کتاب «کاوش مسائل اساسی ایران» رونمایی شد


تاریخ انتشار: ۱۴۰۰/۶/۲۸ - ۱۶:۲۳:۰
آخرین تاریخ بروزرسانی: ۱۴۰۲/۲/۱۰ - ۱۳:۲۶:۵۱
کتاب «کاوش مسائل اساسی ایران» رونمایی شد
مراسم رونمایی کتاب «کاوش مسائل اساسی ایران» با حضور اشرف بروجردی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، حجت الاسلام مصطفی محقق داماد رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم، رضا داوری اردکانی فیلسوف و رئیس فرهنگستان علوم و علی اکبر صالحی رئیس سابق سازمان انرژی اتمی ایران برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، بروجردی گفت: دغدغه بررسی مسائل مربوط به ایران  از دو سال پیش آغاز شد و این سئوال مطرح بود که در جامعه اسلامی با چه نگاهی باید مسائل را حل و فصل کرد؟ از همین رو برای پاسخ به این سئوال مهم جلساتی برگزار شد که مسئولیت برپایی این جلسات به عهده استاد مصطفی محقق داماد بود و اندیشمندان و فرهیختگان بسیاری نظرات خود را در این کتاب مطرح کرده اند.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ادامه داد: مسائل ایران در این جلسات با رویکرد ارائه راهکارهای مناسب به مسئولان کشور مورد بررسی قرار گرفت و استاد رضا داوری اردکانی در این زمینه نظریه قابل تاملی را ارائه کرد که مخالفان و موافقان بسیاری داشت. وی در طرح نظریات خود مطرح کرده بود که اصولاً مسئله ای وجود ندارد و به موضوعات جامعه نمی‌توان عنوان مسئله را الصاق کرد.

وی گفت: تعالی افکار در جهت فرهنگ‌سازی یک ایده، یاری رسان است و تشکیلات کوچک مدنی فرصتی برای تبادل اندیشه ایجاد کرده‌ است و در این بین صاحبان اندیشه جایگاه بی‌بدیلی دارند. خوشبختانه نسل امروز گوش شنوا دارند و اهالی فکر و اندیشه تشنه شنیدن هستند. به اعتقاد من رسالت بزرگان این است تا ناگفته‌ها را برای نسل جوان بازگو کنند.

حجت الاسلام مصطفی محقق داماد رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم ایران در ادامه مراسم گفت: تحولات اجتماعی بر عهده مراکز علمی است و اگر مراکز علمی حرکت نکنند سطح فکری جامعه متحول نخواهد شد و در جلسات مربوط به کتاب «کاوش مسائل اساسی ایران» بر طرح مسائل و مشکلات مردم در اجتماع آزادانه تاکید می‌شد.

وی افزود: آنچه که امروزه در همسایگی ایران در افغانستان شاهد هستیم، نشان دهنده این مهم است که متفکران، علما، دانشمندان و غیره به فکر تحول فکری توده‌ها نبوده اند و این خطر که دوباره جهل، تاریکی و ظلمت بر اجتماع سایه اندازد نیز وجود دارد.

این حقوقدان تاکید کرد: جریانات پیش آمده در افغانستان اعلام خطر برای بازگشت جامعه به سمت ارتجاع است و متاسفانه تحول فکری در جامعه رخ نداده و تزریق خرافات به مردم در جریان است.

محقق داماد عنوان کرد: در این بین سوالاتی از قبیل اینکه چه باید کرد که جامعه از جهل مطلق به خصوص جهل دینی نجات پیدا کند؟، مطرح است. بنده بارها به صراحت گفته ام جهل دینی خطری که متوجه جامعه ما است. به عبارت دیگر دین در لباس خرافات عرضه می‌شود اما آیا جامعه دیندار همراه با خرافات، بهتر از جامعه بی دین است؟ آیا دین کج اندیشانه بهتر از بی دینی است؟ پاسخ به این سوالات در کتاب «کاوش مسائل اساسی ایران» مطرح و مورد بررسی قرار گرفته است.

رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم ایران اظهار داشت: امید است در آینده اهل دانش و فرهنگ راه حل نهایی برون رفت از این شرایط را ارائه دهند تا آگاه شویم که با چه روش و زبانی توده جامعه هدایت می‌شود. به اعتقاد من باید فرهنگ تحول را سر سفره مردم آورد اما در حال حاضر پاسخ و راهکار روشنی برای تحقق این مهم وجود ندارد.

