4 ربیع الثانی/ 21 آذر، سالروز ولادت حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)

مقدمه

عبدالعظیم (ع) فرزند عبدالله بن علی و مادرش فاطمه، با چهار واسطه از نوادگان حضرت امام حسن مجتبی (ع)  است. تاریخ دقیق تولد و وفات حضرت عبدالعظیم (ع) مشخص نیست، اما برخی منابع متأخر ولادت ایشان را در چهارم ربیع الثانی 173ق. در زمان هارون الرشید و وفات را به 15 شوال 252ق. در زمان المعتز بالله عباسی نوشته اند. 
   بنابراین، ایشان دوران حیات پنج امام یعنی حضرت امام کاظم (ع) تا حضرت امام عسکری(ع) را درک کرده است؛ امّا این بدان معنا نیست که به محضر همه آنها هم رسیده و یا از آنها سخنی نقل کرده است. حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) تنها محدث و راوی احادیث امامان نبوده است. سال‌ها استفاده از دانش امامان معصوم (ع) وی را یکی از عالمان و مجتهدان زمان خود کرده بود که می توانست به مسائل علمی مردم زمان خود پاسخ دهد. در توان علمی این بزرگوار همین کافی است که بدانیم حضرت امام هادی(ع) در غیاب خود مردم را برای حل مشکلات دینی و یافتن پاسخ های اعتقادی به ایشان ارجاع می داده اند.
   علت مهاجرت حضرت عبدالعظیم(ع) به شهرری مشخص نیست. مورخان چندین دلیل مانند سابقة مبارزاتی و ارتباط با اهل بیت(ع) را برای آن ذکر کرده اند. این عوامل باعث شده که وی در سال های پایانی عمر، تحت تعقیب حکومت وقت قرار گرفته و زندگی مخفیانه ای را در پیش گیرد و با لباس پیک و به صورت مسافری ناشناس به شهرری سفر کند. او در این شهر در خانه یکی از پیروان اهل بیت (ع) در محله ای به نام «سکه الوالی» ساکن شد و روزها روزه بود و شبها عبادت می کرد و گاه به صورت مخفیانه از خانه خارج و به زیارت قبر یکی از فرزندان امام موسی کاظم (ع) می رفت. 
   مدت سکونت حضرت عبدالعظیم (ع) در ری نامشخص است. اما، آنچه مسلم است به قدری بوده که شیعیان ری از آن آگاه شده و به دیدار وی بروند. با توجه به اینکه وی به شدت تحت تعقیب بوده احتمال می رود ارتباط مردم مدت ها طول کشیده باشد.
   دلیل درگذشت حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) معلوم نیست. عده ای بیماری و مرگ طبیعی را بیان کرده اند. همچنین برخی، درگذشت وی را شهادت با زهر دانسته  اند.  
   حضرت عبدالعظیم(ع) انسانی پارسا، عالم به دین و عامل به آن و محدث بوده است. آستان مقدس وی با بارگاه شریف حضرت امامزاده حمزه (ع) و حضرت امامزاده طاهر (ع) در شهرری، از قرن سوّم تاكنون، به عنوان یكی از مشهورترین اماكن زیارتی و سیاحتی ایران از دیرباز مورد توجّه و عنایت دوستداران اهل بیت عصمت و طهارت (ع) بوده و در طول سال، سیل عظیم زائران را از اقصی نقاط ایران و جهان بسوی خویش گسیل می دارد. 
   علاوه بر مقام مذهبی، آستان آن بزرگوار از نظر سیاسی نیز در تاریخ معاصر کشور منشأ تحول بوده و بسیاری از معادلات سیاسی اجتماعی ایران پس از صفویه و به صورت خاص در دوره قاجار در آن شکل گرفته است. از ترور ناصرالدین شاه تا مهاجرت صغیر علما در اعتراض به اوضاع کشور و تحصن در آستان مقدس عبدالعظیم (ع) به هنگام  انقلاب مشروطه از جمله مهمترین آنهاست.
   شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه 628 مورخ 1389/5/26، چهارم ربیع الثانی را به عنوان «روز ولادت حضرت عبدالعظیم علیه السّلام» جهت درج در تقویم رسمی کشور انتخاب و به تصویب رساند. 
   به همین مناسبت اداره کل خدمات آرشیوی (گروه ارتباطات آرشیوی) منتخب اسنادی در زمینه آستان مقدس آن بزرگوار در قالب 11 عنوان با معرفی 29 برگ سند آماده‌سازی و در وبگاه سازمان تقدیم علاقه مندان کرده است.