به گزارش روابط عمومي سازمان اسناد و كتابخانه ملي، تالار کتابخانه شخصی سید عبدالله انوار به مناسبت یکصدمین سالگرد تولد آن مرحوم، چهارشنبه سوم مرداد ماه با حضور رئيس، معاونین و مدیران سازمان، اعضای خانواده و شاگردان مرحوم انوار، و جمعی از اساتید و فعالان حوزه فرهنگ و کتاب در مرکز مطالعات ایران شناسی و اسلام شناسی کتابخانه ملی ایران گشايش يافت.

در این مراسم غلامرضا امیرخانی افتتاح تالار انوار شامل کتابخانه و لوازم شخصی این استاد فقید را تداعی کننده منزل وی و مرهون پیگیری های رئيس سازمان اسناد و كتابخانه ملي دانست و افزود: این مکان با مرکز مطالعات ایران شناسی و اسلام شناسی کتابخانه ملی تناسب دارد و نمادی از احترام و تقدیر نسبت به یک چهره برجسته فرهنگی است.

وی با بیان این که نزدیک به شش هزار جلد کتاب، شامل شش نسخه خطی، تعدادی نسخه چاپ سنگی و نسخه های چاپی به زبان های عربی، فارسی، لاتین و اروپایی در این کتابخانه وجود دارد گفت: اهمیت این مجموعه به حاشیه نویسی تخصصی سید عبداله انوار با خط  خوش مدادی است که عادت همیشگی ایشان بود .

 امیرخانی همچنین از چاپ کتاب یادنامه استاد انوار به عنوان «آسمان معرفت» در آینده نزدیک خبر داد و افزود: این کتاب که بر خلاف پیش­بینی­های اولیه نزدیک به 1300 صفحه شده و شامل مطالبی از بزرگان درباره استاد انوار و مطالبی که به ایشان اهدا شده است، در آینده نزدیک در دو جلد منتشر و رونمایی خواهد شد.

نجفقلی حبیبی، عضو هیات امنای سازمان اسناد و کتابخانه ملی، نیز در این مراسم گفت: انوار کسی بود که سال‌های عمرش را در حوزه کتاب  و کتابداری گذراند و در حوزه های مختلف علمی و تخصصی از علوم انسانی تا ریاضیات به فهرست نویسی پرداخت و در زمینه فهرست نویسی متمایز از سایرین  بود زیرا عمیقا کتابها، نویسندگان و ضعف و قوت کتابها را بررسی می­کرد. چیزی که در فهرست نویسی امروزه کمتر و به ندرت دیده می شود.

وی با اشاره به زندگی این استاد فقید و بیان خاطراتی از دیدار با وی در زمان دانشجویی خود افزود: سید عبدالله انوار با اینکه معلم رسمی دانشگاه نبود ولی منزلش همیشه  محل رفت و آمد علاقمندان و دانشجویان بود و این ارزش او را هم در زمینه کتابداری و هم معلمی و روش تحقیق نشان می­دهد.

دکتر حبیبی همچنین با انتقاد به وضع موجود در فهرست نویسی به ویژه در کتابخانه­ های شهرهای دیگرکشور گفت: فهرست نویسی هنر بسیار قدرتمندی است که می­تواند به مطالعه کتاب کمک کند و راهنمای مراجعه کنندگان و محققان باشد چون بررسی محتوای  کتاب و عمق دانش آن، کار فهرست نویس است.

وی با اشاره به مرحوم انوار و مرحوم حائری به عنوان متخصصین این حوزه افزود: این گرامیداشت ها اهمیت فهرست نویسی حرفه ای را نشان می­دهد و تشویق و ترغیبی برای فعالیت جوانان در این عرصه است.

در بخش دیگری از مراسم احمد مسجد جامعی قائم مقام رئیس مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، به بیان خاطراتی درباره مرحوم انوار و علاقه به مشروطه خواهان و تسلط تاریخی وی پرداخت و اضافه کرد: در شناسایی خانه های تاریخی مرحوم مدرس و مرحوم شیخ فضل الله نوری که دقیق مشخص نبود، سید عبدالله انوار اطلاعات دست اولی داشت و کمک بسیاری کرد .

وی با بیان نوع نگاه علمی و دغدغه محور مرحوم انوار گفت: سید عبدالله انوار نگاه علمی به معنای امروزی مساله یاب بود. تاریخ را خوب می دانست و از آن برای حل مسائل امروز بهره می جست. به عنوان مثال در جایزه تهران مساله امروز تهران را مساله آب بیان کرد و من به عنوان کسی که سالها در شورای شهر فعالیت داشتم کسی مثل او را ندیدم.

در ادامه این مراسم دکتر سید امیرعلی انوار برادرزاده زنده یاد انوار، از کار ارزشمند سازمان اسناد و کتابخانه ملی برای جمع آوری آثارآن مرحوم  در مدت زمان کم از طرف خاندان انوار تشکر کرد و گفت: نکوداشت استاد انوار نکوداشت علم و دانش و قلم است.

او با ذکر خاطراتی از تعاملات خانوادگی با مرحوم انوار، او را فردی شوق آفرین توصیف کرد و گفت: مرحوم پدرم درباره استاد انوار، این شعر را میخواند که : "همتی باید سبب سوراخ کن / تا سبب را برکند از بیخ و بن" و وجود استاد انوار مصداق این بیت بود و در افراد چنین روحیه ای را القا می کرد .

