9 بهمن 1309 ، امضای قرار داد مودت ميان دولت ايران و فرانسه
مقدمه
با تشكیل حكومت صفویان، روابط ایران با اروپا گسترش یافت و هیئتهای سیاسی، اقتصادی و مذهبی بسیاری از سوی پادشاهان اروپائی به دربار صفوی فرستادهشد. در این رقابت، كشور فرانسه نیز، نمایندهای به دربار شاه صفی فرستاد وخواستار برقراری روابط با ایران شد. از آن پس نمایندگان مختلفی از كشور فرانسه به دربار صفوی فرستاده شدند كه نمایانگر تمایل آن كشور، در برقراری و گسترش روابط با ایران بود. این روابط، در سالهای پایانی حكومت صفویان، با توجه به انعقاد دو قرارداد در سالهای 1708و 1715م. از جایگاه و اهمیت ویژهای برخوردار بود. فرانسه در آن ایام با ایجاد سفارت در اصفهان و تأسیس كنسولگری در شیراز، در گسترش روابط با ایران، از دیگر كشورهای رقیب پیشیگرفت. اما با سقوط اصفهان به دست افغانها، روابط دو كشور قطعگردید.
از آن پس، فرانسویان تا مدت شصت سال نسبت به ایران علاقهای نشان ندادند تا اینكه در سال 1783م. سفیری از طرف لوئی شانزدهم، به دربار زندیان آمد؛ اما هرج و مرج و آشوبهای بازماندگان كریمخان، مانع از بازسازی دوبارهی روابط شد.
با تأسیس حكومت قاجار، روابط دو كشور در عصر فتحعلیشاه بازسازی شد و بهسرعت گسترشیافت. دلیل مهم برقراری این روابط، از سوئی نیاز شدید فتحعلیشاه به قدرتی خارجی برای مقابله با دست اندازی روسیه، و از سوئی دیگر، قصد ناپلئون برای استفاده از موقعیت ژئوپولیتكی ایران و نزدیكی آن به هندوستان بود. وی، قصد داشت با تصرف هند ضربهی سختی به رقیب خود انگلستان وارد سازد. از این رو، قرارداد «فینكنشتاین» میان دو كشور به امضا رسید و هیئتی فرانسوی به ریاست ژنرال گاردان، برای آموزش سپاه ایران و تهیهی مقدمات حمله به هندوستان، به ایران اعزام شد. اما خیانت ناپلئون به ایران در قرارداد «تیلسیت» و تنها گذاشتن ایران در مقابل روسیه، موجب قطع روابط گردید و ژنرال گاردان و همراهان ناگزیر به ترك ایران شدند.
پس از سی سال قطعی روابط در فراز و نشیب بحران هرات در دورهی محمد شاه، روابط دو كشور برقرار و نمایندگانی میان دو كشور مبادلهشد. با حضور «آجودانباشی» سفیر ایران در فرانسه، سفیری به نام «كنت دوسرسه» در سال 1840م. و سپس سفیر دیگری به نام «كنت دوسارتیژ» در سال 1844م. عهدهدار پیادهسازی خط مشیهای سیاسی فرانسه در ایران شدند.
در زمان صدارت امیركبیر، «كنت دوسارتیژ» به دلیل مخالفت امیركبیر با طرح فرانسه، مبنی بر گرفتن امتیاز آزادی تجارت و دادن شرط دولت كاملهالوداد (كاپیتولاسیون) به اتباع فرانسه، پرچم سفارت را پائین كشید و روابط سیاسی دو كشور در تاریكی كامل فرو رفت.
در زمان جلوس ناپلئون سوم، دوباره فرانسه نسبت به برقراری روابط علاقهمند شد. در آن میان هیئتی به ریاست «پروسپربوره» به ایران گسیل شد و یك عهدنامهی تجاری با میرزا آقاخان نوری به نمایندگی ایران، امضا كرد. ناپلئون سوم، همواره دربارهی ایران اظهار دوستی و صمیمت میكرد. در زمان حكومت وی، ناصرالدین شاه، فرخخان امینالملك را به فرانسه فرستاد تا ناپلئون سوم در عقد قرارداد صلح میان ایران و انگلیس، در موضوع هرات میانجیگری كند و همین طور هم شد. در اثر دخالت وی، عهدنامهی پاریس میان ایران و انگلیس بسته شد. گفتنی است ناصرالدینشاه هم در هر سه سفر خود به فرنگ، از فرانسه بازدید كرد.
