14 فروردین، سالروز درگذشت احمد آرام

مقدمه

احمد آرام، دانشمند، ادیب و از پیشروان فن ترجمه در ایران است. او چند سال قبل از وقوع انقلاب مشروطه، در سال1281ش.، در تهران به دنیا آمد. دوران کودکی وی درکشاکش تحولات انقلاب مشروطیت و جوانی‌اش مصادف با سال­های پایانی دوره قاجار بود. دورة ابتدایی را در دبستان­‌های دانش و ترقی و متوسطه را در دبیرستان علمیه گذراند و پس از سوم متوسطه وارد دارالفنون شد. آرام در ادامه تحصیلات، دو سال از سه سال مدرسه حقوق را خواند، اما آن را نیمه تمام گذاشت. همزمان مدرسه طب را تا سال آخر خواند با این حال امتحان نهایی را نداد و با عشق به معلمی از این میان تدریس را انتخاب کرد و به استخدام وزارت معارف درآمد.

آرام، سال­‌های آغاز کار را در اصفهان و شیراز سپری کرد و مدتی نیز کفالت فرهنگ شیراز را بر عهده داشت. در تهران تدریس در مدرسه فلاحت، اداره مدرسه بازرگانی و دادستانی و مسئولیت بازرسی فرهنگ را برعهده گرفت و در سال 1328 به سرپرستی مدارس ایرانی در بین­‌النهرین منصوب شد و برای کارش به عراق و سوریه سفر کرد.

احمد آرام، نخستین اثرش را با عنوان «هدیه سال نو» در بیست و یک سالگی نوشت و پس از آن، دوران درخشان تألیف و ترجمه وی آغاز شد. او از پیشگامان تدوین و تألیف کتاب درسی در ایران بود. در آن دوران به دلیل نبود کتاب درسی، آرام با همکاری دو تن از همدرسان خود به تألیف در این زمینه همت گذاشت. درس فیزیک، شیمی و طبیعی از مهم‌ترین مباحثی بود که او در طی دوران تدریس در مدارس بر عهده گرفت.

آرام همزمان ترجمه از عربی، انگلیسی و فرانسه را نیز انجام می­داد. بسیاری از مطالب وی در مجلات آن زمان چاپ و برخی به کتاب تبدیل می­شد. او در ترجمه با همکاری دیگر بزرگان دورة خود، معادل­سازی کلمات را نیز انجام می­داد. به دلیل آشنایی با زمینه­‌های علمی گوناگون بسیاری از معادل­‌های انجام شده برای این رشته­‌ها مرهون تلاش­‌های وی و همکارانش است. از دیگر آثار برجسته او تصحیح کیمیای سعادت امام محمد غزالی در سال 1318 و با مقابله شش نسخه از این کتاب بود.

آرام در سال 1334 بازنشسته شد. بازنشستگی زمان بسیاری را در اختیار وی قرار داد تا به کار ترجمه و نوشتن بپردازد. در آن زمان مؤسسه انتشاراتی فرانکلین تازه در ایران تأسیس شده بود و زمینه را برای بسیاری از مترجمان و دانشمندان ایرانی برای کار در عرصه علم و تحقیق فراهم کرده بود. آرام نیز به همکاری با آن مؤسسه پرداخت و توانست بسیاری از کتاب­های منتشر شده در خارج از کشور را از طریق مؤسسه بدست آورده و ترجمه کند. ترجمه تاریخ علم جرج سارتون از برجسته‌­ترین آثار وی در این دوره است. با تصمیم مؤسسه برای تدوین نخستین دایره­‌المعارف فارسی همکار دکتر مصاحب و معاون سازمان دایره­‌المعارف فارسی و عضو هیئت تحریریه آن شد.

احمد آرام پس از سال­ها تلاش برای ترجمه و تألیف و انتشار نزدیک به 200 عنوان اثر، سرانجام در   14فروردین 1377 درگذشت.

اداره‌کل خدمات آرشیوی (گروه ارتباطات آرشیوی) به مناسبت سالروز درگذشت وی، نمایشگاهی مجازی شامل 11 عنوان در قالب 19 برگ سند آماده‌سازی و در وبگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی تقدیم علاقه‌مندان کرده است.

 

منبع: کتاب گ‍وه‍ر ع‍م‍ر: گ‍ف‍ت‌ و گ‍وی‌ پ‍ی‍روز س‍ی‍ار ب‍ا اس‍ت‍اد اح‍م‍د آرام‌؛ تهران: نشر نی؛ 1388ش.

فرم درخواست شماره ثبت از کتابخانه ملی برای کتاب تاریخ نجوم اسلامی ترجمه احمد آرام

  • شماره : ۲۰۵۵۹-۲۶۴
  • تاریخ : ۱۴ تیر ۱۳۵۷ش.