فعاليت نمايشگاهی آرشيو ملی ايران

اداره‌كل خدمات آرشيوي (گروه ارتباطات آرشيوي) در دیماه 1397، نمايشگاه‌هایي در قالب مجازي سيار برگزار كرد كه در زير به آن‌ها پرداخته مي‌شود:

نمایشگاه مجازی

1- نمایشگاه مجازی به مناسبت 8 دی‌ماه، روز صنعت پتروشیمی

شورای فرهنگ عمومی روز هشتم دی ماه را به عنوان روز صنعت پتروشیمی برای درج در تقویم انتخاب کرده است. به همین مناسبت، اسنادی مرتبط با صنعت پتروشیمی، در  بازة زمانی پهلوی دوم و جمهوری اسلامی، شامل 7 عنوان با معرفی 10 برگ سند در وبگاه سازمان اسناد و کتابخانة ملی تقدیم به علاقه‌مندان شد.  اعلام چگونگی مشارکت شرکت ملی صنایع پتروشیمی در شرکت سهامی شیمیایی شاهپور و پرداخت اعتبار سرمایه گذاری شده؛ صورت مقایسة بودجة سال 1967 و 1968 شرکت ملی صنایع پتروشیمی؛ مشخصات شرکت ملی صنایع پتروشیمی و شرکت های وابسته؛ سیاهة دریافتی و پرداختی وام های خارجی شرکت ملی صنایع پتروشیمی و مشارکت های وابسته تا پایان دسامبر 1971؛ اعتبارات جاری و سرمایه گذاری ثابت سازمان برنامه و بودجه برای شرکت ملی صنایع پتروشیمی؛ رونوشت تصویب نامة هیئت وزیران در خصوص اجازه به شرکت فرانسوی برای مشارکت با شرکت ملی صنایع پتروشیمی جهت تأمین سرمایة لازم برای تأسیس یک شرکت کشتیرانی به منظور حمل و نقل محصولات پتروشیمی و درخواست از وزارت امور خارجه برای تسریع در روند کسب موافقت مجلس شورای اسلامی برای پرداخت حق عضویت شرکت ملی صنایع پتروشیمی در سازمان های بین المللی ISMA و FAI.  عناوین اسناد نمایشگاه بود.

2- دومین نمایشگاه مجازی به مناسبت۲۰ دی‌ماه، سالروز قتل میرزا تقی خان امیرکبیر

به  مناسبت 20 دی‌ماه، سالروز قتل میرزا تقی خان امیرکبیر، نمایشگاهی مجازی شامل 25 عنوان با معرفی49 برگ سند در وبگاه سازمان تقدیم به علاقه‌مندان حوزة سند گردید. عناوین نمایشگا عبارت است از:

