نمایشگاه روایتگری اسناد ازمسیحیان ایران

مقدمه

مسیحیت آیین یکتاپرستی است که بر اساس آموزه­های حضرت عیسی(ع) شکل گرفته است. این دین از همان روزهای نخست ظهور در پی تبلیغ و گسترش بوده و حضرت عیسی مسیح(ع) با اعزام حواریون به اقصی نقاط جهان در تلاش برای معرفی دین جدید بود. یکی از مناطق مورد توجه مسیحیت برای بازنشر دین جدید ایران بود که به دلیل نزدیکی به امپراطور روم خیلی زود مورد توجه مبلغان قرار گرفت.

هر چند به گواه تاریخ نخستین برخورد ایرانیان با دنیای مسیحیت به ابتدای ظهور مسیح باز می­گردد. در انجیل آمده که هنگام میلاد حضرت عیسی(ع) گروهی از روحانیون زرتشتی به اورشلیم رفته بودند و در بیت­لحم هدایایی پیشکش حضرت مریم و عیسی(ع) کردند. تصویر این سه ایرانی در کلیسای سنت آپولون در شهر نوورننه در ایتالیا نقش بسته و مورد توجه و احترام مسیحیان قرار دارد.

در زمان ظهور آیین جدید پارتیان بر ایران حکومت می­کردند، تسامح پادشاهان ایرانی با حضور مبلغان زمینه را برای ورود مسیحیت به ایران فراهم کرد. نخستین حواری که به ایران و ارمنستان آمد «تاده­وس(طاطاوس)» بود که ابتدا به کاپادوکیه و سپس به ارمنستان رفت، و در راه تبلیغ مسیحیت جان خود را از دست داد.

در زمان ساسانیان و با رسمی شدن مسیحیت در امپراتوری روم وضعیت مسیحیان، تحت تأثیر روابط سیاسی دو حکوت قرار گرفت. در زمان درگیری با امپراتور روم، برخی از شاهان ایران مسیحیان را نمایندة آن کشور پنداشته و کمر به نابودی آنان می­بستند. گاهی نیز دشمنی مغان سبب تنگ شدن عرصه بر مسیحیان می­شد. هر چند برخی از شاهان ساسانی سیاست رأفت را مورد توجه قرار داده و فرمان آزادی ادیان را صادر می­کردند. در چنین روزگاری کلیساها، دیرها آباد و مسیحیان با فراغ بال با آیین خود می­زیستند و می­توانستند جایگاه خود را در جامعه ایرانی حفظ کنند.

با ورود اسلام به ایران، مسیحیان به­‌ دلیل عدم دخالت در جنگ و احترام اسلام به سایر ادیان با رفتار مسالمت­آمیزی از طرف اعراب مواجه شدند، مسلمانان با پرداخت جزیه با آنان مصالحه کردند. مسیحیان در این دوره آزادانه آیین­های دینی خود را اجرا می­کردند و حتی در زمان عباسیان وارد دستگاه خلافت نیز شدند و مقر جاثلیق، رهبر کلیسای مسیحیت شرقی، به بغداد منتقل شد.

حضور عیسویان در امور اداری در دوره­های بعد نیز ادامه داشت. در دورة ایلخانان و به دلیل حضور همسران مسیحی شاهان در دستگاه حکومتی مسیحیان زیادی در خراسان بزرگ زندگی می­کردند و کلیسای اسقف­نشین را در توس تأسیس کرده بودند؛ هرچند این وضع با پذیرش اسلام از سوی ایلخان دست­خوش تحولات فراوانی شد.

از وقایع تاریخی دوره صفوی کوچ ارامنه به اصفهان در زمان شاه عباس اول و اقامت برخی از آنان در ساحل زاینده­رود بود که بعدها این منطقه به جلفا موسوم شد. تعدادی از آنان نیز در فریدن ساکن شدند. از این زمان به بعد یکی از مسیحیان به عنوان کلانتر انتخاب و مسئول انتظام ارامنه بود و تا روزگار قاجار جامعه مسیحی اصفهان به همین صورت اداره می­شد. ابتدای سلطنت نادرشاه با آزادی مذهبی همراه بود ولی این دوران با جنگ­ها و اغتشاشات موجب آسیب زدن به اقتصاد مسیحیان و به مهاجرت آنان منجر شد. با آزادی مذهبی و تجارت کریم خان مهاجران دوباره در کشور مستقر شدند.

سیاست قاجاریه در مواجه با اقلیت­های مذهبی همانند سیاست­های پیشین بود و حتی در دوره‌­هایی مانند عباس­‌میرزا و امیرکبیر مدارای مذهبی، حق آزادی پرستش و تساوی حقوق اجتماعی برقرار بود. وضع اقلیت­ها در دورة پهلوی بهتر از اکثریت مسلمان بود و ارامنه در این فضای جدید آزادی بیشتری به‌­دست آوردند. در اندیشه امام خمینی(ره) اقلیت­ها برخوردار از حقوق برابر و آزاد در انجام فرایض عبادی خود بودند. به همین دلیل پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در قانون اساسی جمهوری اسلامی اقلیت­ها در انجام مراسم دینی خود در حدود قانونی آزاد محسوب می­شوند. همچنین مسیحیان آشوری و کلدانی یک نماینده و مسیحیان ارمنی جنوب و شمال نیز یک نمایندة منتخب در امر قانونگذاری در مجلس شورای اسلامی دارند.

معاونت اسناد ملی ایران (اداره‌­کل خدمات آرشیوی) با تبریک آغاز سال نو به هموطنان مسیحی منتخبی از اسناد مسیحیان ایران را در نمایشگاهی با نام «روایتگری اسناد از مسیحیان ایران» در 19 عنوان در قالب 23 برگ انتخاب و در وبگاه سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران تقدیم علاقه­‌مندان کرده است.