رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران: اسناد، روایت‌گر هویت ماندگار ملت ایران‌اند
به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، غلامرضا امیرخانی، رئیس سازمان، در ابتدای سخنان خود با معرفی ساختار این سازمان، گفت: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران حاصل ادغام دو نهاد مستقل یعنی کتابخانه ملی (تأسیس ۱۳۱۶) و سازمان اسناد (تأسیس ۱۳۴۹) در سال ۱۳۸۱ است. این دو نهاد، در کنار یکدیگر، به‌مثابه دو بال هویتی ملت ایران، عهده‌دار حفظ میراث مکتوب و فرهنگی کشور هستند.
وی با اشاره به جایگاه قانونی این سازمان در گردآوری اسناد تاریخی، اظهار داشت: بر اساس قانون، این سازمان مرجع رسمی نگهداری، ارزشیابی، گردآوری و دیجیتال‌سازی اسناد ملی به شمار می‌رود. مطابق این قانون، دستگاه‌های اجرایی کشور موظف‌اند اسناد تولیدشده را پس از گذشت ۴۰ سال به این سازمان تحویل دهند.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در ادامه با تأکید بر لزوم گسترش دسترسی آزاد عموم مردم به منابع تاریخی، افزود: در میان حدود ۸۰۰ میلیون برگ سند موجود، تنها نزدیک به ۸ هزار سند به دلایل امنیتی یا قومیتی محرمانه محسوب می‌شوند. هدف ما این است که نسل جوان بتواند با تکیه بر اسناد واقعی، تصویری مستند و روشن از تاریخ معاصر ایران به‌دست آورد؛ چرا که بسیاری از جوانان، تنها با روایت‌های گزینشی از تاریخ آشنا هستند.
امیرخانی در بخش دیگری از سخنانش، با اشاره به تقویم فرهنگی کشور، خاطرنشان کرد: نوزدهم اردیبهشت‌ماه، هم‌زمان با سالروز تولد امام رضا(ع) و علامه کلینی، به‌عنوان روز اسناد ملی و میراث مکتوب نام‌گذاری شده است؛ مناسبتی برای بازخوانی هویت فرهنگی ملت و جایگاه منابع مستند در انتقال فرهنگ.
وی همچنین به اهمیت اسناد مرتبط با خلیج فارس پرداخت و گفت: نام‌گذاری دهم اردیبهشت به‌عنوان روز ملی خلیج فارس، کاملاً مبتنی بر اسناد تاریخی ثبت‌شده در آرشیو ملی است. این اسناد نه‌تنها مرزهای جغرافیایی، بلکه هویت تاریخی ما را نیز تثبیت می‌کنند و در دیپلماسی فرهنگی نقش‌آفرین‌اند.
امیرخانی با اشاره به حضور این نهاد در سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، از رونمایی نسخه‌ای نفیس از داستان زال و رودابه به خط وصال شیرازی با مقدمه‌ای از استاد جلال خالقی‌مطلق خبر داد و افزود: در این نمایشگاه، برای نخستین‌بار، نمایشگاهی مجازی از اسناد تاریخی نیز برگزار خواهد شد تا علاقه‌مندان بتوانند به‌صورت آنلاین از این گنجینه‌ها بازدید کنند.
وی با اشاره به بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در خدمات آرشیوی گفت: پروژه‌هایی در زمینه به‌کارگیری هوش مصنوعی برای بازیابی هوشمند اسناد آغاز شده است. همچنین در تلاش هستیم نسخه‌های دیجیتال اسناد مرتبط با کشورهای دارای پیوند فرهنگی با ایران، به‌ویژه در شبه‌قاره هند، را تهیه و در دسترس قرار دهیم.
در بخشی دیگر از نشست، امیرخانی به مخاطرات نوین اشاره کرد و هشدار داد: سال گذشته چند حمله سایبری محدود به زیرساخت‌های سازمان انجام شد که خوشبختانه بدون آسیب جدی مدیریت شدند. با این حال، امنیت اسناد دیجیتال مستلزم توسعه مستمر زیرساخت‌ها و سرمایه‌گذاری بیشتر است.
وی با اشاره به تنوع منابع موجود در آرشیو ملی، اظهار داشت: اسنادی از دوره دفاع مقدس، وقف‌نامه‌های بقاع متبرکه و مجموعه‌های خطی شاهنامه در اختیار سازمان است. برخی از این منابع جنبه کاربردی روزمره دارند و برخی دیگر، همچون نسخ خطی نفیس، به‌عنوان گنجینه‌های فرهنگی کشور شناخته می‌شوند.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در پایان ابراز امیدواری کرد که با همکاری معاونت‌های مختلف سازمان، بتوان چشم‌اندازی آینده‌نگر ترسیم کرد؛ نگاهی که پلی میان گذشته و نیازهای نسل امروز می‌سازد و جایگاه این سازمان را به‌عنوان مرجع اصلی هویت مکتوب ایران، در سطح ملی و بین‌المللی ارتقاء می‌بخشد.