دستخط ناصرالدین شاه در مورد پیدا کردن عرایض مرحوم میرزا تقی خان امیرکبیر نزد معیرالممالک و دستور جمع آوری بقیه نوشتجات به منظور مجلدکردن آنها؛ دستخط امیرنظام به ناصرالدین شاه، در خصوص تسلیم در برابر اراده و حکم خداوند و اشاره به ابلاغ دستورات شاه و ارسال عرایض وی توسط آجودان باشی؛گزارش یکی از جاسوسان به ناصرالدین شاه در مورد شنیده های خود در باب عزل امیرنظام از صدارت و نظرات موافقان و مخالفان عزل وی، سه حکم صادره شامل پذیرفتن حکومت اصفهان، خانه نشینی و یا رفتن به اتاق نظام؛ دستخط امیرنظام به شاه در خصوص محروم شدن وی از انجام دو  خدمت دیوانی و اشاره به خانه نشینی خود؛ دستخط امیرنظام به ناصرالدین‌شاه در مورد مذاکره با طامسن، دعوت از شیخ عبدالحسین جهت گرفتن استخاره و انتخاب نام برای شاهزاده تازه متولد شده، برگزاری آتش بازی در دیوانخانه و بی اطلاعی از تصمیم شاه جهت حضور در مراسم؛ دستخط تأثرانگیز امیر نظام به ناصرالدین شاه در خصوص رفتن وزیر نظام به خانه وزیرمختار انگلیس به دلیل واهمه از حرف مردم، تلاش جهت برگرداندن وی و آرزوی امیر مبنی بر  مرگ خویش برای ندیدن این روزها؛ دستخط امیرنظام به ناصرالدین‌شاه در خصوص بیماری خود، روانه نمودن سید مصطفی به عربستان و عتبات براساس خواهش وزیرمختار انگلیس؛ دستخط امیر نظام به ناصرالدین‌شاه در خصوص احوالپرسی و ارسال نوشتجات فارس؛ صورت قراولان خانه میرزا تقی خان؛ نامه حشمت الدوله به ناصرالدین شاه در مورداجرای  فرمان مربوط به  مراقبت و محافظت از بازماندگان امیرنظام و ممانعت از تعدی اشخاص نسبت به املاک آنان؛ رونوشت مصالحه نامه منعقده فیمابین میرزا احمد جهانشاهی با میرزا تقی خان امیرنظام  درخصوص مصالحه  قریه مرشت علیا و سفلی واقع در محال خلخال و استشهاد اشخاص در این خصوص؛ فروش و اجاره یک دانگ و نیم از قریه جیقه و مزرعه واقع در محال بدوستان در سال ۱۲۵۳ق. و انتقال آن به میرزا محمدتقی وزیرنظام؛ اقرار صریح و اعتراف صحیح شرعی میرزا محمدتقی خان وزیرنظام در خصوص انتقال مالکیت قریه جیقه واقع در بدوستان دارالسلطنه تبریز به میرزا احمد فرزند خود؛ اقرار صحیح و اعتراف صریح شرعی در خصوص مالکیت میرزا محمدتقی خان وزیرنظام نسبت به تمامی ششدانگ قریه سفیدکمر با باغ واقع در آن مشهور به باغ وزیر واقع در محال ارونق و تمامی ششدانگ قریه کوروان و قریه گلتپه واقع در محال دیزجرود؛ رونوشت اقرارنامه آقا علی اکبر تاجر در خصوص مالکیت میرزا محمد تقی خان وزیر نظام عساکر منصوره نسبت به روستاهای واقع در محال ارونق و دیزجرود؛ رونوشت صورت حساب مالی آقا علی اکبر تاجر با وزیر نظام  و استشهاد اشخاص در حاشیه سند؛ مبایعه نامه فروش سه چارک از قریه جیقه و مزرعه حاجی حسین خان واقع در محال بدوستان به میرزا تقی خان وزیر نظام؛ رقم میرزا تقی خان امیرنظام به شاهزاده اسکندر میرزا حکمران ولایت قزوین در خصوص برقراری تیول جهت میرزا بزرگ حکیم باشی و میرزا یحیی ندیم باشی در دارالسلطنه قزوین؛ صورت توپ ، خمپاره، فشنگ سربازی و سنگ چقماق برحسب دستور امیرکبیر اتابک اعظم؛ نامه محمدتقی خان [امیرکبیر] به میرزاجعفرخان مشیرالدوله متضمن جواب ناصرالدین شاه درخصوص رسیدگی به اختلافات مرزی بین ایران و عثمانی، تعیین سرحد محمره، عمل به حکم عهدنامه ارزنه‌الروم؛ کتابچه منازل و فرسخ ممالک محروسه که چاپارخانه بسته می‌شود؛ نامه میرزا محمدتقی خان امیرکبیر، درخصوص واگذاری نیابت بلوک شراه و وصول مالیات دیوانی آن به میرزا نصیر براساس نوشتجات میرزا حسن خان وزیر نظام و حاکم اراک(عراق) و دستور عدم مداخله سایرین در امور وی؛ اقرارنامه میرزا آقاخان نوری پس از برکناری امیرکبیر از صدارات و قبل از مرگ وی؛ استشهادیه در خصوص تقسیم ماترک مرحوم امیرنظام بین وراث وی در تهران و تبریز ازجمله امیرزاده خانم همسر میرزا رفیع مؤتمن دیوان و گراور از روی دستخط میرزا تقی خان امیر کبیر به ناصرالدین شاه.

