نمایشگاه آرامگاه حافظ به مناسبت ثبت آرامگاه حافظ در فهرست آثار ملی
مقدمه
خواجه شمس الدین محمد شیرازی، معروف به حافظ و لسان الغیب، شاعر ایرانی و بزرگترین غزلسرای زبان فارسی، پس از درگذشت در منطقه ای که مصلا نامیده و بعدها به باغ تبدیل شد به خاک سپرده شده است. در حال حاضر مزار او را حافظیه می نامند که در شمال شهر شیراز واقع شده است. به دلیل بزرگی حافظ و شهرت او بین حاکمان و بزرگان همواره آرامگاه او مورد توجه پادشاهان ایران و بهویژه حاکمان شیراز بوده و آنان نسبت به آرامگاه وی احترام خاصی قائل و سعی بر ایجاد بنا و یادبود بر سر مزار او داشتند.
نخستین بنا در سال 856ق. بر مزار او و به دستور میرزا ابوالقاسم گوکانی، از نوادگان شاهرخ پسر تیمور، ساخته شد. این بنا در زمان شاه عباس اول و نادرشاه افشار مرمت و بازسازی شد. در زمان کریمخان نیز سنگ مرمری روی قبر نهاده و تالاری با چهار ستون یک پارچۀ سنگی در اطراف قبر ساخته شد. در سال 1295 والی فارس، معتمدالدوله فرهاد میرزا، برای اطراف قبر حافظ حصاری چوبی ساخت که بعدها به دستور شعاع السلطنه به نوع آهنی تبدیل شد.
در سال 1315 علی اصغر حکمت، وزیر فرهنگ وقت، آندره گدار را مأمور طراحی و ساخت بنای جدید برای حافظیه کرد. گدار باستان شناس فرانسوی که چند سالی در استخدام دولت ایران بود و چندین طراحی برای موزه ایران باستان و کتابخانه ملی انجام داده بود، نقشهای به سبک بناهای زندیان برای آرامگاه حافظ تهیه کرد. بنای جدید پس از دو سال به پایان رسید و در آن تالار کریمخانی با افزودن شانزده ستون به تالاری بزرگتر تبدیل شد که در دو محوطه جنوبی و شمالی از نقاشی، گچبری، کاشیکاری و کتیبه هایی از اشعار حافظ پوشیده شد. در طرح جدید قبر در صحن شمالی واقع شده و سنگ قبر همان سنگ مرمر دورۀ کریم خانی بوده است که یک متر از سطح زمین فاصله دارد. سقف مقبره نیز هشت ضلعی بوده و غزل «حجاب چهرۀ جان میشود غبار تنم/خوشا دمی که از آن چهره برفکنم» بر آن حکاکی شده و پوشیده از کاشیهای هفت رنگ معرق است. نمای خارجی آن نیز ترکدار و با جنس از مس همانند کلاه درویشان است.
محوطۀ صحن شمالی پوششی از درختان نارنج، سرو و کاج دارد و دو حوض در آن تعبیه شده است. کتابخانۀ آرامگاه نیز در این صحن واقع و امروزه مرکز سعدی شناسی و حافظ شناسی است. صحن جنوبی که مساحت آن کمتر از صحن شمالی و ورودی حافظیه است، به خیابان گلستان وصل بوده و دورتادور آن دیواری آجری دارد. در مرمتهای پس از انقلاب اسلامی این بنا چهارهزار متر دیگر به محوطهاش افزوده شد.
حافظیه پر از آثار از خوشنویسان مشهور ایرانی است و کتیبه هایی از حاجی آقاسیبیگ و امیرالکتاب ملک الکلامی با اشعار حافظ در محوطۀ آن قابل مشاهده است. همچنین حافظیه محل دفن بزرگان، اندیشمندان و ادیبان بزرگی همچون اهلی شیرازی، فرصت شیرازی، شوریده شیرازی و لطفعلی صورتگر و ... است.
