15 فروردین 1343، سالروز آزادی امام خمینی (ره)

مقدمه

مدتی بعد از حادثه حمله مأموران رژیم شاه مدرسه فیضیه در دوم فروردین 1342، ماه محرّم که مصادف با خرداد بود فرا رسید. امام خمینی(ره) این فرصت را برای افشاگری و  دعوت مردم به قیام علیه رژیم غنیمت شمرد. روز عاشورا ، جمعیت صدهزار نفری در تهران با داشتن عکس‌هایی از امام به تظاهرات پرداختند. امام، عصر عاشورای سال 1383 هجری قمری (13 خرداد 1342 شمسی) در مدرسه فیضیه سخنرانی تاریخی خویش را که آغازی بر قیام 15 خرداد بود ایراد کردند. سخنان افشاگرانه  امام باعث شد که مأموران نخست جمع زیادی از یارانش را در شامگاه 14 خرداد دستگیر و آن‌گاه نیمه شب (سحرگاه پانزده خرداد 42) صدها کماندوی اعزامی از مرکز، منزلش را محاصره کردند و ایشان را دستگیر و سراسیمه به تهران برده و در بازداشتگاه باشگاه افسران زندانی و سپس در غروب آن روز به زندان قصر منتقل کنند. دستگیری امام، باعث وقوع  قیام 15 خرداد گردید که نقطعه عطفی در تاریخ تحولات انقلاب اسلامی به شمار می رود. از جمله دستاوردهای آن قیام،  قرارگیری رهبری مبارزات در دست روحانیت و گسترش و تعمیق مبارزات بود.

 امام خمینی پس از نوزده روز حبس در زندان قصر به زندانی در پادگان نظامی عشرت آباد منتقل گردید. ایشان در حبس از پاسخ گفتن به سؤالات بازجویان، با شهامت و اعلام اینکه هیأت حاکمه ایران و قوه قضاییه آن را غیر قانونی و فاقد صلاحیت می داند، اجتناب ورزید. در این میان، اعتراض‌های گسترده‌ای از سوی روحانیت و قشرهای مختلف مردم از سراسر کشور آغاز و خواستار آزادی رهبر خویش شدند.

شاه که وقایع پانزده خرداد را لطمه‌ای به ثبات و تضمین‌های داده شده به امریکا می دید، درصدد برآمد تا این وقایع را کم بها و اوضاع را کنترل شده و عادی جلوه دهد. از سوی دیگر خشم مردم از ادامه بازداشت امام رو به فزونی بود. از این رو، رژیم ناگزیر شد در تاریخ 11 مرداد 1342 امام را از بازداشتگاه، به منزلی تحت محاصره نیروهای امنیتی در منطقه داوودیه تهران منتقل نماید. مردم تهران به محض اطلاع از انتقال رهبر، به سمت داوودیه سرازیر شدند. ساعاتی از ازدحام جمعیت نگذشت که رژیم ناگزیر از پراکندن جمعیت و محاصره علنی منزل، توسط نیروهای نظامی گردید. پس از این وقایع، امام تحت الحفظ مأموران رژیم به منزلی واقع در محله قیطریه تهران انتقال یافت.

 بر اساس اسناد ساواک، سرانجام در ساعت 22 روز 15 فروردین 1343 بدون اطلاع قبلی، امام خمینی آزاد و به قم منتقل گردید. به محض اطلاع مردم، شادمانی سراسر قم را فرا می‌گیرد و جشن‌های باشکوهی در مدرسه فیضیه و دیگر نقاط شهر به مدت چند روز برپا می شود.

تحلیل بردن نیروهای مبارز در حوزه علمیه از طریق ایجاد اختلاف بین علما و مراجع، ترفندی بود که ساواک پس از آزادی امام در پی آن بود. ایشان با آگاهی از این توطئه، در نطق تاریخی خود در مسجد اعظم قم این نقشه را افشا کرد و  مهر بطلانی بر همه خیال‌ها و تبلیغات رژیم زدند. بخشی از سخنرانی ایشان به شرح زیر است:

«چند روز است آزاد شده‌ام، فرصت مطالعة روزنامه نداشتم. در زندان فراغت داشتم و مطالعه می‌کردم تا اینکه روزنامه اطلاعات مورخ سه شنبه 18 فروردین 43 را به من دادند...من از آقایان گله دارم که چرا زودتر به من ندادند. در این روزنامه کثیف اطلاعات تحت عنوان «اتحاد مقدس» در سرمقاله نوشته بودند که با روحانیت تفاهم شده و روحانیون با انقلاب سفید شاه و ملت موافق هستند! کدام انقلاب! کدام ملت! این انقلاب مربوط به روحانیت و مردم است؟! خمینی را اگر دار بزنند تفاهم نخواهد کرد».

.

اداره‌کل خدمات آرشیوی (ادارة ارتباطات آرشیوی) به مناسبت 15 فروردین 1343، سالروز آزادی امام خمینی (ره)، نمایشگاهی مجازی در برگیرندة  16 قطعه عکس، آماده‌سازی و در وبگاه سازمان تقدیم علاقه‌مندان کرده است.