14مهرماه، روز دامپزشكي

مقدمه

با تغيير شكل زندگي انسان نخستين از شكارچي به كشاورز، دانش دامپزشكي متولد و با رواج هرچه بيش‌تر اهلي كردن حيوانات، بر اهميت آن افزوده شد. در ايران، از گذشته‌هاي بسيار دور به دامپزشكي اهميت داده مي‌شد؛ چنان‌كه در سفرنامة فيثاغورث، در بارة زرتشت و آئين او، به فن دامپزشكي و درمان حيوانات هم پرداخته شده ‌است. همچنين، در كتاب اوستا نكات متعددي راجع ‌به پرورش حيوانات و روش درمان بيماري‌هاي دام به چشم مي‌خورد، و مسئوليت پرورش و درمان بيماري‌هاي حيواناتي چون اسب، گاو، گوسفند، شتر، سگ و پرندگان، به عهده دامپزشكان بوده است. به دليل اهميت زياد نقش اسب در ارتش ايران باستان، دامپزشكاني كه تربيت، پرورش و درمان بيماري‌هاي اسب‌ها را به عهده‌ داشتند، صاحب‌منصب محسوب مي‌شده‌اند؛ تا جائي كه رئيس ادارة دامپزشكي ارتش در زمان داريوش، داراي مقام سپهبدي و فرماندهي دستة سواره‌نظام بوده ‌است.

به‌تدريج تا سال 500م. دامپزشكي در ايران به صورت علمي و كلاسيك درآمد، و مدرسة دامپزشكي با هدف درمان اسب‌هاي ارتش، ايجاد شد. بنابراين به دليل نياز روزافزون به داشتن افراد متخصص و كاردان، دامپزشكان به نگارش كتاب‌هائي با عنوان پرورش اسب، فن سواركاري، درمان بيماري‌هاي عفوني و غير عفوني پرداختند. امروزه با پيشرفت تدريجي اين علم، دامپزشكی ديگر تنها به معنای درمان بیماری دام، نيست، بلکه این رشته به علت وجود برخي بيماري‌هاي مشترك ميان انسان و دام، نقش مؤثری در بهداشت عمومی جامعه دارد و نبود آن، بدون شك به سلامت جامعه آسيب جدي وارد خواهد كرد.

در قانون سازمان دامپزشكی، كلمة «دام» به حیوانات اهلی، طیور، ماهی، زنبور عسل، كرم‌ ابریشم، حیوانات آزمایشگاهی و حیوانات باغ ‌وحش اطلاق می‌شود و مقصود از كنترل بهداشتی، اقدام‌هائي است كه در پیش‌گیری و مبارزه با امراض دامي و بيماری‌های مشترك ميان انسان و دام، لازم و ضروری است. از جملة وظایف سازمان دامپزشكی، بررسی بیماری‌های دامی، شناسائی مناطق و منابع آلوده و راه‌هاي سرایت و انتشار بیماری‌ها، تأمین بهداشت دام كشور، پیش‌گیری و مبارزه با بیماری‌های همه‌گیر، قرنطینه كردن دام‌ها و همكاری با وزارت بهداشت در امر مبارزه با بیماری‌های مشترك انسان و دام است.

به سبب پيشينة ارزشمند اين شاخه از علم، چهاردهم مهرماه در كشور ما به طور رسمي روز دامپزشكي نام‌گذاري شد. پیشنهاد اصلی روز دامپزشكی را، آقاي دكترحسن تاج‌‌بخش، نويسندة كتاب تاريخ پزشكي و دامپزشكي در ايران ارائه كرد. در ايران باستان، چهاردهم هر ماه را «گوش‌روز» مي‌گفتند كه برگرفته از نام فرشته‌اي به نام «گائوش»، فرشتة نگهدار چهارپايان و جانوران سودمند است. ايرانيان قديم، چهاردهم دي‌ را به همين مناسبت جشن مي‌گرفتند. آقاي تاج‌بخش، دليل انتخاب چهاردهم مهر را به جاي چهاردهم دي‌، چنين بيان كرد: چون مهرماه آغاز سال تحصيلي نو در ايران است و جشن مهرگان نيز در همين ماه قرار دارد، بنابراين چهاردهم مهر به عنوان روز ملي و جشن دامپزشكان برگزيده شده است.

گروه ارتباطات آرشيوي به مناسبت اين روز، نمايشگاهي از سندهاي دامپزشكي گردآورده و آن را به علاقه‌مندان سندپژوه تقديم مي‌كند.