هفتمین نشست نقد کتاب فارس
هفتمين نشست نقد كتاب فارس كه به بررسي و نقد مجموعه شعر در امتداد تُرد غزل، اختصاص داشت 14اسفند89 در تالار حافظ برگزار شد.
در اين نشست دكتر مهدي فاموري، استاد زبان و ادبيات فارسي و محمد مرادي دانشجوي دكتري ادبيات به نقد و بررسي مجموعه اشعار فرشيد سادات شريفي پرداختند.
به گزارش روابط عمومي مركز اسناد وكتابخانه ملي فارس در اين نشست دكتر مهدي فاموري با اشاره به گفته‌ي هوشنگ گلشيري درباره‌ي نبوغ گفت: مرحوم گلشيري هميشه بيان مي‌كرد كه من به نابغه‌ي جوان اعتقادي ندارم و وقتي به تاريخ و مشاهير آن نگاه مي‌كنيم مي‌بينيم كه اين گفته چندان هم اشتباه نيست. چراكه زمان براي شكوفايي استعدادهاي يك هنرمند بسيار لازم است. همچنانكه مي‌بينيم مثلاً نظامي مخزن الاسرار را كه اولين كتابش محسوب مي‌شد در سن چهل‌سالگي خلق كرد.
وي در ادامه با اشاره به اولين اثر سادات شريفي افزود: مجموعه شعر «در امتداد تُرد غزل» نيز اثري از يك شاعر جوان است كه از قاعده‌ي بالا مستثني نيست. يعني ايرادها و كاستي هايي دارد اما در بطن آن مي‌توان شاعري خوش قريحه را ديد كه اگرچه اشعارش انسان را به شگفت وانمي‌دارد اما مي‌توان با لحظات زيباي آن انس گرفت. شاعري كه مي‌توان اميد داشت در آينده آثار زيباتر و قوي‌تري از او ببينيم.
اين استاد ادبيات با بيان اين نكته كه اشعار سادات‌شريفي از نوع شعر روشنفكري نيست توضيح داد: شعر ايشان شعر روشنفكري نيست و من اين عبارت را به صورت سلبي بيان مي‌كنم نه ايجابي اما در بيان دلايل آن بايستي چند جريان شعر معاصر را معرفي كنم. يكي از اصيل‌ترين جريان‌هاي شعر معاصر شعر روشنفكري است همانند اشعار فروغ‌فرخزاد؛ جريان ديگر شعرهاي كلاسيك معاصر است مانند اشعار مهدي اخوان‌ثالث و اما جريان شعري معاصر ديگري كه با آن مواجه هستيم جريان شعر فاضلان دانشگاهي است. همانند اشعار شفيعي كدكني كه در طول حركت شعر معاصر ويژگي‌هايي از خود نشان داده كه مي‌توان آن را در يك جريان كلي تشخيص داد.
وي با توضيح اين مطلب كه اشعار سادات شريفي بيش از همه‌ي جريان‌ها از جريان فاضلان دانشگاهي متاثر است؛ تصريح كرد: البته اين كه خود شاعر نيز دانشجوي دكتري زبان و ادبيات فارسي است بر اين تاثيرپذيري مهر تاييد مي‌زند.
فاموري شفيعي كدكني را شاخص‌ترين شاعر جريان فاضلان دانشگاهي نام برد و توضيح داد: تاثير كدكني بر اشعار سادات‌شريفي در جاي جاي مجموعه‌شعري او نمايان است و البته من اين را عيب نمي‌دانم. بر خلاف بسياري كه معتقدند يك شاعر جوان نبايد از ديگران تاثير پذير باشد بالعكس من معتقدم كه همين تاثيرپذيري‌ها كه به نوعي تبديل به كليشه براي مقلدان مي‌شود در آينده بستر مناسبي براي خلق تجربه‌هاي تازه‌است. ذهن همه‌ي نابغه‌ها هم انباشته از كليشه‌هايي است كه از ميان آنها نبوغ جلوه‌گر مي‌شود.
