اسناد ملی و میراث مکتوب

خوانش سند تاریخی حاج ملاعبدالوهاب شفاهی درباره‌ی مسجد و مدرسه‌ی حیدریه.

سند نویافته

تاریخ انتشار: ۱۴۰۴/۳/۳ - ۸:۲۱:۰
آخرین تاریخ بروزرسانی: ۱۴۰۴/۳/۳ - ۸:۳۳:۱۷
خوانش سند تاریخی حاج ملاعبدالوهاب شفاهی درباره‌ی مسجد و مدرسه‌ی حیدریه.
مسجد و مدرسه حیدریه

پژوهشگر اسناد تاریخی در نشست تخصصی "خوانشی نو از مسجد و مدرسه حیدریه به روایت اسناد نو یافته" بر لزوم فهم لایه‌های معنایی، دلالت های ضمنی و تفکیک بافت فرهنگی و کاربردی متون اسناد تاریخی در حوزه قزوین پژوهی تاکید کرد.

دکتر مرتضی میرزاحسینی در تحلیل روایت مکتوب منتسب به حاج ملا عبدالوهاب مجتهد قزوینی درباره‌ی مسجد و مدرسه‌ی حیدریه گفت: این سند در ادامه‌ی سنت و ساختار دیوانخانه‌ای شهر قزوین تهیه شده و اطلاعات ارزشمندی از مناسبات سیاسی دوران صفویه و آرایش اجتماعی شهر قزوین در دوره قاجار ارائه کرده است.این قزوین پژوه در بیان ویژگی های یادداشت ملا عبدالوهاب مجتهد، ارجاعات تاریخی به متون قدیمه و تاکید بر استفاده از منابع شفاهی معتبر را از دیگر امتیازات سند برشمرد و گفت: علاوه بر تبیین فرهنگ شهری و حس تعلق به مکان، نگارنده متن به صورت آگاهانه فضایی که به واسطه این سند روشن کرده بسیار فراتر از موضوع سند است و اطلاعات وسیعی در اختیار قرار می‌دهد. میرزا حسینی، رفع ابهام در خصوص وجه تسمیه مدرسه حیدریه، آرایش اجتماعی شهر در دوره قاجار، تولیت مسجد و مدرسه حیدریه، رقبات و موقوفات، مراودات بین علمای شهر و تاثیر زلزله ۱۲۲۳ ه ق بر مسجد ‌و مدرسه حیدریه را از دیگر ویژگی های این یادداشت برشمرد.

پژوهشگر ابنیه تاریخی، مدرسه حیدریه و مسجد جامع را بیانگر توسعه منظم، قدرتمند و هدفمند شهر قزوین دوره سلجوقی برشمرد.  مدرسه حیدریه و مسجد جامع را سمبل های توسعه قزوین دوره سلجوقی دانست.

استاد سید مهدی مجابی در نشست تخصصی "خوانشی نو از مسجد و مدرسه حیدریه به روایت اسناد نو یافته" گفت: بنای عظیم مدرسه حیدریه و مسجد جامع کبیر با سرمایه گذاری سنگین در یک برنامه ریزی مشترک شهری طراحی شده و فهرست املاک وقفی متعلق به این دو بنا گویای کیفیت سازمان اجتماعی قزوین آن روزگار بوده است.وی افزود: وجود بیمارستان ها، آزمایشگاه ها، مدارس در مجموعه مسجد و محلات نزدیک مسجد جامع گویای توسعه منظم، قدرتمند و هدفمند قزوین بوده است.مجابی، کتیبه مسجد جامع قزوین را به عنوان یک سند تاریخی به لحاظ اجتماعی و مدنی دارای اهمیت دانسته گفت: حمایت از افراد آسیب پذیر و کودکان شاغل در بازار و واسپاری مسئولیت های حکومتی به جامعه نشانه های نظام اجتماعی پیشرفته و توسعه یافته شهر قزوین و در عصر و دوره سلجوقی است.

محمد جواد حضرتی ها پژوهشگر تاریخ قزوین در بازخوانی سند ملا عبدالوهاب شفاهی گفت: بازخوانی این سند داده های ارزشمندی به لحاظ مطالعات اجتماعی و آرایش طبقات شهری دوره صفویه تا قاجاریه ارائه می کند.
سند مکاتبه حاج ملاعبدالوهاب شفاهی درباره مسجد و مدرسه حیدریه در سال 1403 پس از کارشناسی در کارگروه ارزیابی و خرید اسناد آرشیوی غیردولتی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، از صاحب اثر خریداری و به منابع اسنادی این سازمان افزوده شد.