم که خداوند مجوز اقدام عملی به جهاد را به عنوان تهاجم، حمله و جنگ صادر نمی کند بلکه مجاهدت را در ایستادگی در مقابل تهدید و یا تلاش برای توسعه دین از راه های متعددی که هریک به زمان و مکان آن باز می گردد بستگی دارد. همانطور که امروز ما شاهد هستیم در کشور مسلمان این جهان، کشور افغانستان که عده ای با نام و عنوان مسلمانی اقدام به قتل می کنند و عده ای ایستادگی و مقاومت و تلاش می کنند تا متدعی را از حوزه و حریم خود دور برانند.

وی گفت: علمای شیعه آغازگری جنگ را با عنوان جهاد به جهاد ابتدایی تعبیر می کنند اما شرط آن فقط اذن امام معصوم و ایستادگی و مقاومت در مقابل تهاجم است؛ و حمله را به جهاد دفاعی می شناسند و آن را واجب می دانند، وظیفه همه مسلمانان می دانند که به اصطلاح مدافع حریم خودشان باشند، در اینجا بزرگ، کوچک و زن و مرد تفاوتی با یکدیگر ندارند.

رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران افزود: امر جهاد مطلقا امر واجبی است اما دفاع از مال یا آبروی فرد و یا جان و مال حفظ آبروی دیگران در صورتی واجب است که ظن غالب بر سلامت نفس وجود داشت باشد. این مساله را ما در فرمایش های محمد حسن نجفی صاحب جواهر الکلام و علمای دیگر شیعه چون میرزای نائینی، ملامحمد کاظم خراسانی، آیت الله حکیم، آیت الله خوئی، میرزا محمد تقی شیرازی شاهد هستیم که دلایلی را بر مقاومت در مقابل تعدی و نه آغازگری در جنگ ارائه می دهند.

وی تصریح کرد: حتی آیت الله سید روح الله موسوی خمینی این مساله را کاملا به عنوان یک امر مستقل نمی شناسند، ایشان در کتاب تحریر الوسیله بعد از بررسی مبسوط مساله امر به معروف و نهی از منکر در  چند مساله به بحث جهاد دفاعی پرداخته و نام آن را دفاع گذاشته است که مساله 28-26 و 28 -27 از تحریر الوسیله گویای این امر است.

بروجردی گفت: آرای فقهای اهل سنت درباره جهاد از سه مکتب فقهی و کلامی نشات می گیرد، جریان اعتدال گرایی، جریان فکری اخوانی و جریان سلفی تکفیری. جریان اعتدالی را مدرسه الازهر مصر پایه گذاری کرده است. جریان فکری اخوانی که قائل به این است که باید مبارزه خشونت آمیز علیه کفار صورت گیرد آنان شعاری دارند تحت عنوان «قرآن قانون ما، جهاد راه ما و شهادت مقصد ماست».

وی گفت: جریان مهمتر جریان سلفی تکفریی است که امروز ما با آن روبرو هستیم، شاخص ترین چهره این نگرش ابوالعلا مودودی است که او دیدگاه های خود را مبنی بر ضرورت جهاد در هر شرایطی لازم می داند اما با شدت بیشتر جریان تکفیری است که قائل بر این است که هر کسی که مثل ما نمی اندیشد باید سرش از تن جدا شود و عنوان کفر را به آن داده اند.از جمله کسانی که این تفکر را ترویج می دهد ابن تیمیه است او مرجع بسیاری از تفکراتی است که امروز به نام داعش و به نام جهاد در  اسلام تلاش می کنند.

وی گفت: با بررسی دیدگاه های علمای اسلامی شیعه و سنی باید اذعان کنیم که راه رسیدن به جامعه یک پارچه و متحد در گام نخست پرستش خدای یکتاست و این پرستش خود مبنای وحدت اسلامی است در جایی که خداوند می فرماید:« وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللَّهِ جَميعًا وَلا تَفَرَّقوا ۚ وَاذكُروا نِعمَتَ اللَّهِ عَلَيكُم إِذ كُنتُم أَعداءً فَأَلَّفَ بَينَ قُلوبِكُم فَأَصبَحتُم بِنِعمَتِهِ إِخوانًا وَكُنتُم عَلىٰ شَفا حُفرَةٍ مِنَ النّارِ فَأَنقَذَكُم مِنها ۗ كَذٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُم آياتِهِ لَعَلَّكُم تَهتَدونَ »

ریس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ادامه داد: در مجموع می توانیم نتیجه بگیریم که برای رسیدن به وحدت در جامعه اسلامی و پرهیز از نزاع فقط کسانی که حرف حق را می زنند و در مقابل حق تسلیم هستند می توانند منادی وحدت در جامعه باشند و هرکسی که در مقابل این تفکر ایستادگی کنند بی تردید کسی است که می شود با آن مبارزه کرد و در مقابل آن ایستادگی کرد. بر همین اساس از آموزه های پایداری امت اسلامی، پایداری اسلامی پایبندی به اتحاد، پرهیز از خشونت و جنگ است تا بتوانیم اسلام را به عنوان دین تمام و کمال در فضایی آرام  بدون نزاع گسترش دهیم. به امید آن روزی که مسلمانان بتوانند گفتگو را به جای مخاصمه و تعالی را به جای تنش و تقابل با یکدیگر به عنوان یک فرهنگ، یک باور و یک ایده که اسلام بر  اساس آن پایه گذار شده، پذیرفته باشند و به آن عمل کنند.

پایان خبر/