نمایشگاه های سیار

1- نمایشگاه اسناد نفیس

اداره‌کل خدمات آرشیوی( گروه ارتباطات آرشیوی) به درخواست مدیریت کرمان، تعدادی از اسناد نفیس موجود در آرشیو را انتخاب و برای برگزاری نمایشگاه آماده سازی و ارسال نمود. این نمایشگاه شامل؛34 عنوان با معرفی 34 برگ سند بود. بازة زمانی اسناد به دورة زمانی صفویه و قاجار برمی گردد.  رقم شاه سلیمان صفوی، درخصوص واگذاری وزارت بیگلربیگی الکاء شیروان به میرزا هدایت‌الله جابری بمنظور اقدام جهت عمران و آبادی منطقه، رفاه حال رعایا ، انتظام امور ایل و قشون و غیره به تاریخ 1097ق.، قدیمی ترین سند و فرمان اعطای لقب امین همایونی به حسن خان پیشخدمت خاصه از سوی نایب السلطنه، ناصرالملک و تصویب موثق‌الدوله، وزیر دربار به تاریخ 1331ق.، جدیدترین سند این نمایشگاه بود. دیگر عناوین این نمایشگاه عبارت است از:

رقم شاه  سلطان  حسین صفوی، درخصوص عدم دریافت مالیات توسط تیولداران نائین از خاندان نظام الدین نائینی، 1117ق.؛ رقم شاه سلطان حسين صفوي، درخصوص رسيدگي به مداخله ميرزا محمدمعصوم در امور املاك ورثه سيد عليخان واقع د رجنب مدرسه منصوريه شيراز، 1119ق.؛ رقم  شاه  سلطان  حسین صفوی، درخصوص انتصاب میرزا محمدتقی، نواده میرزاابوالمعالی به سمت کلانتری دارالعباده یزد و بلوکات و توابع آن با ذکر رئوس وظایف وی، 1124ق.؛ رقم شاه  سلطان  حسین صفوی، در خصوص واگذاری مالکیت خانه میرزاابوطالب(صدر سابق) به خدیجه سلطان بیگم، 1125ق.؛ رقم شاه سلطان حسين صفوي، مبني بر واگذاري تصدي‌گري محال مبارك‌آباد اصفهان به ميرزا محمدعلي جابري (كلانتر اصفهان) براي زراعت و آبادي منطقه مزبور، 1129ق.؛ رقم شاه  سلطان  حسين صفوی، درخصوص واگذاری تصدی گری محال مبارک  آباد اصفهان به میرزامحمدعلی جابری (کلانتر اصفهان)جهت زراعت و آبادی منطقة مزبور، 1129ق.؛ رقم شاه سلطان حسین صفوی، درخصوص انتصاب میرزامحمدتقی ، کلانتر یزد به وزارت تفنگچیان سرکار خاصه و برقراری مواجب و رسوم وزیر سابق جهت وی، 1130ق.؛ رقم شاه  سلطان  حسین صفوی، درخصوص واگذاری قریه کرازآباد بعنوان تیول به کلانتر اصفهان و لزوم پرداخت ربع عایدات سالانة آن به خزانة سلطنتی، 1131ق.؛ رقم شاه  سلطان  حسین صفوی، درخصوص برقراری مواجب جهت میرزا زین العابدین فرزند میرزامحمد‌علی حائری، ناظر دفترخانة دربار، 1132ق.؛ فرمان نادر شاه افشار در خصوص، اعطای ریاست ایل صوفیانلو به شاهوردی بیگ، 17 جمادی الاول1150ق.؛ فرمان نادر شاه افشار، درخصوص واگذاری حکومت یزد به میرزا حسن، ضابط سابق نطنز و تاکید در حسن سلوک با رعایا، ضبط و ربط مالیات، تنبیه اجامر و اوباش، آبادی ولایت و غیره، جمادی الثانی1155ق.؛ حکم متولي باشي آستان قدس رضوي، مبني بر اعطای منصب سرکشیکچی باشی سرکار فیض آثار به سلطان احمدمیرزا و برقراری مستمری جهت وی با سجع مهرهایی به نام ائمة اطهار، 1239ق.