در ادامه غلامرضا فدایی عراقی ریاست سابق کتابخانه مجلس، فریبا افکاری پژوهشگر نسخ خطی ،و پویا آریان پور از شاگردان زنده یاد انوار، ضمن تقدیر از این اقدام شایسته مرکز اسناد و کتابخانه ملی برای زنده نگه داشتن یاد و نام و آثار این استاد فقید، به بیان خاطراتی از وی پرداختند.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، تالار استاد سیدعبدالله انوار مشتمل بر کتابخانه شخصی آن مرحوم ، به مناسبت صدمین سال تولد این استاد فقید در مرکز مطالعات ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی کتابخانه ملی ایران روز چهارشنبه 3 مرداد 1403 ساعت 10 صبح افتتاح می‌شود.

مرحوم عبدالله انوار متولد 1303 بود و این اقدام در سال 1403 به مناسبت بزرگداشت مقام این استاد فقید در صدمین سال تولدش صورت می پذیرد.

کتابخانه استاد انوار دربرگیرنده حدود شش هزار جلد کتاب اعم از فارسی، عربی، لاتین و همچنین کتابهای چاپ سنگی و خطی است که بنا بر وصیت ایشان به کتابخانه ملی ایران منتقل شده است. حواشی این استاد فرزانه بر بسیاری از کتابها، از مهمترین ویژگی های این مجموعه است که برای پژوهشگران می تواند حائز اهمیت باشد.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، کتاب دایرة­المعارف فارسی تالیف غلامحسین مصاحب روز یکشنبه 7 مرداد در هفدهمین نشست از سلسله نشست­های «صد کتاب ماندگار قرن» با حضور دکتر حسین معصومی همدانی و دکتر علی اشرف صادقی از اعضای پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، معرفی و بررسی می شود.

این نشست به دبیری دکتر غلامرضا امیرخانی عضو هیئت علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ساعت 10 صبح در مرکز همایش‌های بین‌المللی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (سالن فرهنگ) برگزار می شود.

دایرة­المعارف فارسی (معروف به دایرة­المعارف مصاحب) عنوان دانشنامه‌ای دو جلدی در سه مجلد است که به سرپرستی غلامحسین مصاحب و با مشارکت گروهی از نویسندگان و ویراستاران در ایران به زبان فارسی تدوین شده است.

شایان ذکر است تاکنون کتاب‌­های «تاریخ پیامبر اسلام»، اثر محمدابراهیم آیتی، «نثر طوبی؛ دایره‌المعارف لغات قرآن کریم» اثر علامه ابوالحسن شعرانی، «بیست مقاله قزوینی» از مجموعه پژوهش‌‎های علامه محمد قزوینی، «زندگانی فاطمه زهرا سلام‌الله علیها» نوشته سیدجعفر شهیدی، «مسئله حجاب» استاد شهیدمرتضی مطهری، «واژه و معنای آن از فارسی میانه تا فارسی» نوشته کتایون مزداپور، «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن» سلسله جلسات سیدعلی خامنه‌ای، «حواصل و بوتیمار» نوشته امیرحسن یزدگردی، «خواب آشفته نفت» نوشته محمدعلی موحد، «مفاتیح الجنان» با گردآوری شیخ عباس قمی،  «تاریخ طب در ایران» تالیف دکتر محمود نجم‌آبادی، و «مقدمه‌یی بر شناخت اسناد تاریخی» تالیف سرهنگ دکتر جهانگیر قائم مقامی، «ولایت فقیه» اثر روح‌­الله الموسوی الخمینی، «ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام» تالیف دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، و «کتاب مستطاب آشپزی؛ از سیر تا پیاز» تالیف مرحوم نجف دریابندری، «سیره و قیام زیدبن علی» تالیف مرحوم حسین کریمان در سلسله نشست‌های «صد کتاب ماندگار قرن» معرفی و بررسی شده است.

این نشست بصورت زنده از صفحه آپارات (aparat.com/nlai_ir ) صفحه مجازی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران  (instagram.com/nlai_ir(  پخش خواهد شد.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، کتاب «مسائل حقوقی مصاحبه‌های تاریخ شفاهی» تألیف پیمانه صالحی که ویراست اول آن در سال 1399 در 379 صفحه منتشر شده است به شرح تکالیف حقوقی افراد، سازمان‌ها و مؤسسات در قبال یکدیگر، و تعهدات آنها نسبت به اطلاعات حاصل از مصاحبه‌های تاریخ شفاهی می‌پردازد.

در این کتاب، پس از بررسی منابع و متون داخلی و خارجی، مصوبات قانونی و ملاحظات اخلاقی بین‌المللی و داخلی در تعیین حقوق پدیدآورندگان مصاحبه‌های تاریخ شفاهی، با بهره‌گیری از تجربیات اشخاص و مؤسسات مجری طرح‌های تاریخ شفاهی، دستورالعمل و شیوه‌ای کاربردی به منظور بهره‌برداری از منابع تاریخ شفاهی به شکل‌های مختلف و تعیین حقوق پدیدآورندگان این منابع ارائه شده است. در ویراست دوم این کتاب، رأی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، در بخش مالکیت فکری در اسلام؛ توضیحاتی درباره آخرین وضعیت لایحة «قانون حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط» و نحوه پرداختن به منابع تاریخ شفاهی و منابع شنیداری در این لایحه و آخرین رویدادها و فعالیت‌های آموزشی حوزه تاریخ شفاهی در سازمان  اسناد و کتابخانه ملی ایران افزوده شده است. از دیگر تغییرات ویراست دوم به به‌روزرسانی و تکمیل منابع کتاب و نیز اصلاح برخی اغلاط می‌توان اشاره کرد.

