14مرداد 1289ش ، سالگرد حمله به پارك اتابك

مقدمه

مجلس شورای ملی در 1328ق./ 1289ش. قانون اعطای لقب سردار ملی و سالار ملی به ستارخان و باقرخان را تصويب كرد. اين حكم بر لوح نقره ای ثبت شده و از آنان خواسته شد برای دريافت حكم به تهران رهسپار شوند. ستارخان و باقرخان همراه با تعدادی از مجاهدان خود از محل استقرار ستارخان در ششگلان تبريز به سمت تهران حركت كردند و در طول مسير مورد استقبال عموم قرار گرفتند. دو روز پس از ورود به تهران در مراسمی رسمی القاب اعطا شد و مجلس ماهانه هزار تومان برای هر يك مقرر كرد. پس از آن پارك اتابك برای اقامت به ستارخان و مجاهدانش و باغ عشرت آباد به باقرخان و نيروهای تحت امرش اختصاص داده شد. 
   در این میان، سه ماه پس از ورود به تهران، سيدعبدالله بهبهانی، روحانی مشروطه خواه در خانه خود ترور شد. از طرفی، كشته شدن علی محمدخان تربيت و سيدعبدالرزاق بر وحشت از ناامنی افزود.
دولت جديد به رياست مستوفی الممالك، برای جلوگيری از هرج و مرج و برقراری امنيت در سطح شهر درصدد برآمد برنامه خلع سلاح عمومی و استقرار نيروهای مسلح رسمی را در تهران اجرا كند. دولت مجاهدان تبريزی را برای خلع سلاح برگزيد و نيروهايی همچون بختياری ها و نيروهای تحت امر يپرم خان ارمنی استثنا واقع شدند. اين تبعيض بر جناح آذربايجان گران آمد و آن را توطئه ای برای تضعيف خود قلمداد كردند.
نمايندگان دولت در نشستی، ستارخان و باقرخان را به شرط پرداخت پول سلاح و مواجب عقب افتاده مجاهدان به اجرای برنامه مدنظر دولت راضی كردند. اما با فتنه انگيزی های برخی، مجاهدان از تحويل سلاح خودداری كردند. دولت فرصت 48 ساعته برای عقب نشينی به مجاهدان داد و با پايان يافتن آن دولت در اول شعبان 1328ق. دستور حمله به پارك را صادر كرد. به امر يپرم خان ارمنی، رئيس نظميه وقت و از دوستان سابق ستارخان، درب پارك سوزانده و سربازان دولت و نيروهای بختياری وارد پارك شدند. قوای دولتی از چند عراده توپ و پانصد مسلسل شصت تير استفاده کردند. در اين هجوم جمع زيادی از فاتحان مشروطه كشته، تعدادی دستگير و برخی فرار كردند. با پايان يافتن هجوم تاراج آغاز، درب و پنجره ها شكسته و اسباب و اثاث مجاهدان غارت شد.
واقعه پارك اتابك در سالگرد امضای فرمان مشروطيت رخ داد. اين واقعه را می توان پايانی بر شجاعت و دلاورمردی های مردی دانست كه سال ها برای مشروطه خواهی مبارزه كرد. تا آنجا كه برای همه خدمات و فداكاری هايش از خانه ملت لقب سردار ملی گرفت و سرانجام در دفاع از مجاهدان خود در مقابل نيروهای هم رزم سابق مجروح شد. پزشكان تلاش بسياری برای مداوا انجام دادند. اما چنان كه خود نيز گفت زخم پا تاب و توان را از او گرفت و 4 سال پس از حمله به پارك اتابك درگذشت.
اول شعبان 1328ق./ 14مرداد 1289ش. سالگرد حمله به مجاهدان در پارك اتابك است. به همين مناسبت اداره کل خدمات آرشیوی (گروه ارتباطات آرشيوی) 7 عنوان سند در قالب 7 برگ از اسناد مرتبط با آن حادثه، موجود در آرشيو ملی را تقديم علاقه‌مندان كرده است.