«المواهب العلیه»؛ تفسیر نفیس حسین بن علی کاشفی همراه با گزیده‌ای از تصاویر نسخه
شانزدهمین شماره از مجموعه‌ی «کاوشی در گنجینه کتابخانه ملی ایران» به معرفی نسخه‌ای نفیس از تفسیر «المواهب العلیه» اثر حسین بن علی کاشفی اختصاص دارد؛ اثری که در سال ۹۵۴ قمری به قلم کاتب احمد کتابت شده و با تذهیب و آرایه‌های ظریف از نمونه‌های ممتاز قرآنی قرن دهم هجری به‌شمار می‌رود.
به گزارش روابط‌عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، شانزدهمین روایت از مجموعه‌ی «کاوشی در گنجینه کتابخانه ملی ایران» که به همت معاونت کتابخانه سازمان منتشر می‌شود، به معرفی نسخه‌ای از تفسیر ارزشمند «المواهب العلیه» می‌پردازد؛ تفسیری کوتاه از کاشفی، نویسنده و مفسر نامدار هرات، که در آن ترجمه‌ی آیات، اسباب نزول و قصص انبیا با زبانی روان و همراه با اشارات تفسیری آمده است.
نسخه‌ی مورد نظر با خط نسخ کتابت شده و متن عربی قرآن در آن به مرکب سرخ تحریر یافته است. دو صفحه‌ی آغازین نسخه دارای کتیبه‌های مذهب مرصع و ابیات ستایش‌آمیزی درباره‌ی کاشفی است:
«نیست تفسیری بفرس ای نور عین / بهتر از تفسیر مولانا حسین
اینچنین تفسیر زیبای مبین / نیست پیدا در همه روی زمین»
تشعیراندازی ظریف، ابری‌سازی میان سطور، جدول‌کشی زرین و لاجوردی، و تزیین سرسوره‌ها با نقوش گل‌دار از ویژگی‌های برجسته‌ی این نسخه است. در برگ‌های آغازین، مهرهایی با نقش «عبده الراجی کیومرث» و «افوض امری الی الله عبد الرحیم» نیز دیده می‌شود. جلد نسخه از تیماج مشکی با آستر قرمز است و در روزگار متأخر مرمت شده است.
«المواهب العلیه» تفسیری است که مؤلف آن را به اشاره‌ی امیرعلی‌شیر نوایی میان سال‌های ۸۹۷ تا ۸۹۹ قمری تألیف کرد. کاشفی پیش‌تر نگارش تفسیر مفصل‌تری با عنوان «جواهر التفسیر لتحفة الامیر» را آغاز کرده بود که تنها تا اواسط جزء پنجم قرآن (سوره‌ی نساء) ادامه یافت و سپس نگارش این اثر را جایگزین آن کرد.
هرچند شیوه‌ی نگارش تفسیر به روش مفسران اهل سنت است، بسیاری از علمای شیعه نیز کاشفی را از علمای خود دانسته‌اند. نسخه‌های متعددی از این کتاب در کتابخانه‌های ایران و دیگر کشورها وجود دارد و نسخه‌ی حاضر از کهن‌ترین و نفیس‌ترین نمونه‌های آن به‌شمار می‌رود.
شماره‌ی بازیابی این نسخه در گنجینه‌ی نسخ خطی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ۵-۱۷۶۷۹ است.
گزیده‌ای از تصاویر این نسخه از طریق پیوند زیر در دسترس پژوهشگران و علاقه‌مندان قرار دارد:
[لینک تصاویر]