ویراست دوم کتاب  «مسائل حقوقی مصاحبه‌های تاریخ شفاهی» در 378 صفحه از طریق فروشگاه آنلاین انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به نشانی bookshop.nlai.ir قابل تهیه می‌باشد. همچنین علاقمندان می‌توانند این اثر را با مراجعه به انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به آدرس تهران، بزرگراه شهید حقانی(غرب به شرق)، بعد از ایستگاه مترو، بلوار کتابخانه ملی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران یا  سفارش از طریق تماس با شماره 81623277 تهیه کنند.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، مجتبی سلطانی احمدی تاریخ پژوه و دانشیار دانشگاه پیام نور و دبیر این نشست تخصصی در ابتدای این نشست تخصصی با اشاره به برگزاری این نشستِ تخصصی گفت: زنده یاد تالیف حسین کریمان ادیب، پژوهشگر تاریخ و تهران پژوه برجسته ای بود که در سال 1297 شمسی متولد شد. او از اهالی رودبار قصران شمیران استان تهران بود. وی در عمر پژوهشی خود آثار برجسته ای در حوزه تاریخ پژوهی برجای گذاشته و کتابِ «سیره و قیام زیدبن علی» از مهمترین آثار او است که این کتاب به عنوان برترین اثر چهارمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد.

تالیف کتابِ «سیره و قیام زیدبن علی» ادای دین کریمان به زیدبن علی بوده است

وی ادامه داد: علاوه بر تالیفات وی در حوزه تهران پژوهی، مجموع آثار ایشان در حوزه مطالعات اسلام شناسی و شیعی نیز قابل ستایش است. تالیف کتابِ «سیره و قیام زیدبن علی» ادای دین این پژهشگر به زیدبن علی بوده است. این کتاب در 3 باب و هر باب در چهار فصل نوشته شده است. باب اول شرح احوال و دیدگاه های مختلف نسبت به زیدبن علی است. باب دوم بیان اخبار نادرست و نسبت هایی که به او داده شده است و باب سوم شرح قیام و شرایط و دلایل قیام است و در پایان هم درباره فرقه زیدیه و مبانی آن نگاشته است.

دبیر این نشست تخصصی با اشاره به دیدگاه های متفاوت درباره شخصیت زیدبن علی در اشاره های تاریخی بیان کرد: شخصیت زید مورد بحث بسیاری است و در منابع رجالی و تاریخی دیدگاه های متفاوتی نسبت به شخصیت زید وجود دارد و به نوعی شاخص ترین چهره که از سلاله زید وجود داشت شهید جمهور آیت الله سید ابراهیم رئیسی بود که هم از سمت مادری و هم پدری جزو سادات حسینی و از سلاله زیدبن علی بوده است.

با توجه به محدودیتِ دسترسی به منابع این کتاب جز بهترین آثار قابل استناد است

محمد کاظم رحمتی عضو هئیت علمی بنیاد دایره المعارف اسلامی در ادامه این نشست به عنوان متخصصی که در حوزه تاریخ زیدیه کتاب و مقالات متعددی را به رشته تحریر در آورده است؛ اظهار داشت: از زوایای مختلف می توان به بحث وجودی این کتاب پرداخت. زیرا این کتاب در زمان نگارش با وجود کمبود منابع در داخل کشور و محدودیت به دسترسی منابع خارج از کشور جزو بهترین آثار نگاشته شده درباره قیام زید است.

وی ادامه داد: کریمان از حیث توجه، تسلط به نثر و ادبیات عرب سرآمد بوده است و ترجمه های فاخری در این زمینه داشته است اما محدودیت ناشی از دسترسی به منابع موجب شده معرفی زیدبن علی و قیام وی در این کتاب در بخش هایی کمبودهایی در شرح و بسط داشته باشد. نکته دیگر این است که زیدیه یکی از معدود فرقه ها در اسلام است که تا این اواخر به صنعت چاپ و نشر آثار دسترسی نداشتند و تمامی این امور تحت سیطره حکومت سلاطین بوده است و طبیعی است که فقر منابع وجود داشته است و قطعا اگر مرحوم کریمان دسترسی به منابع داشت با توجه به تسلط وی به زبان و ادبیات عرب کتاب بهتری از آب در می آمد اما با توجه به محدودیت در منابع همچنان جزو بهترین آثار قابل استناد است.

کتابِ «سیره و قیام زیدبن علی» در بستر تاریخی زمانه خود پیشگام بوده است

محمد کاظم رحمتی با اشاره به پیشگامی این کتاب در عرصه تاریخ پژوهی گفت:کتابِ «سیره و قیام زیدبن علی» در بستر تاریخی زمانه خود از مهمترین آثار و پیشگام بوده است و بخش های مهمی از این کتاب همچنان خواندنی و جزو منابع مستند به شمار می رود. برخی از بخش های کتاب علی رغم این موضوع که برای خواننده امروز کهنه است اما اگر در ظرف زمان نگارش بررسی شود کتاب ارزشمندی است.

این عضو هئیت علمی بنیاد دایره المعارف و زیدپژوه که نقش موثری در شناساندن دانشجویان تاریخ به زیدبن علی داشته است؛ گفت: زیدبن علی 61 سال بعد از عاشورای حسینی و قیام تاریخی خود راه شهادت را زنده نگه داشت و در امر به معروف و نهی از منکر حکام اموی قیام کرد و در ایام ماه محرم نیز به شهادت رسید.