؛ فرمان محمدشاه قاجار به فیروز میرزا، درخصوص رسیدگی به ادعای میرزا محمد فسایی نسبت به تصرف مزرعه موقوفه سختویه واقع در حومه شیراز، ‏‫۱۲۵۲ق.؛ نكاح‌نامة كربلائي ‌الله‌بخش جامي با آغابيگم خانم با مهريه بيست و چهار تومان وجه رايج خزانه، 8 ربيع‌الثاني 1314ق.؛ نكاح‌نامة محمد باقرخان افشار، با ترلان خانم؛ 25 ذی الحجه 1278ق.؛ نكاح‌نامة آقاسيد ابوتراب با بي بي زهرا خانم، جمادی الثانی 1282ق.؛ فرمان ناصرالدين‌شاه قاجار و اظهار رضايت او از پيشكشي شب عيد فرهادميرزا معتمدالدوله، حكمران همدان و كردستان، محرم  1288ق.؛ نكاح‌نامة میرزااسدالله فرزند میرزافتح الله منشی با آمنه بیگم بنت میرزاحسینعلی نوری، به صداق دویست تومان تبریزی، 21 ربيع الاول 1291ق.؛ رقم جلال الدوله بر حسب فرمان ناصرالدين شاه، مبني بر اعطاي لقب نوابي به ميرزا صدرالدين فرزند ارشد ميرزا ابوطالب و برقراري مستمري جهت ساير اولاد وي، 1302ق.؛ فرمان ناصرالدین شاه، درخصوص واگذاری و فروش خالصجات اصفهان با تأیید ظل السلطان، 1306ق.؛ رقم ولیعهد مظفرالدین میرزا قاجار، درخصوص انتصاب میرزامحمد فرزند ملاهادی طالقانی به عنوان یکی از اعاظم ملا باشیان، 1306ق.؛ رقم ظل السلطان درخصوص اعطای لقب خانی به میرزاحسین‌خان از کارکنان تلگرافخانة اصفهان به منظور تشویق وی، 1307ق.؛ نكاح‌نامة آقا‌میرزا‌ علی‌اکبر و سلطان‌خانم، 15 جمادي الثاني 1308ق.؛ فرمان ناصرالدین‌شاه، درخصوص برقراری مبلغ پنجاه تومان مقرری جهت فخرالاسلام از محل عایدات کردستان، 1311ق.؛ فرمان ناصرالدین شاه قاجار، در خصوص اعطای لفب صدیق الممالک و منصب استیفاء درجة اول به میرزاابراهیم‌خان مستوفی، 1313ق.؛ فرمان مظفرالدین شاه قاجار، درخصوص واگذاری منصب امیر آخوری و ریاست اصطبل مبارکه به عبدالحمیدمیرزا شمس الملک با تصویب میرزاعلی اصغر‌خان امین‌السلطان، صدر اعظم، 1314ق.؛ رقم وليعهد، محمدعلي ميرزا به امام قلي ميرزا، حاكم ساوجبلاغ مكري، مبني بر واگذاري زكات مزارع ثلثه (ساربانه، هفتوانه و غزايي) به ملا صالح و ملا سعيد فرزندان ملا احمد، صدر العلماي ساوجبلاغ بر حسب فرمان شاه، 1314ق.؛ فرمان مظفرالدین شاه، در مورد برقراری مواجب جهت زین‌العابدین‌خان، نایب فراشخانه مبارکه از مالیات آذربایجان، صفر 1314ق.؛ رقم ناظم الدوله، درخصوص برقراري مقدار شش خروار گندم و بيست خروار كاه به رسم خانواري و تخفيف در حق اولاد ميرزا صدرالدين نواب شيرازي، 1315ق.؛ رقم محمدعلی میرزا، ولیعهد درخصوص رعایت میرزاتقی مجتهد از علمای آذربایجان و برداشتن هفده خروار غلة تحمیلی قریه طاسطغار ملکی معزی الیه، 1319ق. و فرمان محمدعلی شاه قاجار در خصوص افزایش مستمری شیخ محمدخطیب، امام جمعه کردستان با تصویب میرزااحمدخان صدر اعظم، 1327ق.

