20 بهمن 1389، سالروز ثبت رود کارون در فهرست میراث طبیعی ایران

مقدمه

رود کارون با 950 کیلومتر طولانی ­ترین و تنها رود ایران است که بخشی از آن از خرمشهر تا اهواز قابلیت کشتیرانی دارد و همچنین تنها رودی است با آب­های بین­ المللی و اقیانوس ارتباط دارد. این رود از زردکوه بختیاری سرچشمه گرفته و با عبور از مناطق کوهستانی زاگرس در منطقه گتوند، وارد جلگه خوزستان می­شود. رود کارون در مرز ایران و عراق، به اروندرود پیوسته و روانه خلیج فارس می‌شود.

این رود از گذشته سرچشمه حیات بوده و تمدن بزرگ عیلام، در کنار کارون، کرخه و دز شکل گرفته است. شاهان هخامنشی نخستین تأسیسات آبیاری و آبرسانی را بر روی کارون ساخته ­اند و به احتمال زیاد کانال «داریون» شوشتر، قدیمی­ ترین تأسیسات ایجاد شده در کارون است که بیش از دو هزار سال قدمت دارد. اوج توجه به کارون به زمان شاهان ساسانی از جمله اردشیر بابکان و پسرش شاپور اول برمی­گردد که این دو توجه خاصی به آبادانی و عمران خوزستان به ویژه از طریق آب و آبیاری داشتند و در این دوره پل ­ها، سدها، و بندهای بسیاری بر روی کارون ساخته شد که آثار برخی از آنها اینک نیز در خوزستان قابل مشاهده است.

در دوره قاجار امتیاز کشتیرانی کارون به انگلیسی­ ها واگذار شد و آنان از طریق راه آبی کارون کالاها را از خلیج ­فارس به اهواز و سپس از راه زمینی به اصفهان منتقل می­کردند. توسعه اهواز و خوزستان در قرن بیستم مدیون استفاده از کشتی برای حمل بار و راه زمینی اهواز – اصفهان است.

در حال حاضر کارون پرآب­ترین رود کشور است که نه تنها نقش حیاتی در صنعت خوزستان بلکه کشور ایفا می­کند. تأمین آب مورد نیاز واحدهای بزرگ صنعت نفت و حفاری (منبع اصلی درآمدهای ارزی کشور)، تولید انرژی الکتریکی در نیروگاه سد شهید عباسپور، تأمین آب مورد نیاز پتروشیمی بندر امام خمینی(ره)، رازی، فارابی، آبادان و ماهشهر و واحدهای متعدد صنعتی و کشاورزی، حمل و نقل کالا و نیز تأمین آب شرب شهرهای مختلف خوزستان بخشی از اهمیت ملی و منطقه­ای کارون و نقش قابل ملاحظه آن در اقتصاد کشور است.

کارون علاوه بر منشأ اقتصادی از نظر زیست محیطی نیز در مسیر عبوری خود تأثیرگذار بوده است. دشت لاله­ های واژگون و تالاب­های منطقه چهارمحال و بختیاری و نیز انواع ماهی­ های رود کارون چندین نمونه از جلوه­های زیست محیطی، طبیعی، جانوری و گیاهی این رود بزرگ است.

از سوی دیگر کارون در مسیر خود در سه استان کشور از چند شهر عبور می­کند و برای عبور و مرور از روی آن پل­ های بسیاری ساخته شده است. از جمله در شهر اهواز که 9 پل زیبا و منحصربفرد روی کارون ایجاد شده است که به زیبایی این شهر افزوده و از نمادهای آن به شمار می­ آید. پل سیاه، پل معلق یا پل سفید و پل طبیعت از زیباترین پل ها و از مقصدهای گردشگری شهر به شمار می­ آید. همچنین طولانی­ترین پل خط آهن سراسری ایران بر روی کارون ساخته شده است. علاوه بر این کارون به دلیل برخورداری از جلوه­ های زیبا با مناظر بدیع و زیستگاه­های طبیعی یکصدوهفتمین اثر طبیعی است که در 20 بهمن 1389 در فهرست میراث طبیعی ایران در سازمان میراث فرهنگی ثبت شد.

20 بهمن 1389 سالروز ثبت رود کارون در فهرست میراث طبیعی ایران است. به‌همین مناسبت اداره‌کل خدمات آرشیوی (اداره ارتباطات آرشیوی) نمایشگاهی مجازی  دربرگیرنده  18 عنوان، 42 برگ سند آماده‌سازی  و بر روی وبگاه سازمان تقدیم علاقه­ مندان کرده است.