کریمان در تبیین زبان و ادبیات فارسی کوشا بود

در ادامه نشست سیدعلی موسوی نژاد عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم گفت: یکی از ویژگی های حسین کریمان هماطور که ذکر آن رفت؛ این است که علاوه بر تسلط وی به زبان و ادبیات عربی او در حوزه زبان و ادبیات فارسی نیز اشراف داشته و در تبیین زبان و ادبیات فارسی بسیار کوشا بوده است. و به جا است نوع تاریخ پژوهی کریمان در مدارس تدریس و تبیین شود. استاد کریمان رساله مقطع دکتری خود را با عنوان «طبرسی و مجمع البیان» نوشته است که در این اثر به اهمیت حضور تشیع در ری تا خراسان پرداخته است. که اولین حضور به نام یحیی زید از مسیر ری به خراسان ثبت شده است و در بلخ به شهادت رسیده است. و خب متاسفانه از این زاویه در حوزه پژوهش های تاریخی کمتر به آن پرداخته شده است و پژوهشگران و دانشجویان حوزه تاریخ نمی دانند که بخش های از ایران و همچنین شهری مثل تهران زیدی نشین بودند که از آن جمله می توان به مناطقی چون شهر ری، ونک، اوین، فرحزاد اشاره کرد و کریمان به خوبی به این موضوع به عنوان سند تاریخی توجه کرده است. از همین جهت کتابِ «سیره و قیام زیدبن علی» اعتقادات کریمان از منظر صبغه کلامی و تاریخی بوده و این کتاب محصول عمر و تلاش های علمی کریمان است.  متن کتاب بسیار محترمانه است و کریمان هرجا اسم زید را می آورد از عبارت «حضرت» بهره می برد.

این استاد دانشگاه متذکر شد: تلاش کریمان برای تصحیح اغلاطی که در منابع وجود داشته بسیار ستودنی است. امروزه زیدیه در قالب حوثی ها و تاکیدشان بر مشترکات با جمهوری اسلامی ایران و حضورشان در بحث مقاومت کاملا مشهود است.

در پایان این نشست تخصصی کارشناسان به سئوال و جواب ها حضّار پاسخ دادند.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، نورا حق پرست نویسنده و مترجم، و مدیر انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، تابلو قطعه‌بندی‌شده و به خط نسخ و مزین به نام حضرت اباالفضل العباس را به کتابخانه ملی ایران اهداء کرد.

این تابلو با کتابت علی بن محمدبن قاسم اردبیلی، آراسته به تذهیب و آرایه های مختلف می باشد و در قاب خاتم محافظت شده است. موضوع این تابلوی نفیس درباره علم و معرفت حضرت اباالفضل العباس(علیه السلام) با تاکید بر خوابی است که شیخ محمد از آن حضرت می‌بیند و در خواب بر برتری علم باطنی (علم آن حضرت) بر علم ظنی (علم علمایی و اعتباری) تاکید می کند. 

در بخشی از این تابلو نوشته شده است:

سزد که کاتب دیوان‌سرای خلد کشد
سواد نسخه‌ی او بر بیاض دیده‌ی حور

این احقر خادم حضرات علما و طلاب در زمانی که در محضر مبارک مرحمت و غفران پناه علیین آرامگاه حاجی شیخ محمد تربتی و مشهدی مشغول تحصیل بودم روزی از روزها صحبت از انواع و اقسام اغوای شیطان شد، حضرت اوستاد فرمودند از جمله اغوای شیطان من حصا مشاهده نموده ام که یک نفر از علما شیخ محمد نام در مجلس درس آقای فاضل ایروانی طاب ثراه و نورالله مرقده مقرر بود و خودش شخص فاضل و مجتهد بود در ایام وقفه حضرت سید الشهدا سلام الله علیه با رفاقت شیخ مذکور با طراده عازم زیارت قبر مطهر بودیم جناب شیخ محمد مذکور تقریر نمود من در حرم مطهر حضرت باب الحوائج ابالفضل العباس سلام الله علیه نماز نخواهم خواند. به ما همین کلمه بد آمد . فرمود شما اهل علم هستید جواب مرا از روی علم بگویید نماز در نزد قبور کراهت دارد الا قبور ایمه اطهار سلام الله علیهم الاجمعین و حضرت ابالفضل […]

بسم الله الرحمن الرحیم . و ان یکاد الذین کفرو لیزلقونک بابصارهم لما سمعوا الذکر و یقولون انه لمجنون و ما هو الا ذکر للعالمین صدق الله العلی العظیم فی 1335.

یا اباالفضل العباس فی 1335

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، این نشست هم‌اندیشی با هدف تبادل نظر در خصوص بهبود و توسعه خدمات به جامعه نابینایان در راستای اهداف کتابخانه ملی ایران و با حضور عصمت مومنی معاون کتابخانه ملی،  الهام چیذری فرد مدیر کل اداره اطلاع رسانی، حاتمی رئیس گروه خدمات ویژه، آقای حسین روحانی کارشناس تالار نابینایان و حسین پور کارشناس تالار نابینایان کتابخانه ملی ایران و علی‌اکبر جمالی، رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل انجمن نابینایان ایران، منصور شادکام، قائم مقام انجمن و نیز سرمدی عضو هیئت مدیره آن، در تالار رودکی کتابخانه ملی برگزار گردید.

