20 مهر، روز بزرگداشت حافظ

مقدمه

خواجه شمس الدين محمد شيرازی، متخلص به حافظ و مشهور به لسان الغيب، بزرگترین غزل­ سرای زبان فارسی و از مشهورترین شاعران ایرانی است. تاریخ و سال تولد او مشخص نیست ولی با بررسی غزلیاتش می­توان تولد وی را در اوایل قرن هشتم دانست. پدرش بهاءالدین، تاجری با اصالتی اصفهانی بوده که اجداد او در زمان اتابکان فارس به شیراز آمده و در آن سکنی گزیده بودند.

از زندگی حافظ اطلاعات بسیار کمی موجود است. باوجود شهرت بی‌مانند حافظ، احوال وی به‌طور شگفت‌آوری پنهان مانده است و نویسندگان معاصر یا نزدیک به عهد او، و حتى گردآورنده دیوانش، اطلاعی از زندگی او به دست نداده‌اند، یا فقط به ذکر نام و تخلص و بعضی اشعار او اکتفا کرده‌اند؛ در حالی که مسلم است حافظ به روزگار خود شاعری مشهور بوده، و شعرش در همان ایام نیز رواج تمام داشته است. در اشعارش نیز که می‌تواند یگانه منبع موثّق زندگی او باشد اشارات اندکی از زندگی شخصی و خصوصی او یافت می‌شود. به نظر می­رسد از همان کودکی حفظ قرآن و آشنایی با علوم مذهبی و ادبی را آغاز کرده و شاید تخلص وی به حافظ نیز ناشی از همین مسئله است. دربارۀ سال‌مرگ حافظ اختلاف چندان نیست و به سال 792 ق. بوده است و نویسندگان نسبتاً معاصر یا نزدیک به عهد شاعر نیز آنرا را تأیید کرده‌اند.

دیوان حافظ شامل غزل، قصیده، مثنوی، قطعه و رباعی است، اما در بین همه این قالب­ هایی که وی سروده، غزلیاتش از همه بیشتر و مشهورتر است. به گونه­ای که شاعرشناسان و ادبا او را چیره ­دست­ترین غزل‌سرای زبان فارسی دانسته­ اند که تأثیر اشعارش علاوه بر شاعران فارسی زبان بر شاعران اروپایی نیز اثر گذاشته است. «گوته» مشهورترین اروپایی است که ارادت خود به حافظ را اعلام و کتاب دیوان شرقی خود را با الهام از او سروده است. «رادولف امرسون» و «آندره ژید» نیز از دیگر شاعرانی هستند که اشعارحافظ را سرمشق خود قرار داده ­اند. این تأثیر در روسیه منجر به تأسیس انجمن مریدان حافظ شده که به «خیمه حافظ» معروف است.

از سال 1376، روز 20 مهر، برای بزرگداشت حافظ در تقویم ثبت شده است. هر ساله حافظ­ دوستان با اجتماع خود ضمن گرامی‌داشت آن روز، برنامه­ های مختلفی در معرفی و آشنایی با اشعار حافظ برگزار می­کنند.

اداره‌کل خدمات آرشیوی (اداره ارتباطات آرشیوی)، به مناسبت 20 مهر، روز بزرگداشت حافظ، نمایشگاهی مجازی در برگیرنده 11 عنوان، در قالب 18 برگ و 3 قطعه عکس آماده‌سازی و در وبگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی تقدیم علاقه‌مندان کرده است.