2-نمایشگاه اسناد قم

 اداره کل خدمات آرشوی (گروه ارتباطات اسنادی) به درخواست مدیریت اسناد و کتابخانه ملی قم  اسنادی با موضوع قم  شامل 40 عنوان با معرفی 47 برگ سند با بازة زمانی دورة قاجار، پهلوی  و جمهوری اسلامی آماده سازی  و برای برگزاری نمایشگاه به آن مرکز ارسال نمود. قدیمی ترین سند معرفی شده در این نمایشگاه؛ نامه به ناصرالدین شاه برای اعلام انتخاب میرزامحمدحسین خمسه و حاجی میرزا رضائی وکیل الرعایا به نایب الحکومگی قم و کاشان و ابراز امیدواری به رفع اغتشاش و امید به ایجاد انتظام و دریافت مالیات قم، پس از این انتخاب به تاریخ [1293ق./ 1254 یا 1255ش.] و جدیدترین آن، رونوشت لایحة ایجاد استان قم در سال 1374ش. بوده است. دیگر عناوین اسناد نمایشگاه به شرح زیر است:

درخواست ادیب الملک درخصوص  تعیین وضعیت حکومت وی در قم، ساوه و زرند و پیشنهاد اعطای پیشکشی، دستخط ناصرالدین شاه مبنی بر انتزاع امور حکومتی ساوه و زرند از قم و اکتفای ادیب الملک به حکومت قم؛ دستور تلگرافی امین السلطان از تهران به سعدالسلطنه در قزوین برای تعمیر پل ساوه-قم و پاسخ سعدالسلطنه؛ درخواست مدیر مدرسة محمودیة قم از وزارت علوم و فوائد عامه برای اختصاص عوائد موقوفات پیشنهادی وی به بودجة مدرسه؛ گزارش تلگرافی از تحصن مردم قم در صحن مطهر در اعتراض به اقدامات مأموران نواقل دروازة شهر؛ گزارش تشکیل کمیسیون جمع آوری اعانه برای کمک به حریق-زدگان آمل در قم و تعیین اعضای آن؛ حکم انتصاب آقامیرزا اسدالله خان، سالار السلطان، به سمت ریاست اجرای عدلیة قم؛ حکم انتصاب محمودخان صمصام السلطان به نیابت نظمیة قم؛ ابلاغ تصویبنامة اختصاص اعتبار برای مخارج تسطیح و تعمیر راه و تهیة تجهیزات، به منظور دائر کردن سرویس پست خط تهران، قم و عراق(اراک)؛ درخواست رکن الدوله، حاکم قم، از وزارت داخله جهت اعطای لقب سالار ارشدی به ماژور محمودخان، رئیس باطالیان قم، برای قدردانی از زحمات وی در انتظام طرق و شوارع و رفاه حال عابرین و ساکنان؛ روشنایی صحن مطهر حرم حضرت معصومه(س)؛آمار شاگردان، مدارس و معلمان قم و محلات؛ حکم انتصاب رضاخان امیرتاش به سمت ریاست مالیة قم؛ حکم فرماندار قم برای انتخاب غلامحسین عابدی به کدخدایی قریة گلستان؛ بخشنامة ابلاغ تغییر نام محل اسکان ایل کلکو در قم به ده کلکو؛ آگهی مناقصة وزارت پست و تلگراف و تلفن برای احداث قنات در خارج میدان فرودگاه قم؛ دستور وزارت کشور به فرمانداری قم برای مساعدت در دفن جنازة پروین اعتصامی در مقبرة خانوادگی شان؛ آگهی فرماندار قم در خصوص ممنوعیت نزدیکی به اردوگاه  ها و انبارهای ذخیرة ارتش متفقین؛ نامة شهربانی کل به وزارت کشور برای اعلام زمان بازگشت آیت الله بهبهانی از قم به تهران؛ بیانیة محصلین حوزة علمیة قم در اعتراض به انتقال جسد رضاشاه به کشور؛ اساسنامه و نظامنامة اتحادیه اصناف بازار