در این نشست عصمت مومنی معاون کتابخانه ملی با تاکید بر اینکه طبق اهداف مندرج درقانون اساسنامه کتابخانه ملی، وظیفه گردآوری، حفاظت و نگهداری منابع مکتوب و غیر مکتوب و اشاعه اطلاعات از وظایف ذاتی کتابخانه ملی است، افزود: ساختار کتابخانه ملی، خدمات ویژه تعریف شده و به مرور بر حسب توسعه فضا خدمات دهی مطالعاتی هم برای این جامعه اعم از نابینایان  در نظر گرفته شده است.  وی با بیان اینکه این جلسه گفتگویی تبیین نقش و جایگاه کتابخانه ملی و تفاوت آن با دیگر کتابخانه ها و همچنین، بهبود و توسعه خدمات دهی بهتر به جامعه نابینایان است، تاکید کرد: کتابخانه ملی به عنوان یک مکان راهبردی و سیاست‌گذار مشتاق مشورت و مشارکت است و نقش خود را نه فقط برای این جامعه ویژه بلکه برای تمامی امور کتابخانه های کشور در برنامه ریزی، مشاوره ، نظارت و هدایت بکار گفته و می­گیرد. مومنی با اشاره به اینکه در نشست های قبلی، برنامه ریزی دراز مدت در زمینه توسعه خدمات در سطح ملی و بین المللی  در نظر گرفته شده است ، از مشارکت و همراهی  سازمان­ها و نهادهای رسمی در زمینه خدمات­دهی به جامعه معلولین استقبال کرد.

افتتاح 15 کتابخانه دیجیتال ویژه نابینایان و کم بینایان در سطح کشور

در ادامه نشست، جمالی مدیر عامل انجمن نابینایان ایران، با انتقاد از تبعیض موجود بین افراد عادی  و نابینا در حوزه کتاب صحبت کرد و افزود: جراید این موضوع را مطرح کردند و ما نگران شدیم. این در حالی است که جناب آقای مختارپور که در نهاد کتابخانه های عمومی بودند نسبت به جامعه نابینایان توجه داشتند و حامی ما بودند و هستند. همچنان که در حمایت از جشنواره کاما با ما همکاری نمودند. ما از کتابخانه ملی که سال هاست به ما خدمات می دهد تشکر می کنیم.

سپس، آقای شادکام قائم مقام انجمن نابینایان ایران در زمینه فرهنگی به جهت رفع تبعیض‌ها اشاره کرد که انجمن نابینایان اقدام به افتتاح 15 کتابخانه دیجیتال برای نابینایان و کم بینایان در سطح کشور کرده و هنوز این کمبود وجود دارد. حتی در همین کتابخانه ملی این کمبود حس می شود. شادکام با اعلام اینکه سالانه صد هزار عنوان کتاب برای افراد عادی چاپ می شود، گفت: پیگیری چاپ نسخه بریل کتابها با چه نهاد یا سازمانی است؟ کتابهای بریل موجود در اینجا در کتابخانه های عمومی اصلا موجود نیست  و زیر ساخت استفاده از منابع در تمام کتابخانه های  عمومی کشور وجود ندارد. وی با اشاره به قانون حمایت از افراد دارای معلولیت گفت: وقتی قانون وجود دارد پس باید سازمان های مرتبط بودجه آن هم پیش بینی بشود.شادکام درباره اکتفا کردن به کتاب صوتی و بی توجهی به چاپ کتاب بریل برای نابینایان افزود: این کمبود باعث کم سوادی دانشجوی دکترای ما شده زیرا با اکتفا به کتاب صوتی و در دسترس نداشتن کتاب بریل، با ساختار کلمات و نحوه نوشتن آن آشنا نمی شود. ضمن اینکه ماندگاری یادگیری در کتاب صوتی به نسبت کتاب بریل کمتر است و این منابع می بایست در کتابخانه ملی جمع شود.

سرمدی عضو هیئت مدیره انجمن نابینایان نیز با اشاره به خبر اولیه منعکس شده در رسانه ها درباره عدم پذیرش نابینایان در کتابخانه ملی گفت: با مصاحبه های تکمیلی درباره شیوه نامه جدید مشخص شد اصل مطلب درباره پذیرش کتابخانه ملی از کارشناسی ارشد به بالا بوده و قاعدتا افراد نابینا مستثنی نشده اند اما در جامعه هدف نابینایان این نتیجه گیری صورت گرفت که کسانی که کارشناسی ارشد به پایین هستند آیا می توانند از منابع کتابخانه ملی استفاده کنند؟ بعد بحث و صحبت از خدمات مجازی به نابینایان به میان آمد. درحالیکه متاسفانه وب سایت ها و سامانه های جانبی موجود هیچکدام  برای نابینایان به صورت کامل دسترس پذیر نیست. وی ادامه داد: فارغ از بحث شیوه نامه که اگر اصلاح شده انتظار می رود دوباره مطرح  و اطلاع رسانی عمومی شود،  ما می توانیم در زمینه وب سایت ها و سامانه های جانبی برای نابینایان مشاوره فنی در خدمت شما باشیم

شیوه نامه عضویت به تدریج اصلاح می‌­شود

معاون کتابخانه ملی درپاسخ به میر عامل و قائم مقام و عضو انجمن نابینایان ایران گفت: دعوت شما به کتابخانه ملی ضمن همکاری و مشارکت در تبیین جایگاه کتابخانه ملی در انجام مشاوره، نظارت و هدایت و ارائه خدمات فنی و برنامه ریزی و سازماندهی کتابخانه های کشور در خصوص خدمات دهی به نابینایان بوده و همچنین، تسهیل فرایند استفاده از منابع نابینایان بوده و در ادامه گفت: این دقیقا ماموریت کتابخانه ملی است، که نه تنها منابع مختص نابینایان بلکه تمام منابعی که در هیچ مخزنی وجود ندارد در اختیار مراجعان قرار بدهد.

