7 فروردين «روز ملي هنرهاي نمايشي»

مقدمه

«هنرهاي نمايشي»، شكلي از هنر است كه در آن هنرمند با استفاده از بدن و فيزيك خود و بهره‌گيري از امكانات ديگر، به خلق هنر مي‌پردازد. اصطلاح «هنرهاي نمايشي»، براي مجموعه‌اي از هنرهاي ديداري و متكي به بازيگر مورد استفاده قرار مي‌گيرد از قبيل: موسيقي زنده، نمايش زنده و عروسكي، شعبد‌بازي، سينما، تردستي، داستان‌گويي، نمايش‌هاي سيرك، بندبازي، نمايش‌هاي پهلواني و ساير هنرهاي مشابه مي‌باشد. و لفظ «نمايش» به معني اجراي نمايش‌نامه و يا داستاني كه به طور مكالمه توسط هنرپيشه‌هايي بر روي صحنه و در برابر جمعيت اجرا شود.
پيشينة نمايش در ايران به صدها سال قبل از اسلام بازمي‌گردد. تعزية مردم بخارا در سوگ سياوش، نخستين نمايش بود كه دست‌كم سه قرن پيش از ميلاد در شهر بخارا اجرا مي‌شد. پس از اسلام، نمايش اشكال گوناگوني به خود گرفت كه از آن جمله بايد به: ميرنوروزي، پرده بازي، نقالي، پرده‌داري، لعبت‌بازي، شبيه‌خواني (تعزيه)  و ... اشاره داشت.
نمايش به صورت نوين آن (Theater) رهاوردي بود از غرب، اما ورود اين فن، به ناگهان و يك‌باره صورت نگرفت. بلكه از نخستين رويارويي‌ ايرانيان با «نمايش‌هاي فرنگستان» در اوايل سدة سيزدهم ه.ق.، تا نگارش نمايش نامه‌هاي ابتدايي و سپس اجراي آن‌ها، چيزي نزديك به يك سده به درازا كشيد.  يكي از نخستين كساني كه مشاهدات خود را از «تماشاخانه» و نمايش در غرب بيان داشته ميرزا ابوطالب اصفهاني است كه به سياحت كشورهاي اروپايي پرداخته بود. همچنين فتحعلي آخوندزاده به عنوان نخستين ايراني بود كه به نگارش نمايش‌نامه‌هايي با عنوان «تمثيلات» به زبان آذربايجاني پرداخت و پس از وي ميرزاآقا تبريزي با نگارش چهار نمايش‌نامه به عنوان نخستين نمايشنامه‌نويس فارسي مطرح گرديد.
با آغاز انقلاب مشروطيت، «نمايش» و «نمايش‌نامه‌نويسي» مانند بسياري از نهادهاي مدني و فرهنگي ايران دچار تحول و دگرگوني شد. در اين ميان چهره‌هاي بسياري در اين عرصه پديدار شدند كه به ترجمه و اقتباس از نمايش‌نامه‌هاي فرنگي و تأليف نمايش‌نامه‌هاي ايراني پرداختند. و حتي نشريات تخصصي نمايش نيز پديد آوردند.  در اين دوره به لحاظ زبان، قالب و بُن مايه‌هاي نمايشي، تفاوتي چشم‌گير با آثار قبل از خود و حتي بعد از خود داشت و نمايش به عنوان وسيلة  ارتباطي مبدل شد كه نويسنده و روشنفكر جامعه مي‌توانست با تمسك بدان، ارتباطي منطقي و گاه عاطفي ميان خويش و مردم برقرار سازد بدين طريق، نمايش به عنوان يكي از مؤثرترين ابزارهاي انتقاد از دستگاه حاكمان قاجار بود.
با ظهور رضاخان و پس از آن با آغاز گسترش اقتدار و نفوذ او تفكر و فرهنگ ايران متحمل تأثيراتي بس ناپسند و نامطلوب شد و بسياري از نهادهاي فرهنگي دچار تحديد و مواجهه با تهديد گرديدند. نمايش و نمايش‌نامه نويسي نيز از ين امر به دور نماند و يكباره، شاهد خاموشي و خمودگي تحولاتي شد كه پيش‌تر در خود يافته بود. قالب‌هاي نمايش دچار نقصان گرديد، زبان نمايش از نوعي فسردگي برخوردار شد و درون‌مايه‌هاي نمايشي هم به ناگهان از مضامين بلند اجتماعي تهي گشت و به چند مضمون فرمايشي و تكراري منحصر شد.
با توجه به پيشينة اين هنر در جهان، انيستيتو بين‌المللي تئاتر، در سال 1962م. روز 27 مارس، مصادف با 7 فروردين را به عنوان «روز جهاني نمايش» تعيين كرد. و در جلسة شوراي فرهنگ عمومي كشورمان به دليل ارج نهادن به اين هنر، 7 فروردين  به عنوان «روز ملي هنرهاي نمايشي» اعلام شد. به همين مناسبت اداره كل خدمات آرشيوي(گروه ارتباطات آرشيوي) نمايشگاهي مجازي شامل 13 فهرست با معرفي 28 برگ اسناد را به علاقه‌مندان تقديم مي‌كند.