تصاویری از آیین‌های عزاداری سید الشهدا (ع)

مقدمه

آیین‌های عزاداری سید الشهدا (ع) و یاران باوفایش در ماه محرم یکی از سنت‌های مورد توجه، تأثیرگذار و مهم جامعه ایران است که از عهد آل بویه تا به امروز برقرار بوده است و مردم از این طریق ارادت ویژه و محبت خالصانه خود را به ائمه اطهار (ع) و به ویژه امام حسین (ع) و یارانش اثبات کرده‌اند. 

در این میان، مراسم سوگواری محرم در عصر قاجار، شکوه و رونق خاصی داشته و  مردم و مقامات با حضور  گسترده و پرشور در مجالس و هیئت‌ها ارادتشان را  به اهل بیت(ع) نشان داده‌اند. در آن زمان، در دو ماه محرم و صفر، در تهران دست‌کم دویست مجلس سوگواری در نقاط مختلف شهر همچون مساجد، تکایا، میدان‌ها، بازار و ... تشکیل می‌‌شد و دسته‌های سینه‌زن روز و شب در حرکت بودند.
تهران عصر قاجار نزدیک به پنجاه تکیه داشت که همگی در روزهای سوگواری سرتاسر با پارچه‌‏های سیاه و شعارهای مذهبی پوشانده می‌‎شد. مهم‌ترین تکیه که اینک اثری از آن باقی نمانده، تکیه دولت است که رسمی‌ترین تکیه پایتخت نیز بود. این بنا در دوران ناصری ساخته و باعث اوج‌گیری مراسم‌ روضه‌خوانی، سوگواری و تعزیه شد.
   یکی از رسوم عزاداری، قمه‌ زنی بود که در روز عاشورا انجام می‌گرفت و سوگواران کفن‌پوش در دسته‌های چند نفره اقدام به قمه‌زنی می‌کردند؛ در این میان رسومی مانند زخم زنی، سنگ‌زنی، قفل آجین و شمع آجین کردن بدن وجود داشت که اکنون منسوخ شده است. در آن روزها، عکاسان دربار و غیردربار نیز می‌کوشیدند آیین‌های عزاداری را به ثبت تصویر برسانند. عکس‌هایی که «آنتوان سوریوگین»، «عبدالله قاجار» و تنی چند از دیگر عکاسان از  مراسم آن عصر گرفته‌اند امروز خود یکی از منابع مستند فرهنگ عزاداری در یکصد و پنجاه سال گذشته است.
اداره‌کل خدمات آرشیوی (اداره ارتباطات آرشیوی) به مناسبت فرا رسیدن ماه محرم، نمایشگاهی با عنوان تصاویری از آیین‌های عزاداری سید الشهدا (ع) و یاران باوفایش در دوره قاجار، شامل 11 عنوان با معرفی 11 قطعه عکس را آماده‌سازی و در وبگاه سازمان تقدیم علاقه‌مندان کرده است.