مومنی در پایان با بیان اینکه کتابخانه ملی هر کشور نگین کتابخانه های کشور است تاکید کرد: این رفتار سنجیده و علمی که کتابخانه ملی برای همه مخاطبانش دارد در شأن کتابخانه ملی بوده و هست. بنابر این در مصاحبه اخیر تاکید کردیم همچنان خدمات برای همه نابینایان وجود دارد و کتابخانه ملی به خاطر رعایت استانداردها و ظرفیت هایی که دارد به جهت تسهیل و تسریع خدمات دهی  گام هایی برداشته است . امیدواریم با مشارکت ذینفعان بتوانیم اقدام های موثرتری در بهبود و توسعه  خدمات  داشته باشیم و روند اصلاح شیوه نامه جدید با تاکید بر بهره مندی از ذینفعان  در راستای ادبیات مدیریت ارتباط با مشتری  انجام خواهد شد

به گزارش سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، با اتصال خدمات کتابخانه ملی ایران به پنجره ملی خدمات دولت هوشمند عموم افرادی که دارای شرایط عضویت هستند و نیز اعضای کتابخانه ملی می‌توانند از خدمات پذیرش عضویت و تمدید آن بصورت کاملا الکترونیکی بهره مند شوند.

بر اساس این گزارش با اتصال به این پنجره واحد و تجمیع کلیه خدمات در «میز خدمت»، مراجعین و کاربران کتابخانه ملی می‌توانند به نحو مناسب و کارآمدتری از خدمات کتابخانه‌ای بصورت الکترونیک بهره‌مند شود.

تسهیل فرآیند کاربران در ورود به سامانه های متعدد سازمانی یکی از اهداف استفاده از درگاه یکپارچه‌سازی خدمات می‌باشد، که با راه‌اندازی آن کلیه خدمات مورد نیاز سازمان و مراجعین اعم از پذیرش و تمدید عضویت، احزار هویت، و استفاده از کارت عضویت، بصورت الکترونیکی قابل اجرا خواهد بود.

کاربران می‌توانند از طریق پورتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به نشانی nlai.ir و ورود به میزخدمت، ثبت نام و تمدید عضویت در کتابخانه ملی را بصورت کاملا الکترونیکی انجام دهند.

در این سامانه مدرک تحصیلی، شماره همراه، نشانی محل سکونت کاربران حقیقی در هنگام ثبت نام بصورت برخط استعلام شده و مراحل احراز هویت و ثبت نام تکمیل می‌گردد.

گفتنی است با ارائه این خدمت، اعضا از طریق رمزینه (کیوآرکد) موجود در کارت الکترونیکی، می توانند در کتابخانه ملی تردد داشته باشند.

لازم به ذکر است پنجره ملی خدمات دولت هوشمند، درگاه ملی یکپارچه ارائه خدمات دولتی و عمومی به مردم بوده و هدف آن ایجاد سهولت در ارائه این خدمات به شهروندان است؛ به‌طوری‌که تنها با یک بار احرازهویت می‌توان خدمات موردنظر را دریافت نموده و یا به سامانه‌های متفاوت ارائه دهنده خدمات وارد شد.

از همین رو استفاده از شبکه کتابخانه‌ها، اسناد و کتابخانه دیجیتال و خدمات کامل کتابخانه ملی منوط به عضویت در آن می باشد.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، در ابتدای این جلسه علیرضا مختارپور رئیس سازمان، با تبریک برگزاری انتخابات و انتخاب رییس جمهور منتخب تصریح کرد کلیه معاونین و مدیران سازمان تا آخرین روز مسئولیت به انجام وظیفه خود مشغول خواهند بود و پیگیری تمام برنامه های سازمان مانند قبل و تا زمان تصمیم دولت منتخب درباره سازمان، بدون وقفه ادامه دارد .
در این جلسه موضوعاتی مانند گزارش کمیته عضویت و آیین نامه ها و شیوه نامه های مرتبط با آن، گزارش برنامه و بودجه معاونتهای سازمان در سال 1403، گزارش سفرهای استانی معاونین، و سایر مسائل جاری و آتی سازمان، مطرح و درخصوص آنها تصمیم گیری شد.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، کتاب «سیره و قیام زیدبن علی» تالیف مرحوم حسین کریمان به عنوان شانزدهمین کتاب از سلسله نشست های «صد کتاب ماندگار قرن» روز یکشنبه 24 تیرماه 1403 ساعت 10 صبح در مرکز همایش‌های بین‌المللی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (سالن فرهنگ) با سخنرانی دکتر محمدکاظم رحمتی، تاریخ پژوه، و سیدعلی موسوی نژاد، عضو هیات علمی دانشکده تاریخ ادیان و مذاهب قم و به دبیری مجتبی سلطانی احمدی عضو هیئت علمی بنیاد دایرۀ المعارف اسلامی برگزار می‌شود.

این کتاب در خصوص زندگی و فضایل حضرت زید، فرزند امام سجاد (ع) و برادر امام باقر (ع)، می­باشد و در آن اقوال معصومان درباره وی و نقد و بررسی احادیث ذامه در باب او و رد آنها و علل و اسباب خروج آن حضرت و اهمیت قیام وی به تفصیل ذکر شده و کلیاتی نیز درباره فرقه زیدیه - از فرق مهم تشیع - آمده است. این کتاب به عنوان برگزیده کتاب سال جمهوری اسلامی در سال 64 معرفی شده است.

