بررسی نقش تفکر انتقادی در تصمیم‌سازی مدیران امروز

چهارمین نشست از سلسله‌برنامه‌های «تفکر انتقادی» با محوریت نقش این رویکرد در مدیریت سازمان‌های نوین، در اندیشگاه فرهنگی سازمان برگزار شد.

به گزارش روابط‌عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، چهارمین نشست از سلسله‌برنامه‌های «تفکر انتقادی» به همت اداره‌کل پژوهش کتابداری و آموزش و با دبیری حسن مقدس‌زاده، عضو هیئت‌علمی سازمان، برگزار شد. در این نشست، سیدبابک علوی، دانشیار دانشگاه صنعتی شریف، با سخنرانی «برخی کاربردهای تفکر انتقادی در مباحث مدیریت و سازمان» و بابک زنده‌دل نوبری، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و نظارت سازمان و مدرس مدعو دانشگاه خوارزمی، با ارائه بحث «کاربرد تفکر انتقادی برای مواجهه با سوگیری‌های شناختی در سازمان‌ها» دیدگاه‌های خود را مطرح کردند.

مقدس‌زاده در آغاز برنامه با مروری موجز بر نشست‌های پیشین، نقش تفکر انتقادی را در مدیریت معاصر و سازمان‌های پویا مورد توجه قرار داد.

در ادامه، سیدبابک علوی سخنرانی خود را با طرح تعریفی عمومی از تفکر انتقادی آغاز کرد و سه محور اصلی بحث را شرح داد: نسبت تفکر انتقادی و هوش مصنوعی، ارزیابی الگوهای مدیریتی در سازمان‌ها، و اهمیت این شیوه اندیشیدن در شرایط پرتلاطم محیطی (VUCA).
او با اشاره به گسترش تعامل کاربران با سامانه‌های هوش مصنوعی، تأکید کرد که بهره‌گیری کارآمد از این فناوری تنها با اتخاذ رویکردی پرسشگرانه و نقادانه ممکن است و نمونه‌هایی عملی از تحلیل‌های مبتنی بر این رویکرد ارائه داد.

علوی سپس بر لزوم سنجش الگوهای مدیریتی در بسترهای متفاوت تأکید کرد و توضیح داد که مدیران ناگزیرند متناسب‌بودن هر الگو را با ساختار سازمان، مرحله بلوغ و اقتضائات فرهنگی مورد پرسش قرار دهند. او در پایان بحث، با طرح مفهوم «تفکر انتقادی تطبیقی»، اهمیت بازاندیشی در پیش‌فرض‌ها و جست‌وجوی الگوهای جایگزین را ــ با اشاره به نمونه‌هایی از فعالیت‌های سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ــ از مؤلفه‌های مدیریت در عصر عدم‌قطعیت دانست.

پس از او، بابک زنده‌دل نوبری سخنرانی خود را با تمرکز بر سوگیری‌های شناختی و نقش تفکر انتقادی در مهار آنها آغاز کرد. وی با طرح مسئله «تله فوریت»، مفهوم «فوریت تأملی» را راهکاری برای جلوگیری از تصمیم‌های عجولانه معرفی کرد.
زنده‌دل سپس با پرسشی درباره کارآمدی تجربه توضیح داد که تجربه زمانی ارزشمند است که مورد تحلیل انتقادی قرار گیرد؛ در غیر این صورت، تحت تأثیر محیط، محدودیت شناختی یا حلقه مشاوران ممکن است به برداشت‌هایی ناقص و تحریف‌شده بینجامد.

او در بخش پایانی، به چند سوگیری پرتکرار از جمله سوگیری نتیجه، سوگیری تأیید و سوگیری بازنگری اشاره کرد و یادآور شد که تقویت مهارت پرسشگری می‌تواند اثر این سوگیری‌ها را در تصمیم‌سازی سازمانی تا حد زیادی کاهش دهد.

این نشست با مشارکت فعال حاضران ادامه یافت و شرکت‌کنندگان ضمن طرح پرسش‌ها، دیدگاه‌های خود را مطرح کردند و پاسخ‌های لازم را از سوی سخنرانان دریافت کردند.