در نخستین روز از هفته‌ی کتاب، مرکز اسناد و کتابخانه ملی استان فارس نشستی علمی با عنوان «مخاطب‌شناسی،
در نخستین روز از هفته‌ی کتاب، مرکز اسناد و کتابخانه ملی استان فارس نشستی علمی با عنوان «مخاطب‌شناسی، حلقه گمشده کتابخانه‌های عمومی» برگزار کرد.
در این نشست نعمت‌اله فاضلی جامعه‌شناس به بررسی دلایل ساختاری عدم استفاده مردم ایران از کتابخانه‌های عمومی پرداخت و عنوان کرد کتابخانه‌های عمومی در ایران «ناهمگانی» هستند و به‌صورت ساختاری عامه‌ی مردم را از بهره‌مندی از کتابخانه‌ها حذف کرده‌اند. در این مراسم کوروش کمالی سروستانی نیز با اشاره به برگزاری هفته کتاب در ایران از سال 1372 تاکنون می‌گوید: هرسال هفته کتاب بهانه‌ای برای جمع‌شدن دور هم و از کتاب گفتن و از همان گریه و همان آه و همان انتظارات گفتن بوده است. مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس گفت کتابخانه‌های عمومی باید فضایی تعاملی باشند، نه فضای مخزن و ثبت کتاب و سند. «در فضای کتابخانه‌های تعاملی، تحقیق و فرهنگ باید آموزش داده شود».
در ادامه دكتر نعمت ا... فاضلي رئيس پژوهشكده مطالعات اجتماعي پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي به بررسي چالش هاي پيش روي كتابخانه هاي عمومي پرداخت و آن ها را در 3 حوزه مختلف تشريح كرد.
وي با بيان اين كه بحران مخاطب براي كتابخانه هاي عمومي از طريق آمارهاي ملي ارايه شده قابل اثبات مي باشد، اظهار داشت: بر اساس آمارهاي موجود تنها 3 درصد جمعيت كشور در زمره كاربران كتابخانه هاي عمومي قرار دارند و 97 درصد جمعيت عملاً فاقد ارتباط با اين نهاد فرهنگساز هستند.
اين استاد دانشگاه با اظهار تاسف از اين كه از ميان 3 درصد جمعيت كه با كتابخانه هاي عمومي در ارتباط هستند، كمتر از يك درصد در گروه كاربران فعال قرار مي گيرند، گفت: بر اساس تعريف، كاربر فعال كسي است كه به طور مستمر و در فاصله زماني كوتاه با كتابخانه ارتباط دارد و از آن جا كتاب به امانت مي گيرد.
فاضلي در تشريح دلايل بروز بحران مخاطب در كتابخانه هاي عمومي، تصوير سازي نا مناسب از كتابخانه ها را به عنوان يكي از دلايل عدم اقبال به كتابخانه ها دانست و گفت: در جامعه كتابخانه عمومي مانند مدارس، بيمارستان يا برخي نهادهاي ديگر نيستند و مردم تصوير و درك همگاني بودن آن را ندارند و يا كمتر دارند.
عضو هيات علمي پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي با تاكيد بر اين كه اين عدم تصور از عمومي بودن و همگاني بودن كتابخانه ها به مردم بر نمي گردد، تصريح كرد: در واقع ريشه مشكل در جاي ديگري قرار دارد و به تجربه تاريخي كه در يك صد سال اخير از كتابخانه ها شكل گرفته بر مي گردد.
وي در تشريح بيشتر اين موضوع اظهار داشت: اين سال ها سياستگذاري ها به شكلي نبوده كه كتابخانه هاي عمومي به عنوان يك نهاد همگاني براي همه اقشار جامعه اعم از كم سواد، با سواد، فقير، غني، شهرنشين، حاشيه نشين و ... معرفي شود.
به گفته اين استاد دانشگاه، خط مشي ها و سياستگذاري هايي كه به صورت ملي و از مركز براي همه كتابخانه ها اعمال مي شود، پاسخگوي نيازهاي محلي و منطقه اي مخاطب نيست و همين باعث مي شود كه مخاطب نتواند به خوبي با كتابخانه هاي عمومي ارتباط برقرار كند.
فاضلي با اذعان بر اين كه نمي توان براي همه مناطق كشور يك نسخه واحد پيچيد، گفت: چنين رويكردي باعث مي شود ارتباط كاركردي و عملي ميان كتابخانه و مخاطب به وجود نيايد.
وي در بخش ديگري از سخنان خود دانش كتابداري و نگرش ناشي از آن را هم در بروز بحران مخاطب موثر دانست و گفت: اين دانش هم مانند خط مشي ها و سياستگذاري ها، دانشي نيست كه بتواند كتابخانه هاي عمومي را همگاني كند.
رئيس پژوهشكده مطالعات اجتماعي، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي با بيان اين كه نگاه هاي تخصصي، فن سالار و تكنيكي كه در كتابخانه ها وجود دارد مي تواند به بروز بحران مخاطب منجر شود، ابراز داشت: ما بايد بحران مخاطب را به رسميت بشناسيم و در راستاي رفع آن چاره جويي كنيم در اين راستا نبايد فكر، انديشه، عشق، علاقه و عاطفه مخاطب ناديده گرفته شود.
اين فعال اجتماعي با بيان اين كه كتابخانه آدم دلسوز و فكر و هويت مبني بر دلسوزي مي خواهد، خاطرنشان كرد: ما در كتابخانه هاي عمومي بايد به دنبال گفتماني باشيم كه به دنبال ارايه سرويس و خدمات است.
فاضلي در ادامه سخنان خود رويكرد بازانديشي انتقادي را يكي از راه هاي پيش روي كتابخانه هاي عمومي براي حل چالش بحران مخاطب عنوان كرد و افزود: نهاد كتابخانه هاي عمومي بايد پيش نرخ هاي خود درباره مفهوم كتاب، مخاطب، كتابخانه، خط مشي ها و سياستگذاري ها را مورد نقد و بازنگري قرار دهد و خود ارزيابي انتقادي داشته باشد.
وي با تاكيد بر اين كه بحران مخاطب نياز به راه حل تكنيكي و فني ندارد، تصريح كرد: همين قدر كه اين بازانديشي و ارزيابي انتقادي اتفاق بيافتد مي توان گفت 99 درصد مساله حل شده است.
وي با اشاره به اين كه در اين بازانديشي مخاطب را نبايد صرفاً تك تك افراد جامعه ببينيم، گفت: سازمان ها، نهادها و همه گروه هايي كه
مخاطب در آن سامان يافته بايد مورد توجه نهاد كتابخانه هاي عمومي باشد و گفت و گوي اجتماعي ميان نهاد كتابخانه هاي عمومي و ساير سازمان ها شكل بگيرد.
گفتني است در پايان اين مراسم از 42 كتابدار برتر كتابخانه هاي عمومي و تخصصي استان هاي فارس، بوشهر، كهكيلويه و بويراحمد و هرمزگان تقدير شد.