دكتر فاموري زبان يكدست و فرم هموار را از ديگر ويژگي‌هاي شعر سادات‌شريفي دانست و ادامه داد:شاعر هيچ كوششي براي نوآوري‌هاي سطحي نكرده‌است؛ اشعار او حالت روايي خطي دارد و ايجاز در آن كمتر ديده مي‌شود.
وي در پايان ذهن سادات شريفي را به عنوان يك پژوهشگر دانشگاهي بسيار غني و پر بار دانست و افزود: اگرچه اين نكته مثبتي است اما اين خطر هم وجود دارد كه بر ذهن شاعرانه او در آثارش غلبه كند و او را به سمت نوعي تعادل افراطي كه جزو ايده‌ال‌هاي دانشگاهيان به شمار مي‌رود سوق دهد كه اين موضوع خود باعث محافظه‌كاري خواهد شد. و نبايد از ياد ببريم كه ذهن شاعرانه كمتر با محافظه‌كاري يك ذهن دانشگاهي مطابقت دارد.
محمد مرادي، دانشجوي دكتري زبان و ادبيات فارسي به عنوان دومين منتقد به نقد و بررسي اشعار فرشيد سادات شريفي پرداخت.
وي در ابتدا به بازه‌ي زماني كه اشعار در آن سروده‌شده اشاره كرد و گفت: اين دفتر شعر در يك دوره‌ي زماني 8 ساله سروده‌شده‌است. در نتيجه شاعر وقت كافي براي تراش‌دادن اشعار آن را داشته‌است. ديگر اين كه شاعر اين مجموعه به واسطه‌ي تحصيلات دانشگاهي‌اش داراي دانش غني در حوزه‌ي ادبيات نيز هست و البته صاحب ذوق و هنر هم بوده و هست. از طرفي دكتر فاموري نيز بر تاثير پذيري شاعر از شفيعي كدكني اشاره كرد كه من نيز آن را تاييد مي‌كند. پس اين سوال را مطرح مي‌كنم كه اگر خود شفيعي كدكني مي‌خواست اشعار شاعر را بررسي كند چه مي‌گفت؟
مرادي سپس به توصيف ويژگي‌هاي يك شاعر از منظر تعريف كدكني پرداخت و افزود: شفيعي كدكني معتقد است كه يك فرد بايد داراي چهار ويژگي عمق عاطفه، نگاه زيبايي‌شناسانه، پشتوانه فرهنگي و قبول عام يافتن را در خود داشته باشد تا بتوان او را شاعر ناميد. از اين منظر اشعار كتاب «در امتداد ترد غزل» و در بحث عمق عاطفه داراي نكته‌هاي مثبتي است. يعني تا حدودي عمق عاطفه در آن ديده مي‌شود. اما اشعار سادات‌شريفي در زمينه‌ي قبول عام‌يافتن نتوانسته خيلي موفق عمل كند و بيشتر مورد قبول خاص است تا قبول عام. همچنين درباره‌ي پشتوانه‌هاي فرهنگي شاعر به خاطر تحصيلات دانشگاهي حوزه‌ي ادبيات در اين بخش بسيار غني ظاهر شده‌است در حالي‌كه پشتوانه‌ي فرهنگي تنها مختص به ادبيات نيست بلكه تاريخ را هم دربر مي‌گيرد كه از اين زاويه پشتوانه‌ي فرهنگي قوي در آن ديده نمي‌شود.
محمد مرادي سپس به بيان ويژگي‌هاي زيبايي‌شناسانه يك شعر پرداخت و اشعار دفتر شعر را از اين زاويه نيز مورد كنكاش قرار داد و در پايان تصريح كرد: همه‌ي ويژگي‌هايي كه ذكر شد در اشعار نيمايي اين دفتر بسيار موفق‌تر از غزل‌ها ظاهر شده‌است.
گفتني است اين نشست كه به همت اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي فارس، بنياد فارس‌شناسي و مركز اسناد و كتابخانه ملي فارس برگزار شده‌بود، آخرين نشست از سلسله نشست‌هاي نقد كتاب فارس در سال 89 بود كه در آينده‌اي نزديك به صورت كتابي از مجموعه‌ي نقد‌ها به بازار عرضه خواهد شد.