اول تیر، روز اصناف

مقدمه

صنف یا رسته، انجمنی با حضور افرادی از یک حرفه و شغل است که با هدف بهبود کیفیت و بالا بردن سطح کیفی مجموعه واحدها، اتخاذ تدابیر برای گروه و اطلاع ­رسانی در خصوص رخدادها و موضوع‌های مشترک تشکیل می­شود.

شکل‌گیری صنف در ایران به دوره حکومت هخامنشیان برمی­گردد. در قرن سوم هجری و همزمان با دوران شکوفایی تمدن اسلامی و رونق تجارت و شهرنشینی، تشکل صنعتگران بر اساس حرفه و پیشه شکل گرفت. افراد شاغل در هر رسته برای حمایت از منافع خود متحد شده و هر کدام اتحادیه­ هایی داشتند.

در دوره صفویان، انجمن­های صنفی زیر نظر حکومت قرار داشتند. جمع­ آوری مالیات، تثبیت قیمت ­ها و تشکیل دادگاه عالی صنفی از عمده وظایف اصناف در آن دوره بود. در دوره قاجار هر کس باید برای اشتغال، عضو صنف مربوطه می­شد و حق نداشت خارج از آن فعالیت کند.

اصناف در آن دوره، بازارهای خاص خود را داشتند. اعضای اتحادیه از یک مسجد برای برگزاری نماز جماعت استفاده، و با هم در مراسم مذهبی شرکت می­کردند. این افراد قهوه ­خانه یا پاتوق همیشگی خود را داشتند. در اوایل دوره قاجار، اتحادیه ­های صنفی نمی­توانستند مواضع سیاسی یا اقتصادی خود را تقویت کنند. اما، وقوع انقلاب مشروطه امکان ابراز قدرت را برای اتحادیه ­های صنفی فراهم کرد و اصناف فقط در تهران 70 انجمن داشتند. همچنین، به منظور تقویت نقش خود در مشروطه، شورای مرکزی اتحادیه صنفی(انجمن مرکزی اصناف) را تشکیل دادند.  

با تشکیل مجلس اول شورا، اصناف نیز به آن راه یافتند. اما، بعدها در قانون انتخابات، اتحادیه ­های صنفی کاملاً از قدرت سیاسی محروم شدند.

در تقویم رسمی کشور اول تیر، روز اصناف نام‌گذاری شده است. به همین مناسبت، اداره­ کل خدمات آرشیوی(اداره ارتباطات آرشیوی)، نمایشگاهی مجازی با عنوان «منتخب اسنادی از اصناف دوره قاجار» دربرگیرنده  16 عنوان، با معرفی 20 برگ سند،  آماده‌سازی و در وبگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی تقدیم علاقه­ مندان کرده است.