1 فروردین1314، اعلام نام رسمي كشور ايران

مقدمه

 به مناسبت اول فروردین1314، اعلام نام رسمي كشور ايران و درخواست از دیگر کشورها برای به کار نبردن «پرس» و «پرسيا» به جاي ايران

روز اول فروردین ۱۳۱۴ش. طبق بخشنامۀ وزارت امور خارجه، نام «پارس» یا «پرشیا»، به صورت رسمی به ایران تغییر یافت. قبل از آن و در روز 6م دیماه 1313ش.، دولت با اعلامیهای رسمی از کشورهای جهان بهویژه کشورهای اروپائی و غربی خواسته بود، از 21م مارس 1935م./ یکم فروردین 1314ش. از نامیدن کشورمان به پرشیا، پرس، و ... خودداری و از نام «ایران» استفاده کنند.

تا اوایل قرن بیستم، نام کشور ما به فرانسه پرس، به انگلیسی پرشیا، به آلمانی پرزین، به ایتالیائی پرسیا و به زبان روسی پرسی نوشته و خوانده میشد و همین کلمات در کتابهای جغرافیائی، قراردادها و معاملات بینالمللی با کشورهای غربی به کار میرفت؛ تا آن که در دورۀ پهلوي دوم بحث بازگشت به ایران باستان پیش آمد و حلقۀ روشنفکراني همچون سیدحسن تقیزاده، سعید نفیسی و محمدعلی فروغی، پیشنهاد تغییر نام پرس به ایران را مطرح کردند. این پیشنهاد، در دیماه 1313ش. رنگ واقعیت به خود گرفت و با موافقت شاه، به سراسر جهان ابلاغ شد.

نفیسی، یادداشتی با عنوان «از این پس همه باید کشور ما را بنام ایران بشناسند» در روز دهم دیماه همان سال، در روزنامۀ اطلاعات به چاپ رساند و طی آن، نوشت: «حق همین بود که ما از تمام دول اروپا خواستار شویم که این اصطلاح غلط را ترک کنند و مملکت ما را همچنان که ما خود همواره نامیدهایم ایران و منسوب آن را ایرانی بنامند. شکر خدای را که این اقدام مهم در این دوران فرخنده به عمل آمد و این دیاری که نخستین وطننژاد آرای بوده است به همان نام تاریخی و باستانی خود خوانده شود.»

اجرای این طرح، مخالفانی هم داشت. گروهی از آنان، بر این باور بودند که رضاشاه به دلیل سیاسی و فقط برای تثبیت حکومت خود چنین تصمیمی گرفته است. آنان، اصل این اقدام را متوجه جمعی از نخبگان فرهنگی و سیاسی همان دوره برشمردهاند که با اقتدار رضاخانی در پی منافع خاص خود بودند.

برخی دیگر، معتقدند با این رفتار جنبههائی از فرهنگ و تمدن ایرانی- که بدون هزینه و با کلماتی مانند Persian Art، Persian Poetry، Empire Persian و یا Persian Carpet تداعی پیدا میکرد و با نام کشور همراه بود- از دست رفت؛ تمدنی که بهرایگان به ذهن مخاطب وارد میشد، اینک باید هزینهها کرد تا با نام جدید ایران، شناسانده شود.

گروه ارتباطات آرشیوی، به مناسبت اول فروردین، سالروز اعلام نام «ایران» به مجامع بینالمللی، گزیدهاسناد مرتبط با این واقعۀ تاریخی را به علاقهمندان پیشکش کرده است.