27دی‌ماه، سالروز شهادت سیدمجتبی نواب صفوی و یارانش

مقدمه

سید مجتبی میرلوحی معروف به نواب صفوی، در سال۱۳۰۳ش. در خانواده‌ای روحانی و اصیل، درمحله خانی‌آباد تهران دیده به جهان گشود. سید مجتبی پس از اتمام دوره ابتدایی، وارد مدرسه صنعتی آلمان شد و همزمان با آن به آموختن دروس حوزوی پرداخت. در سال1322 به استخدام شرکت نفت درآمد و پس از مدت کوتاهی به آبادان منتقل شد. مدتی بعد برخورد شدیدی از سوی یکی از متخصصین انگلیسی شرکت نفت با یکی از کارگران صورت گرفت که به دنبال آن، نواب صفوی کارگران را به اعتراض و اجرای قصاص دعوت کرد. با دخالت پلیس و نیروهای نظامی، اعتراضات سرکوب شد و نواب صفوی نیز شبانه به وسیله قایق از آبادان به سوی بصره و سپس نجف روانه شد. پس از ورود به نجف اشرف، به فراگیری دروس حوزوی پرداخت و در مدرسه «قوام» اقامت گزید و از همان روزهای نخست، دوستی و رابطه نزدیکی با علامه امینی که در یکی از حجره‌های فوقانی مدرسه، کتابخانه‌ای تأسیس کرده و در حال تألیف اثر مشهور خود الغدیر بود، برقرار کرد. همچنین برای امرار معاش به ساخت و فروش عطر روی آورد. نواب صفوی در نجف، یکی از آثار احمد کسروی را که در آن به یکی از امامان معصوم (ع) توهین شده بود، مطالعه کرد و چون برخی از مراجع نجف کسروی را مرتد دانستند، از این رو به ایران بازگشت تا آشکارا او را از آن کار باز دارد. وی پس از چند جلسه بحث و گفت و گوی بی ثمر با کسروی، تصمیم به قتل او گرفت. در 1324 با انتشار اعلامیه‌ای تأسیس «جمعیت فداییان اسلام» را اعلام کرد. و در 20 اسفند 1324 چند تن از اعضای فداییان، کسروی را در دادگستری تهران اعدام انقلابی کردند. 
فدائیان اسلام در ماجرای ملی شدن صنعت نفت هم فعال ظاهر شدند و با اعدام انقلابی عبدالحسین هژیر و  نیز حاجعلی رزم‌آرا نخست‌وزیر وقت که به شدت با ملی شدن صنعت نفت مخالفت کرده بود، راه ملی شدن نفت را گشودند. 
نواب صفوی همچنین با دولت دکتر مصدق به خاطر عدم عمل به احکام اسلامی به مخالفت برخاست و به همین جهت، دستگیر و به زندان افتاد و تا سقوط آن دولت در زندان بود.
نواب صفوی در شهریور 1332 به دعوت سید قطب از رهبران اخوان المسلمین برای شرکت در «کنگره اسلامی قدس» عازم بیت‌المقدس شد. او در آن کنگره سخنان پرشوری ایراد نمود و مسلمانان را به وحدت برای آزادسازی سرزمین فلسطین فراخواند. وی در این سفر از عراق، سوریه و لبنان بازدید کرد و در شهر صور لبنان با شرف الدین عاملی ملاقات نمود و به دعوت اخوان المسلمین مصر، به قاهره رفت.
 

فداییان اسلام در ادامه فعالیت‌های مبارزاتی در اعتراض به پیوستن ایران به پیمان بغداد، قصد اعدام انقلابی حسین علاء، نخست‌وزیر وقت را -در روز 25 آبان 1334- توسط مظفرعلی ذوالقدر داشتند، اما وی جان سالم به در برد و ضارب دستگیر شد و به دنبال آن نواب صفوی و دیگر اعضای مؤثر فدائیان بازداشت گردیدند؛ تحت شکنجه‌های شدید قرار گرفتند و در دادگاهی نظامی محاکمه شدند. سرانجام پس از چند جلسه دادگاه، نواب صفوی به همراه مظفرعلی ذوالقدر، خلیل طهماسبی و محمد واحدی به اعدام محکوم شدند. حکم دادگاه در بامداد 27 دی 1334 به اجرا درآمد و به خیل شهدا پیوستند. 
اداره‌کل خدمات آرشیوی( اداره ارتباطات آرشیوی) به مناسبت 27 دی‌ماه، سالروز شهادت سیدمجتبی نواب صفوی و یارانش، نمایشگاهی مجازی شامل 17 عنوان با معرفی 27 سند آماده‌سازی و در وبگاه سازمان به نمایش گذاشته است.