دوكشور، در زمان قاجار دارای روابط فرهنگی هم بودند. معلمان فرانسوی، در دارالفنون به تدریس میپرداختند. دانشجویانی نیز به فرانسه اعزام شدند. همچنین، فرانسویان در ایران موفق به گرفتن امتیازهائی شدند كه از آن میان، امتیاز انحصاری حفاریهای باستان شناختی در سراسر ایران معروف به قرارداد مورگان در سال 1900م. بود كه به اكتشافهای مهم و بزرگی مانند لوح حمورابی دست یافتند.
در دورهی پهلوی نیز رضاه شاه برای ارتباط با فرانسه، اهمیت فراوانی قائل بود. اعزام دانشجو به فرانسه، استخدام استادان فرانسوی در مدارس عالی ایران، انعقاد قرارداد فرهنگی و اقتباس قوانین فرانسه در هنگام تأسیس وزارت دادگستری، از نمونه همكارهای میان دو كشور است. هرچند در مقطعی، به دلیل انتقاد روزنامهای فرانسوی از سیاست زمین خواری رضاشاه، روابط دو كشور قطع شد، ولی با پوزشخواهی فرانسه، دوباره روابط برقرار شد.
در دورهی محمدرضاشاه نیز، روابط دو جانبه برقرار بود و سران دوكشور به كشورهای یكدیگر سفر میكردند. سفارت ایران در پاریس، ارتقا یافت و به صورت سفارت كبرا درآمد.
بازهی زمانی اسناد ارائهشده در این نمایشگاه مجازی، سالهای 1287تا 1342ش. را در بر میگیرد.
- دستور به وزير خزانه، برای پرداخت وجه تسليحات خريداری شده از فرانسه
- شكايت از سوء رفتار نايب سفارت فرانسه
- برگزاری مراسم روز عيد ملی جمهوری فرانسه، در سفارت آن كشور
- انتصاب ميرزاعلیاكبرخان به جای ميرزاعلیخان رياضی، به سمت منشيگری سفارت ايران در فرانسه
- دعوت سفارت فرانسه از ايران
- تلگراف حكومت بنادر به وزارت امورخارجه، دربارهی لزوم شناسائی رسمی كنسول فرانسه در بوشهر
- سواد قرارداد استخدام مسيو «موريس بلانويل» فرانسوی، برای معلمی در مدرسهی حقوق
- تصويب درخواست مدرسهی آليانس كاشان، داير بر راهاندازی كلاسهای فرانسهی شبانه برای اكابر
- دستور تيمورتاش (وزير دربار)، به وزارت داخله
- مطالبهی حق اشتراك مجلهی مطالعات اسلامی، از كتابخانهی معارف
- تقاضای علی سهيلی، سفير كبير ايران در فرانسه، از معاون مديرعامل سازمان برنامهی هفت ساله
- گزارش شهربانی رامسر، دربارهی ورود «ونسان مونتن»، وابستهی نظامی سفارت فرانسه به آن شهر
- درخواست تغيير در اعضای هيئتمديرهی جمعيت دوستداران فرهنگ ايران و فرانسه
- درخواست دانشگاه تهران، برای دادن نشان به پرفسور «تايو»، معاون دانشكده داروسازی، به پاس خدمات وی
- مكاتبه ی دانشگاه تهران با شورای عالی فرهنگ
- برنامهی بازديد «دوگل»، رئيسجمهور فرانسه از ايران
دستور به وزير خزانه، برای پرداخت وجه تسليحات خريداری شده از فرانسه
- شماره : ۲۴۰۰۱۳۶۵۰
- تاریخ : ۱۲۸۷/۰۵/۱۸