30 تیر 1326، سالروز کلنگ زنی اولین کار لوله کشی آب تهران

مقدمه

تهران از نظر موقعیت جغرافیایی از معدود شهرهای بزرگ دنیاست که در منطقه­ ای خشک واقع شده و هیچ رودخانه ­ای در کنار آن قرار نگرفته است. این موقعیت باعث شد که پس از انتخاب شهر به عنوان پایتخت، مسئله کمبود آب همواره یکی از دغدغه­ های دولتمردان باشد. در دوره قاجار حفر قنات راه حلی بود که اشخاص خیر با وقف بخشی از ثروت خود به امر احداث قنات یا لایروبی در آن مشارکت داشتند و از این طریق آب شرب شهر تأمین می­شد.

در سال 1301ش. همزمان با اجرای طرح لوله­ کشی در برخی از شهرها طرح انتقال آب رودخانه­ های اطراف تهراف به داخل شهر مطرح شد که به دلیل کمبود امکانات به نتیجه نرسید. از سال 1306 با افزایش جمعیت و گسترش شهر قنات دیگر پاسخگوی نیاز مصرفی نبود. دولت وقت با مجرای خاکی 53 کیلومتری که قسمت عمده آن به صورت قنات حفاری شده بود آب رودخانه کرج را به تهران منتقل کرد تا بدین ترتیب نیاز شهروندان تهرانی رفع شود.

 در سال 1318 با بررسی پیشنهاد شرکت­ های متقاضی اجرای طرح لوله­ کشی تهران شرکت رژی عمومی راه­آهن فرانسه برند مناقصه شد که با اشغال ایران در جنگ جهانی دوم و دستور نخست­ وزیر به شهرداری مسکوت ماند.

 پس از شهریور 1320 و با افزایش مهاجرت ­ها به تهران کمبود آب مصرفی تهران بار دیگر مورد توجه قرار گرفت. در این دوره شهروندان به دلیل استفاده از آب آلوده در معرض ابتلا به انواع بیماری­ های مسری قرار داشتند که مرگ و میر ناشی از بیماری تیفوس ازجمله نتایج استفاده از آب غیربهداشتی بود. این خطرات دولتمردان را به فکر اجرای طرح لوله­ کشی آب و جلوگیری از استفاده از آب آلوده انداخت. همزمان گروهی از بازرگانان ایرانی شرکتی با نام شرکت سهامی آب تهران و با سرمایه پنجاه میلیون ریالی تشکیل دادند. این شرکت به دلیل کارشکنی ­های صورت گرفته ناکام ماند و در نامه ه­ایی به شهرداری انصراف خود را از لوله­ کشی آب تهران اعلام کرد.

در سال 1325 و در زمان نخست­ وزیری قوام بار دیگر مسئله لوله­ کشی موردتوجه قرار گرفت و کمیسیونی برای بررسی اجرا و ارائه راهکار تشکیل شد. کمیسیون در گزارش خود به نخست ­وزیر نوشت: «اعلان مناقصه کمپانی خارجی داده شود» مناقصه بین 7 شرکت­ کننده برگزار شد و پس از کش و قوس بسیار شهرداری تهران طرح لوله­ کشی تهران را به شرکت انگلیسی واگذار کرد. پس از آن اولین کلنگ کار لوله­ کشی در محل کنونی پارک شهر و در سی ام تیر 1326 به زمین زده شد.

30 تیر 1326 سالروز کلنگ ­زنی و آغاز رسمی اجرای طرح لوله­ کشی در تهران است. به همین مناسبت اداره­ کل خدمات آرشیوی (گروه ارتباطات آرشیوی) منتخب اسناد مرتبط با لوله ­کشی آب تهران را در 12 عنوان و 21 برگ تهیه و در وب­ سایت سازمان تقدیم علاقه ­مندان کرده است.