26 مهر ، «روز ازدواج»

مقدمه

قباله‌های ازدواجِ قدیمی، جزو خاطره انگیزترین سندهای بازمانده از نیاكان ماست كه هرچند ارزش و اهمیت حقوقی خود را از دست داده‌اند، اما به علت تعلق به روزگاری دور و در برداشتن اطلاعاتی ذی‌قیمت از وضع اجتماعی و حقوقی زمان‌های گذشته و به جهت آراسته بودن به خطوط زیبا(ثلث، رقاع، توقیع، نسخ، نستعلیق، تعلیق و ...) و برخورداری از هنر صفحه‌آرائی و كتاب‌سازی ایرانی، از جایگاهی یگانه، در میان اسناد شرعی برخوردارند.
سرآغاز این اسناد، تحمیدیه است كه در اغلب قریب به اتفاق آن‌ها به صورت جمله‌ی «هو، مؤلف بین‌القلوب» نمایان می‌شود.
پس از تحمیدیه، دیباچه قرار دارد و پس از آن، به ذكر كامل مشخصات زوج و زوجه، با به كارگیری توصیفات ادبی، شرایط لازمه‌ی ازدواج، صداق (مهریه/كابین) و اظهار صیغه‌ی نكاح دائم، پرداخته شده است.
در خاتمه‌ی این سند، تاریخ تحریر و محل امضای شهود عقد قرار دارد كه در بیش‌تر آن‌ها مهر افراد نیز در كنار نوشته به چشم می‌خورد. این سجع مهرها، برای مطالعه‌ی محققان مهرپژوه، منبعی ارزشمند به شمار می‌رود.
آنچه در اغلب این سندها و با الهام از آیات الهی و توصیه‌های دینی به چشم می‌خورد، تشویق و ترغیب دوام ازدواج و دوری جستن از طلاق و جدائی، قرار دادن كلام‌الله مجید در شمار اقلام مهریه، ذكر دعا برای سلامت نسل بشر و توفیق زن و شوهر در امر زناشوئی و عنایت خداوند در اعطای فرزندان نیكو، صالح و سالم به زوجین است.
قباله‌ها، در دو نوع معین طوماری و كتابچه‌ای، طراحی و اجرا می‌شدند. در قباله‌های نوع طوماری، از كاغذ كشیده و بلند استفاده می‌شده كه در تداوم و دنباله‌ی شكل فرامین قرار می‌گرفته است. در قباله‌های كتابچه‌ای نیز،  سنت كتاب‌آرائی موسوم ایرانی به كار می‌رفته است.
گروه ارتباطات آرشیوی، به مناسبت فرارسیدن اول ذی‌حجه/26م مهرماه، سالروز ازدواج باسعادت مولای متقیان و فاطمه‌ی زهرا (س)- كه در تقویم‌ها به عنوان «روز ازدواج» نام‌گذاری شده است- نمایشگاهی مجازی از این قباله‌ها آماده كرده است كه امیدواریم مورد عنایت و توجه علاقه‌مندان قرار گیرد.
شمار قباله‌های به نمایش درآمده 11 عنوان، با در برداشتن 20 برگ است و از نظر تاریخی، متعلق به سال‌های 1273ق. تا 1344ق. هستند.