16بهمن، سالروز افتتاح دانشکدۀ طب

مقدمه

   انیشتن، در غیاب شاگردش، پروفسور حسابی، او را به خاطر تعلق به کشوری که در ‌١٧٠٠ سال پیش دانشگاهی آن چنان [گندی­شاپور] داشته است، ستوده و به او بالیده است. وی این چنین گفته: در زمانی که پیشینیان من در جنگل­های اروپا همدیگر را می­خورده‌اند، در سرزمین ایشان دانشگاه برقرار بوده است.

   پزشکی، شاخه­ای از دانش سلامت به شمار می­آید که هدف آن، شناسائی بیماری­ها، تشخیص، درمان و جلوگیری از بروز آن­هاست. در دوران باستان- که علت بیماری­ها بر مردم ناشناخته بود- آن را به عوامل فراطبیعی نسبت می­دادند و از سحر و جادو برای درمان بهره می­جستند. بعدها یونانیان در پیشرفت این علم نقش به­سزائی ایفا کردند.

   با پیشرفت سایر دانش­ها، پزشکی نیز دگوگون شد. با افزایش اطلاعات و اکتشاف­های جدید، دانش پزشکی به انواع رشته­های تخصصی و فوق تخصصی تقسیم شد و با داروسازی، علوم­آزمایشگاهی، پیراپزشکی و فیزیوتراپی ارتباطی نزدیک پیدا کرد.

   به گواهی تاریخ، نخستین دانشگاه پزشکی جهان، در گندی­شاپور و در زمان ساسانیان به سال ۲۷۱ پس از میلاد تأسیس شد. آن فرهنگستان، دارای یک بیمارستان آموزشی و یک کتابخانه بود و در آن، دانش‌های مربوط به فلسفه و پزشکی تدریس می­شد. شاهان ساسانی، ارزش زیادی برای فراگیری قائل بودند؛ به طوری­که انوشیروان گروه بزرگی از دانشوران زمان خود را در آن گرد آورد. همچنین برزویه، پزشک بزرگ ایرانی، مأمور مسافرت به هندوستان شد تا به گردآوری بهترین‌های دانش هندی بپردازد. در برخی منابع، اشاراتی به انجام آزمون و امتحان برای اعطای اجازۀ طبابت به دانش‌آموختگان دانشگاه نیز شده است. کتاب «تاریخ­الحکمه» (سرگذشت فرزانگی)، به توصیف این مسئله پرداخته است. ویل دورانت در کتاب «تاریخ تمدن» خود، تمدن ایرانی را، به­واسطة داشتن این دانشگاه ستوده است.

   در دورۀ جدید و پس از تأسیس مدرسۀ دارالفنون در سال 1235ش.، طب نیز به عنوان یکی از درس­های اصلی، کلاس جداگانه­ای به خود اختصاص داد که در سه شاخۀ طب ایرانی، طب اروپائی و طبیعیات و داروسازی تدریس می­شد. در سال 1235ش.، نخستین دانش­آموختگان طب از این مدرسه فارغ­التحصیل شدند و دانشنامه گرفتند

   در سال 1297ش. بود که رشتۀ طب از دارالفنون جدا شد و به صورت مدرسۀ مستقلی درآمد. بعدها مدرسۀ داروسازی دارالفنون و دندان­سازی را نیز به آن افزودند و مدرسۀ عالی طب تأسیس شد. پس از تصویب اساسنامۀ دانشگاه تهران در مجلس شورای ملی، مدرسۀ عالی طب به زیرمجموعۀ آن افزوده شد. سپس با خرید زمین­های جلالیه برای دانشگاه تهران، دانشكدۀ پزشكي نخستين دانشكدۀ دانشگاه بود که در سال 1316ش. به ساختمان جدید منتقل شد. نخستين بخش آن که ساخته شد، تالار تشريح بود كه در آن زمان دستگاه ابن‌سينا ناميده مي­شد. ساير بخش‌هاي دانشكده‌هاي پزشكي و داروسازي و دندانپزشكي نيز، با كمی تأخير ساخته شد. در سال 1329ش. تمامي بيمارستان­هاي آن زمان تهران تحت پوشش دانشكدۀ پزشكي قرار گرفت. از سال 1365ش. و به دنبال تصويب قانون تأسيس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در مجلس شوراي اسلامي، آموزش رشتۀ پزشكي و رشته­هاي وابسته به آن- كه تا آن زمان بر عهدۀ وزارت علوم بود- به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي واگذار گرديد.

   امروزه دانشکدۀ پزشکی در سامانۀ آموزشی نوين، نهادی است که مأموریت اصلی آن تربیت پزشک و ارائۀ خدمات آموزشی و درمانی است. در دانشکده­های پزشکی، دورۀ پزشکی عمومی و همچنین دوره­‌های دستیاری در رشته‌­های تخصصی پزشکی ارائه می­شود. ساختار اصلی دانشکدۀ پزشکی شامل محلی برای ارائۀ آموزش‌های پایه‌ای و بیمارستانی است. این دوره­ها، در کشورها و مناطق مختلف دنیا به صورت­های متفاوتی ارائه می­شود. در آمریکا دانشجویان پزشکی بعد از گذراندن دوره‌های کارشناسی در رشته‌های مرتبط با پزشکی، اجازۀ ورود به دورۀ پزشکی را پیدا می‌کنند. ولی در بسیاری از کشورهای دیگر مانند آلمان و ایران، دانشجویان پزشکی به صورت مستقیم و پس از پایان دورۀ متوسطه، با گذراندن آزمون‌هائی وارد دانشکدۀ پزشکی می‌شوند.

   16م بهمن، سالروز گشایش دانشکدة پزشکی دانشگاه تهران و به عبارتی، نخستین دانشکدۀ پزشکی به شیوۀ نوین در ایران است. به همین مناسبت گروه ارتباطات آرشیوی، گزیده­ای از سندهای مرتبط با پزشکی و آموزش آن را در ایران، در 10 عنوان و با معرفی 14 برگ، تقدیم علاقه­مندان می­نماید.