19 شهریور، سالروز درگذشت آیت الله طالقانی (ره)

مقدمه

سید محمود علایی طالقانی در 13 اسفند ۱۲۸۹ش. در روستای گلیرد طالقان  در خانواده‌ای اهل علم و فضیلت و دارای روحیات انقلابی و ضد ظلم متولد شد. وی از پنج سالگی، تحصیلات خود را در مکتبخانه آغاز و نزد ملا سیدتقی اورازانی، قرآن و کتب رایج آن دوره را فرا گرفت. سپس مقدمات علوم حوزوی را نزد پدرش شروع کرد و در ده سالگی راهی قم و مدارس رضویه و فیضیه شد. پس از آن به نجف اشرف رفت و از دروس بزرگان آن زمان بهره برد. وی موفق به اخذ درجة اجتهاد از سید ابوالحسن اصفهانی و شیخ عبدالکریم حائری، و اجازه نقل حدیث از شهاب الدین مرعشی و قمی، گردید. آیت الله طالقانی درخلال سال‌های۱۳۱۸-۱۳۱۷ش.، به تهران بازگشت و در درس میرزا خلیل کمره‌ای، فلسفه و حکمت آموخت و بعد از اتمام تحصیلات در مدرسه شهید مطهری (سپهسالار سابق) به تدریس علوم دینی مشغول شد. در سال 1318 برای اولین بار خشم خویش را نسبت به رژیم و دستگاه حکومتی، با دادن یک اعلامیه در رابطه با کشف حجاب ابراز کرد و در پی آن دستگیر و زندانی شد.

پس از شهریور 1320، با تشکیل گروه‌های گوناگون سیاسی، مبارزه را به طور رسمی‌آغاز کرد، اما طولی نکشید که این دوران را وقفه‌ای پیش آمد؛ چرا که پس از کودتای 28 مرداد مرحوم طالقانی به جرم مخفی کردن نواب صفوی در خانهاش، دستگیر، و به زندان افکنده شد، اما این دستگیری کوتاه و موقت بود و بزودی آزاد و فعالیت دوباره را آغاز کرد. 
 آیت الله طالقانی در جریان نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران مبارزات ارزنده‌ای داشت و تلاشهای فراوانی در جهت رهانیدن حقوق ملت مسلمان ایران از چنگال استعمارگران چپاول پیشه، انجام داد.
آیت‌الله طالقانی در سال 1342 در ارتباط با وقایع 15 خرداد دستگیر و به ده سال زندان محکوم شد. وی در زندان نیز دست از مبارزه و ارشاد برنداشت، رفتار و گفتار مناسب وی روی مأموران زندان هم اثر مثبت گذاشت و در پی همین تلاش‌های فرهنگی و تبلیغی بود که در زندان، با نوشتن تفسیر «پرتوی از قرآن» سعی در آشنا کردن افراد به عظمت و سازندگی قرآن کرد.
زندانی شدن مرحوم آیت الله طالقانی در این مرحله بیش از 4 سال طول نکشید و در سال 1346 به واسطه فشارهای داخلی و خارجی بر رژیم شاه از زندان آزاد شد. بعد از آزادی مبارزه را همچون گذشته ادامه داد و در آستانه سال 1350 همزمان با برگزاری جشن‌های 2500 ساله شاهنشاهی دستگیر و به مدت سه سال در زابل و 18 ماه در بافت کرمان در بدترین شرایط به حالت تبعید بسر برد. در سال 1354 مجدداً به دست ساواک گرفتار شد و به 10 سال زندان محکوم شد.
آیت الله طالقانی در دوران انقلاب اسلامی، پس از آزادی از زندان نهایت تلاش خود را در جهت پیروزی انقلاب نمود و پس از پیروزی به ریاست شورای انقلاب اسلامی ‌برگزیده شد و در انتخابات مجلس خبرگان قانونگذاری (12 مرداد 1358) از سوی مردم تهران به عنوان نماینده انتخاب شد. وی در مرداد سال ۱۳۵۸ از سوی امام خمینی به عنوان امام جمعه تهران منصوب گردید و تا قبل از مرگ ۵ نماز جمعه را برگزار نمود.
سرانجام در سحرگاه نوزدهم شهریور سال 1358 این عالم مجاهد پس از سال‌ها فعالیت‌های علمی ‌و مبارزات سیاسی علیه رژیم ستم‌شاهی و عمری تلاش خستگی‌ناپذیر در راه پیاده کردن احکام اسلام، در اثر سکته قلبی دار فانی را وداع گفت و به دیدار معبود شتافت.

 
اداره کل خدمات آرشیوی (اداره ارتباطات آرشیوی)، به مناسبت 19 شهریور، سالروز درگذشت آیت‌الله طالقانی (ره) نمایشگاهی مجازی شامل 18 عنوان با معرفی 16 برگ سند و 4 قطعه عکس آماده‌سازی و در وبگاه سازمان تقدیم علاقه‌مندان کرده است.