لازم به توضیح است تاکنون کتاب‌های «تاریخ پیامبر اسلام»، اثر محمدابراهیم آیتی، «نثر طوبی؛ دایره‌المعارف لغات قرآن کریم» اثر علامه ابوالحسن شعرانی، «بیست مقاله قزوینی» از مجموعه پژوهش‌‎های علامه محمد قزوینی، «زندگانی فاطمه زهرا سلام‌الله علیها» نوشته سیدجعفر شهیدی، «مسئله حجاب» استاد شهیدمرتضی مطهری، «واژه و معنای آن از فارسی میانه تا فارسی» نوشته کتایون مزداپور، «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن» سلسله جلسات سیدعلی خامنه‌ای، «حواصل و بوتیمار» نوشته امیرحسن یزدگردی، «خواب آشفته نفت» نوشته محمدعلی موحد، «مفاتیح الجنان» با گردآوری شیخ عباس قمی،  «تاریخ طب در ایران» تالیف دکتر محمود نجم‌آبادی، و «مقدمه‌یی بر شناخت اسناد تاریخی» تالیف سرهنگ دکتر جهانگیر قائم مقامی، «ولایت فقیه» اثر روح‌­الله الموسوی الخمینی، «ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام» تالیف دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، و «کتاب مستطاب آشپزی؛ از سیر تا پیاز» تالیف مرحوم نجف دریابندری در سلسله نشست‌های «صد کتاب ماندگار قرن» معرفی و بررسی شده است.​

گفتنی است این نشست بصورت زنده از صفحه آپارات (aparat.com/nlai_ir) ​و صفحه مجازی (Instagram.com/nlai_ir) سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران پخش خواهد شد.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، عصمت مومنی در گفتگو با خبرگزاری لیزنا در تاریخ 12 تیرماه 1403 مباحثی را در خصوص شیوه نامه جدید عضویت در کتابخانه ملی مطرح کردند که در ادامه می‌آید.

پیش از این گفتگویی نیز در این باره با علیرضا مختارپور، رئیس کتابخانه ملی توسط این خبرگزاری برای تبیین ابعاد تغییر در شیوه نامه عضویت انجام شده بود.

 

لیزنا: خانم دکتر مومنی بفرمایید شیوه نامه پیشین کتابخانه ملی چه مشکلی داشت که بر آن شدید تا شیوه نامه جدید تدوین و تصویب کنید؟

دکتر عصمت مومنی: ضمن تشکر از شما، قبل از اینکه به سوال شما پاسخ دهم موضوعی را درباره کتابخانه ملی مطرح کنم. کتابخانه ملی به عنوان تخصصی ترین کتابخانه در حوزه کتابداری و مدیریت اطلاعات و دانش در کشور مبتنی بر قانون اساسنامه آن یکسری مجموعه ماموریت هایی برایش تعریف شده است که به صورت متنوع و حرفه ای بر عهده دارد مثل گردآوری، حفاظت، سازماندهی و اشاعه اطلاعات، مربوط به آثار مكتوب (چاپی و خطی) و غیرمكتوب و در همین راستا رسالت هایی دارد و با هدف گسترش دانش و پژوهش پذیرای پژوهشگران مختلف برای بهره مندی از منابع سازمان بوده است.

به هر حال کمبود کتابخانه های عمومی، تخصصی، دانشگاهی و سایر کتابخانه ها در سطح شهر تهران، باعث شده کتابخانه ملی میزبان پژوهشگران باشد. یادآوری می کنم که خدمات کتابخانه ملی در سه نوبت از ساعت ۸ تا ۱۲ شب و به تفکیک از ساعت ۸ تا ۱۴، ۱۴ تا ۲۱ و ۲۱ تا ۲۴ است. خدمات دریافتی مراجعان ما از ساعت ۹ شب به بعد صرفا استفاده از محل کتابخانه عمومی بدون بهره گیری از منابع موجود در مخازن است.

 یکی از اهداف کتابخانه ملی در انجام مشاوره، نظارت و هدایت و ارائه خدمات فنی و برنامه ریزی و سازماندهی کتابخانه های کشور است که همچون گذشته در تداوم وظیفه ذاتی خود مرجعیت ملی را با مراجع ملی به اشتراک بگذارد. بنابراین، سیاست کتابخانه ملی ایجاد تعادل بین ماموریت تعریف شده و ارائه خدمات عمومی است . مبنای تحقق این سیاست، در راستای منافع جمعی کشور گذاشته شده است. بخشی از فعالیت های تخصصی ساماندهی ورود منابع از طریق واسپاری و اهدا و تهیه متادیتا ، سپس علاوه بر سازماندهی و تهیه شناسه ملی برای تمام منشورات کشور و بهره مندی کتابخانه های کشور از پردازش این مجموعه و تهیه شناسه بین المللی نشریات و به عبارتی فعالیت های همچون فیپا، شاپا، شابکا و شانا و  این سیاست به گونه ای طراحی شده است  که کل کشور با استفاده از فناوری های نوین و سامانه یکپارچه استفاده کنند. در واقع کتابخانه ملی برای همه است.