قم؛ گزارش فرماندار قم از استقبال مردم از نواب صفوی و همراهانش و سخنرانی انتقادی وی از رضاشاه و دولت های بزرگ در مسجد امام؛ درخواست فرماندار قم از وزیر کشور برای کمک مالی دولت به اجرای طرح های پیشنهادی و مورد نیازشهر؛ پیشنهادات تولیت آستانة مقدسة قم به ریاست اداره کل اوقاف در بارة اجارة اراضی موقوفی؛ ابلاغ تصویب-نامة هیئت وزیران در خصوص انتزاع دهستان نیزار از بخش دستجرد و الحاق آن به بخش کهک قم؛ رونوشت درخواست [آیت الله العظمی] سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی(ره) از تولیت آستانة مقدسه برای واگذاری بیمارستان ناتمام مبارک آباد به ایشان  جهت تکمیل آن؛ انتقاد فرمانداری قم از نبود اتاق بازرگانی در آن شهرستان و عدم آگاهی از وضعیت بازار و درخواست از وزارت بازرگانی برای مساعدت در تهیة مقدمات کار و ترتیب انتخاب اعضا؛ برآورد تقریبی هزینه های ساخت میدان آستانه؛ گزارش فرمانداری قم از تعطیلی بازار در اعتراض به انتخابات و افتتاح مجلسین و اقدامات شهربانی و دارایی برای مقابله با آن؛ آگهی شهرداری قم برای مناقصة ساختمان و توسعة میدان آستانه؛ صورت جلسة هیئت امنای مسجد جمکران در ادارة اوقاف برای انتخاب اعضای هیئت رئیسه، احداث جاده و پارکینگ و...؛ مشخصات جغرافیایی، اجتماعی و اقتصادی شهرستان قم؛ صورتجلسة تعیین محدودة شهر قم؛ ابلاغ موافقت وزارت اقتصاد با صدور پروانة ایجاد کارخانة کارتن سازی در قم، به شرط تأمین آب و برق زیرنظر و با مسئولیت و نظارت مستقیم مهندسان مربوطه؛ نقشة شهرستان قم؛ نمونه برگ انتخابات انجمن شهرستان قم؛ فهرست اسامی و مشخصات شاعران، نویسندگان، مدیران مطبوعات و هنرمندان شهرستان قم؛ نگرانی اهالی بخش 2 قم از خطر سیل و درخواست از آیت الله العظمی بروجردی(ره)  برای تذکر به مسئولان جهت اجرای طرح سدبندی بر روی رودخانة قم؛ تحصن رعایای فردو در صحن حرم حضرت معصومه(س) و رونوشت دستور تلگرافی امین-السلطان به عباس  میرزا [نایب الایاله حکومت قم]، در خصوص رسیدگی سریع و لزوم رفع تعدی صورت گرفته نسبت به آنان.

3-نمایشگاه اسناد پزشکی

نمایشگاه یادشده به درخواست فرهنگستان علوم پزشکی، در قالب 43 عنوان با معرفی 37 برگ سند و 20 قطعه عکس آماده سازی و جهت برگزاری نمایشگاه ارسال گردید.

4- نمایشگاه اسناد امیرکبیر

به مناسبت سالروز 20 دیماه سالروز قتل میرزا تقی خان امیرکبیر منتخبی از اسناد این بزرگمرد شامل 27 عنوان با معرفی 27 برگ سند آماده سازی و پس از طراحی و چاپ بر روی فوم برد، برای برگزاری نمایشگاه به دانشگاه تهران و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ارسال شد.

5-نمایشگاه اسناد پژوهش

 به مناسبت هفته پژوهش و به درخواست مدیریت کرمان اسنادی با موضوع پژوهش شامل 20 عنوان با معرفی 70 برگ سند آماده سازی و جهت برگزاری نمایشگاه به آن مرکز ارسال شد.