26 آذر، روز ملی حمل و نقل

مقدمه

حمل و نقل در طول تاریخ تمدن بشری از عوامل مهم و تأثیرگذار  بر رشد و پیشرفت هر کشوری  محسوب می‌ شود. بی گمان،  یکی از مؤلفه‌های مهم در عقب ماندگی ایران دورة قاجار  وضعیت نامناسب حمل و نقل شهری و برون شهری بود. در آن دوره با افزایش جمعیت تهران، نیاز  به استفاده از وسایل حمل و نقل پیشرفته و جدید احساس شد. نخستین اقدام قاجارها در این زمینه ایجاد قطار شهری  یا ماشین دودی بود که امتیاز  تأسیس آن   را در سال1261ش.، مهندسی فرانسوی به نام مسیو «بواتال» از ناصرالدین شاه دریافت کرد. ماشین دودی دو ایستگاه داشت، یکی در خیابان دروازه خراسان و دیگری در حرم حضرت عبدالعظیم (ع) بود.

از طرفی یکی دیگر از وسایل حمل نقل شهری، واگن‌های اسبی یا تراموا بودند که به وسیله دو یا چهار اسب روی ریل حرکت می‌کردند و تقریباً بیشتر خیابان‌های اصلی شهر تهران در آن زمان را به هم وصل می‌کرد. 
این نوع تراموا را که به تراموای اسبی مشهور بود یک شرکت بلژیکی به راه انداخت و در سه خط امتداد می ‌یافت:1- از ابتدای لاله‌زار تا سبزه میدان 2- از میدان توپخانه که «بانک شاهنشاهی ایران» در آن قرار داشت، تا خیابان چراغ گاز، و از آنجا به دروازه حضرت شاه‌عبدالعظیم(ع)، با انشعابی به طرف بازار 3- از میدان توپخانه به دروازه قزوین.

دیگر وسیلة حمل و نقل که در دورة قاجار به ایران وارد شد،  اتومبیل بود. مظفرالدین شاه در اولین سفر خود به اروپا با اتومبیل آشنا شد و دو دستگاه از آن را خرید و با خود به ایران آورد. پس از مظفرالدین شاه فرزندش محمد علی شاه نیز از این خودرو استفاده می‌کرد. به دنبال گسترش شهرنشینی میزان واردات و استفادة خودرو از سال 1300 ش. افزایش یافت.

دوچرخه نیز یکی دیگر از وسایل نقلیة است که  دورة قاجار به ایران وارد شد  و  مورد استفاده قرار گرفت. اولین بار دوچرخه توسط دو نوجوان انگلیسی که فرزندان کارکنان سفارت انگلیس بودند، در تهران به نمایش درآمد که اصلا شبیه دوچرخه‌ های امروزی نبود و آمیخته ‌ای از چوب و آهن بود. به مرور زمان این دوچرخه به تکامل رسید و شبیه به دوچرخه ‌های امروزی شد. ابتدا، فرانسه و انگلستان سازندگان دوچرخه بودند و بازار ایران را دوچرخه ‌های انگلیسی به دلیل تنوع بیشتر به انحصار در آوردند.

26 آذر، روز ملی حمل و نقل است، به همین مناسبت اداره‌ کل خدمات آرشیوی(گروه ارتباطات آرشیوی) منتخب تصاویری در این خصوص  در قالب 8 عنوان با معرفی 9 قطعه عکس در وبگاه سازمان برای علاقه ­مندان به نمایش گذاشته است.