رضا داوری اردکانی فیلسوف و رئیس فرهنگستان علوم گفت: جلسات متعددی برای پیشبرد کتاب «کاوش مسائل اساسی ایران» با حضور اساتید و صاحبنظران برجسته برگزار شد و مجموع مباحث در جهت اصلاح مسائل کشور در حوزه های مختلف بود.

وی ادامه داد: در این جلسات اساتید رشته‌های مختلف علمی حضور داشتند که گفت‌وگوهای سازنده ای شکل گرفت و اساسا طرح مباحث ارزشمند از نکات مثبت مجموع این جلسات بود.

رئیس فرهنگستان علوم تصریح کرد: موضوع پیش آمده در افغانستان، فاجعه زمان ما است و مردم افغانستان مسئول آنچه که در کشورشان رخ داده، هستند و ما نیز پاسخگوی مسائل و مشکلات کشورمان هستیم.

علی اکبر صالحی معاون پژوهشی و قائم مقام فرهنگستان علوم گفت: صحبت های خود را با طرح سئوالاتی آغاز می کنم. آیا ما یک حکومت یا حکمرانی مطلق از مفهوم الگو بودن داریم؟ آیا حکومت ما یک الگوی حکمرانی ایده آل است؟ و اگر الگوی حکمرانی ما ایده آل است کجا بوده است؟ از طرح سئوالاتی از این دست می خواهم به این نتیجه برسم که چه نوع حکمرانی داریم که به نسبت آن حکمرانی کنیم؟ با اشاره ای که به حکومت طالبان در افغانستان شد، فرض کنید در حال حاضر ایدئولوژی طالبانی در کشور ما حاکم بود و می خواستیم مسائلی که مربوط به این حکمرانی است را مطرح کنیم. آیا همان مسائلی را مطرح می کردیم که در حال حاضر در حکمرانی مبتنی بر ولایت فقیه مطرح می شود؟ و یا اگر حکمرانی ای مثل رژیم گذشته داشته باشیم آیا همان مسائل را مطرح می کنیم؟ بنابراین پاسخ به این سئوالات به این موضوع که  چه نوع حکمرانی ای حاکم است، برمی گردد.
وی ادامه داد: براساس اطلاعات و مطالعاتی که انجام داده ام ایران در طول تاریخ دو بار الگوی حکمرانی بوده است. بار اول در زمان هخامنشیان که حکمرانی خود را از شرق تا غرب گسترش داشت و توانست جهان را به خوبی و هوشمندانه اداره کنند و در مرتبه دوم بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، شیوه حکمرانی مبتنی بر ولایت فقیه را پیش گرفت. حال باید دید کشوری که توانایی ارائه الگوهای حکمرانی را دارد آیا توانایی اصلاح پذیری را نیز دارد؟ و اگر این توانایی را داشته باشد، حکمرانی ادامه پیدا می کند. کما اینکه حکمرانی هخامنشیان قرن ها ادامه پیدا کرد. زیرا اصلاح پذیر بودند و اگر اصلاح پذیری وجود نداشته باشد بحث دیکتاتوری مطرح می شود یعنی وقتی اوج خودخواهی در حکمرانی یک کشور ایجاد شود از همان زمان دوران افول شروع می شود. 
رئیس سابق سازمان انرژی اتمی ایران تاکید کرد: اگر جامعه را مانند فرزند تازه متولد شده درنظر بگیریم مراحلی که این فرزند طی می‌کند تا به رشد و نمو برسد برانگیختگی و شکوفایی ایجاد می کند که به اعتقاد من برانگیختگی انقلاب اسلامی ایران از مشروطه آغاز شد و تجلی و برانگیختگی آن در انقلاب سال 1357 نمایان شد.
علی اکبر صالحی گفت: به اعتقاد من از زمان پیروزی انقلاب تا امروز دوران بالندگی طی شده است و این بالندگی مستلزم ایجاد تغییرات متناسب با نیازهای جامعه است. اما در این راه ممکن است اشتباهات و قصوری ایجاد شده باشد. همین جلسه ای که امروز در آن نشسته ایم نمونه ای از مسیر بالندگی است. زیرا در این نشست درباره مسائل کشور بحث می کنیم؟ و بررسی می کنیم که مسائل چیست؟ چگونه مطرح کنیم و آیا اساسا گوش شنوایی وجود دارد؟ آیا اصلاح پذیری ممکن است؟ همه این سوالات و پاسخ به آنها نشان از بالندگی است.