 اما در مورد پاسخ به سوال شما بگویم که آئین نامه ای با عنوان «آئین نامه پذیرش و عضویت کتابخانه ملی» در تاریخ ۸ خرداد ۱۳۹۱ به تصویب هیأت امنای وقت کتابخانه ملی رسیده است و در تاریخ ۲۹ بهمن ۱۳۹۹ آیین نامه جدیدی در ۱۰ ماده و ۱۹ بند بدون تبصره به تصویب کمیسیون دائمی است اما در مرداد ۱۴۰۰ به تصویب هیأت امنای سازمان اسناد و کتابخانه ملی رسیده است. لازم به ذکر است که شیوه نامه ای نیز با عنوان «شیوه نامه پذیرش و عضویت سازمان اسناد و کتابخانه ملی» تصویب شده شورای معاونین وقت در تاریخ ۲۰ مهر ۱۳۹۹ بوده و تصویب این شیوه نامه قبل از تصویب آخرین ابلاغ آئین نامه ۱۴۰۰  بوده و لذا فاقد اعتبار است. بنابراین، شیوه نامه‌ای بر اساس  آئین نامه ۱۴۰۰ وجود نداشت و  تدوین شیوه نامه در دستور کار قرار گرفت. 

ضمنا در آیین نامه مصوب، تدوین و تصویب شیوه‌نامه به شورای معاونین سازمان واگذار شده است.

لیزنا: در مورد حذف بند معلولین جسمی – حرکتی، نابینایان و کم بینایان و ناشنوایان در شیوه نامه جدید توضیح دهید.

 دکتر عصمت مومنی: سازمانی که برای گروه ویژه ساختار و ردیف سازمانی، و رئیس گروه خدمات ویژه دارد چطور می تواند به این عزیزان خدمات ندهد؟ هم ساختار، هم کارشناس هم مکان و هم مخزن  وجود دارد. عضویت این افراد لغو نشده و خدمات دهی به این عزیزان پا برجاست. همان طور که مستحضرید، کتابخانه ملی تا کنون میزبان سه دوره جشنواره «کاما» بوده و در سال گذشته چهار نشست تخصصی برای این گروه از افراد برگزار شد و کتابخانه ملی به عنوان نقش فرادستی و سیاستگذارانه خود در صدد ارتباط با دیگر مراکز مرتبط هم بوده است.  سال گذشته به خدمات میز مرجع مجازی یک خدمت اضافه شد و آن خدمات تحویل منابع است و همکاران برای افراد عضو و غیر عضو خدمات دهی دارند. در مورد آوردن بند جداگانه ایی برای خدمات به معلولین جسمی – حرکتی، نابینایان و کم بینایان و ناشنوایان درصدد گفت و گو با ذی نفعان و سپس اصلاح آن در شیوه نامه هستیم.

 لیزنا:در مورد حذف بند نویسندگان کتب علمی و تخصصی برایمان بگویید.

دکتر عصمت مومنی: به خاطر اینکه از کتابخانه ملی هدفمند استفاده شود در مقدمه شیوه نامه جدید آمده است "نحوه خدمات دهی آرشیوی و استفاده از کتابخانه دیجیتال در شیوه نامه ای مستقل اعلام می گردد."  که قبلا شیوه نامه مستقل نداشتند. در ماده ۳ آیین نامه ۱۴۰۰ انواع عضویت توضیح داده شده است که شامل شش نوع است: عضویت افتخاری، عضویت پژوهشی، عضویت عادی، عضویت موقت، عضویت ویژه اسناد و عضویت برخط. از این شش نوع عضویت، ۲ مورد آخر آن مربوط به معاونت اسناد ملی، و معاونت پژوهش و منابع دیجیتال  است.

 بر اساس تعریف عضویت ها در آئین نامه ۱۴۰۰، عضویت پژوهشی شامل دانشجویان دکتری و بالاتر و سطوح معادل آن می شود. عضویت عادی شامل دانشجویان کارشناسی ارشد به بالا و سطح معادل آن است. عضویت موقت افرادی که شرایط عضویت را ندارند و در صورن نیاز به منابع سازمان، برای انجام پژوهش های خود استفاده کنند. بنابراین، افرادی که شرایط فوق الذکر را ندارند بنا به درخواست مراجعان مدت ۳ ماهه و ۶ ماهه عضویت موقت داده می شود. لازم به ذکر است دوره های عضویت همه عضویت ها یکساله و قابل تمدید است.

امیدوارم کتابخانه ملی ایران در تحقق نقش نظارت، هدایت، ارائه خدمات فنی، برنامه ریزی و سازماندهی امور کتابخانه های کشور حرکت کند و در حفظ و توسعه مرجعیت ملی با بهره مندی از دانش مراجع ملی مستمر و پایدار باشد.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، مرتضی کریمی‌نیا ، مترجم و قرآن پژوه، ضمن دیدار با علیرضا مختارپور رئیس سازمان، این نسخه نفیس را به کتابخانه ملی اهداء کرد.

در این دیدار رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نیز اثر نفیس «کارستان هنر ایرانی» را که گزیده‌ای از شاخص‌ترین آثار هنرهای کتاب‌آرایی از مجموعه نسخ خطی و اسنادی است، به این قرآن پژوه اهداء نمود.

گفتنی است مصحف مشهد رضوی با ۲۵۲ برگ در میان مصاحف حجازی کهن، کامل‌ترین دست نویس قرآنی برجای مانده از سده نخست هجری به شمار می‌آید. قدمت این نسخه با روش کربن ۱۴ و در چند آزمایشگاه اروپایی به اثبات رسیده و پس از هفت سال پژوهش محتوایی و آماده سازی فنّی، با همت مؤسسه آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث و کتابخانه آستان قدس رضوی (ع) در قالب چاپ فاکسیمیله (مطابق اصل) به صورت بسیار نفیس برای عرضه به مجامع علمی جهان و محققان داخل و خارج کشور منتشر شده است.