24 آبان، منتخبی از اسناد کتابخانه عمومی معارف
مقدمه
در عهد مظفرالدین شاه و به سال 1315ق./ 1276ش.، جهت اشاعه فرهنگ و تأسیس مـدارس جـدیـد، انجمـن معـارف تهران تشكیل شد. انجمن یك سال بعد، در 17 جمادی الثانی 1316/1277ش. «كتابخانه ملی معارف» را تأسیس نمود. اولین رئیس کتابخانه محمداسماعیل‌خان آجودان‌باشی بود. برای تأمین منابع کتابخانه نیز خود اعضا دست به کار شده و کتابهای شخصی را اهدا کردند. بعدها وزارت معارف نیز بودجه خاصی برای تأمین کتاب و جراید آن اختصاص داد.
کتابخانه از سه قسمت تالار مطالعه، مخازن کتاب و دفتر تشکیل شده بود. در تالار همانند کتابخانه‌های دنیا وسایل و اسباب مطالعه از قبیل میز و صندلی و برق فراهم بود. مکان‌های خاصی نیز برای نمایش مجله‌های داخلی و خارجی و سالنامه های جدید وجود داشت.
کتابخانه دارای دو مخزن، یکی مخصوص کتابها و مجلات فارسی و عربی و دیگری برای آثار فرانسوی، انگلیسی، روسی و سایر زبانها بود. گرچه کتابخانه نسخ خطی زیادی نداشت ولی برای نسخ نفیس و ماندگار محفظه های خاصی خارج از مخزن تعبیه و فهرست چاپی آنها نیز تهیه و در دو جلد مدون و منتشر شده بود.
دفتر کتابخانه برای کار رئیس، معاون، منشی ماشین نویس، کتابدار و کمک وی تخصیص داده شده بود. همچنین، جلسات هیئت مدیره نیز در آن برگزار میشد.
کتابخانه معارف، در سال 1324ق./ 1284ش. با کتابخانه دارالفنون ادغام شد. در دوران وزارت حکیم الملک بر معارف و در سال 1338ق./ 1298ش. «کتابخانه معارف» نام گرفت و در دوره وزارت علی اصغر حکمت در 1313ش. به «کتابخانه عمومی معارف» تغییر نام داد.
در سال 1313ش. با برگزاری جشن هزاره فردوسی، بیشتر خاورشناسان و ایران شناسان شرکت‌کننده کتابهای بسیاری به کنگره اهدا کردند که این کتابها به مجموعه کتابخانه عمومی معارف افزوده شد. در دوران ریاست مهدی بیانی، کتابخانه با مشکل کمبود جا و فضا روبرو شد. بیانی از این فرصت استفاده کرده به و علی اصغر حکمت، وزیر معارف، پیشنهاد تأسیس کتابخانه ملی ایران را داد. با موافقت وزیر، قطعه زمینی در میدان مشق برای آن در نظر گرفته شد. با پایان یافتن کار ساخت کتابخانه در سال 1316ش. مجموعه کتاب-های کتابخانه عمومی معارف به ساختمان جدید منتقل و همراه با مجموعه های اهدایی از کتابخانه سلطنتی، کتابخانه بانک استقراضی روسیه و مجموعه عزیزخان ندائی هسته اولیه کتابخانه ملی را تشکیل دادند.
اداره‌کل خدمات آرشیوی (گروه ارتباطات آرشیوی) به مناسبت 24 آبان، روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار نمایشگاه مجازی با عنوان «منتخبی از اسناد کتابخانه عمومی معارف»، شامل 19 عنوان با معرفی 23 برگ سند را آماده سازی و در وبگاه سازمان به علاقه‌مندان تقدیم نموده است.
- درخواست از وزارت ماليه برای تأمين اعتبار هزينه حمل كتابهای اهدايی پرنس يوسف كمال مصری به كتابخانه معارف
- درخواست مدير مدرسه شرف از رياست ادارة تعليمات عمومی براي امانت گرفتن نسخة خطی كتاب «التفهيم» از كتابخانه معارف
- درخواست از وزارت معارف، اوقاف و صنايع مستظرفه جهت موافقت با اشتراك مجله هفتگی آرشيو معاصر براي كتابخانه عمومی معارف
- ابلاغ تغيير نام كتابخانه عمومی معارف به كتابخانه ملی در جلسه شورای عالی معارف
- درخواست ارسال دو نسخه از مجله ثبت اسناد به كتابخانه معارف بر طبق ماده ۹ قانون مطبوعات
- نامه پرنس ارفع به وزارت معارف براي اعلام اسامی كتابهای اهدايی خود به كتابخانه معارف
- پيشنهاد وزارت ماليه درخصوص خريد دوره چهاردهم دايره المعارف بريتانيكا برای كتابخانه معارف به منظور استفاده همه وزارتخانه ها
- گزارش مهرماه كتابخانه معارف
- رونوشت حكم انتصاب مجتبی مينوی به سمت مدير كتابخانهمعارف
- اعلام شماره های دريافت نشده مجله «گراندرو» در كتابخانه معارف
- قرارداد ساخت قفسه های كتابخانه معارف
- اعلام اسامی كتابهاي اهدايی يونس غفارزاده به كتابخانه معارف
- قرارداد وزارت معارف با مدير كتابخانه كارل هرتل براي دريافت ۲۹ فقره مجله فرانسوی، انگليسی و آلمانی برای كتابخانه معارف
- كمبود محل مطالعه در كتابخانه عمومی معارف به دليل افزايش تعداد مراجعان و درخواست از اداره انطباعات برای انجام اقدامات لازم
- سياهه دايره المعارف های مورد نياز كتابخانه عمومی معارف و درخواست از اداره انطباعات برای خريد آنها
- انتقاد روزنامه شفق سرخ از خدمات كتابخانه معارف و پاسخ كتابخانه به آن
- نظام نامه کتابخانه عمومی معارف
- پيشنهاد مدير كتابخانه عمومی معارف برای تغيير ساعت كار كتابخانه در ماه رمضان
- صورت اشيا و نواقص كتابخانه معارف