وی افزود: اما انتظاری که از بالندگی داریم با فرهیختگی متفاوت است. به اعتقاد من جامعه فرهیخته، جامعه ایی است که جهان بینی و نگاهش به دنیا با سیر تحولات مدنیت فرقی نمی کند. اما آیا جامعه ایران یک جامعه فرهیخته است؟ قطعا نیستیم و فاصله بسیاری برای رسیدن به این جامعه وجود دارد. از همین رو مسائلی که در زمان فرهیختگی طرح می شود با مسائل دوران بالندگی متفاوت است. محور اساسی در تحول جوامع آزاداندیشی است. اگر زمینه آزاد اندیشی و تضارب آرا فراهم نشود، بیان مباحثی از این دست ابتر باقی می ماند.
رئیس سابق سازمان انرژی اتمی ایران اظهار داشت: جامعه فرهیخته جامعه به کمال رسیده است و محور اساسی در تحول جوامع آزاد اندیشی است و همانطور که گفتم اگر محلی برای تضارب آرا وجود نداشته باشد تمامی مباحث اهالی علم و نظر، ابتر باقی می‌ماند. در هر دولت و حکومت امنیت ملی اصل و ملاک است و باید بر تعریف آزاد اندیشی کار کرد و حاکمان با منطق و استدلال مورد سوال قرار گیرند. اگر به دین خرافات اضافه شود زنگار به خود می‌گیرد و مسیر آن تغییر می‌یابد. وقتی که یک فردِ مسئول در کشور به عنوان متخصص خارج از عرف، درباره مذاکرات صحبت کند زیر سوال می‌رود، اما اگر شخصی در لباس روحانیت انواع خرافات را مطرح کند مورد سوال قرار نمی‌گیرد. از همین رو معتقدم مسئولیت اجتماعی در قبال گفتار ناصواب در کشور وجود ندارد و این امر یکی از مسائل اجتماعی مهم ایران است.
وی گفت: از دوستی شنیده ام که شهید سید محمدباقر صدر می گفت که صفت اسلامی را در حکومت های اسلامی هرجایی استفاده نکنید. مثلا نگویید مجلس شورای اسلامی چون ممکن است قانونی وضع شود که این قانون کارآمد نباشد و خب ناخودآگاه مردم می گویند شورای اسلامی آن قانون را وضع کرده است. به نظرمن از ابتدای انقلاب تا کنون دچار عواطف و احساسات شدیم و موارد بسیاری را با عناوین اسلامی مطرح کرده ایم. اکنون در مرحله ای قرار داریم که بعد از 43 سال باید روی مسائل مختلف تامل کنیم. 
صالحی خاطرنشان کرد: امروزه کودکان ما باهوش هستند و در شبکه‌های اجتماعی با انواع  استدلال و منطق‌ها روبرو می‌شوند این در حالی است که برخی فقط با بر تن کردن لباس روحانیت با بیان خرافات دینی، شهد شیرین دین را از بین می‌برند. خداوند در قرآن کریم به درستی می‌فرماید: « لا اكراه فی الدین قد تَبَینَ الرُّشْد مِنَ الْغَی» و هدف از بیان آن این است که حکمرانی با جبر محقق نمی‌شود بلکه با اختیار محقق خواهد شد. به اعتقاد من یک حکمران زمانی موفق است که اصلاح پذیر باشد و به سخنان نخبگان جامعه که از سر خیرخواهی نظرات خود را بیان می‌کنند گوش دهد.

لازم به توضیح است فریبرز خسروی معاون کتابخانه ملی، غلامرضا ظریفیان رئیس اندیشگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی، آرمان ذاکری استادیار و گردآورنده کتاب «کاوش مسائل اساسی ایران» و مظفر پاسدار شیرازی معاون توسعه مدیریت و منابع سازمان اسناد و کتابخانه ملی در مراسم رونمایی از کتاب «کاوش مسائل اساسی ایران» حضور داشتند.

پایان مطلب//