حافظیه همواره مورد توجه و محل تجمع گروههای مختلف دوستدار شعر و ادب فارسی بوده است. امروزه نیز به مناسبتهای مختلف بسیاری از دوستداران حافظ بر مزار او گرد هم آمده و آیینهای مختلفی مانند شعرخوانی، آشنایی با حافظ و اشعارش و تفأل بر دیوان را اجرا میکنند.
بنای حافظیه در 18 آذر 1354 و با شمارۀ 1009در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. به همین مناسبت اداره کل خدمات آرشیوی (اداره ارتباطات آرشیوی) منتخبی از اسناد با موضوع آرامگاه حافظ را در 11 عنوان و در قالب 8 برگ سند و 3 قطعه عکس آماده سازی و در وبگاه سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران تقدیم علاقمندان کرده است.
- تقاضای رئیس بلدیه شیراز از معارف و اوقاف ایالتی فارس برای واگذاری ملکیت بارگاه حافظ به آن اداره به دلیل پرداخت هزینه های تکمیل ساختمان و روشنایی و تنظیف آن
- گزارش رئیس فرهنگ فارس از اشتباه رخ داده در محاسبات سقف آرامگاه حافظ
- گزارشی از وضعیت ساختمان بارگاه حافظ و چگونگی پیشرفت کار
- درخواست از وزارت فرهنگ برای پرداخت آخرین قسط قرارداد نصب و روپوشی سقف مسی آرامگاه حافظ و استرداد وثیقه کار
- درخواست از وزارت معارف و اوقاف برای تأمین بودجۀ گلکاری و نگهدای باغچه های آرامگاه حافظ
- درخواست از اداره حسابداری وزارت معارف و اوقاف برای کارسازی مبلغ هزینه های تحریر کتیبه های آرامگاه حافظ در وجه امیرالکتاب
- گزارش مالی از طرح ساخت آرامگاه حافظ به همراه صورت تعهدات و سیاهه هزینه های اضافی لازم برای انجام تعهدات ساختمان آن
- اعلامیه وصول وجه مربوط به ساختمانهای حافظیه
- گزارش اداره حسابداری اداره کل اوقاف از طرح آرامگاه حافظ، بودجۀ لازم برای تکمیل و گشایش آن در اوائل سال سال ۱۳۱۸
- صورت وضعیت ساختمان بارگاه حافظ در هفته دوم مرداد ۱۳۱۵
- گزارش محمدحسن حافظ از نواقص بارگاه حافظ و مشکلات مربوط به نظافت آن
- نامه شهردار شیراز به وزارت کشور برای اعلام تخصیص اعتبار چهل هزار ریالی به منظور مرمت آرامگاه حافظ
- درخواست مدیر دستگاه آب شیراز برای پرداخت بهای معوقه آب مصرفی آرامگاه حافظ
- انتقاد رئیس معارف و اوقاف ایالتی فارس نسبت به تعرض مامورین ساختمانهای شهرداری به ساختمانهای بارگاه حافظ و خواجو، ممانعت از کار سنگتراشان و انتقال آب آن به قبرستان جوان آباد
- درخواست از ایالت فارس برای مقیاس بندی نقشه آرامگاه حافظ، برآورد مخارج ساختمان و اعلام نام نقشه کش آن
- رونوشت تصویب نامه هیئت دولت در موافقت با معافیت از صدور تقاضای پروانه ورود سقف و تیرآهن خریداری شده جهت تعمیر ایوان بارگاه حافظ از هندوستان
- آرامگاه حافظ
- کارت پستالی با تصویر آرامگاه حافظ
- آرامگاه حافظ در دوره قاجار
تقاضای رئیس بلدیه شیراز از معارف و اوقاف ایالتی فارس برای واگذاری ملکیت بارگاه حافظ به آن اداره به دلیل پرداخت هزینه های تکمیل ساختمان و روشنایی و تنظیف آن
- شماره : ۷۵-۲۵۰
- تاریخ : ۱۳۱۱/۱۰/۰۱