5 اسفند ، روز بزرگداشت خواجه نصيرالدين طوسی و روز مهندسی

مقدمه

   روز پنجم اسفند در تقویم‌ها، روز بزرگداشت دانشمند بزرگ ایرانی، خواجه نصیرالدین طوسی و روز مهندسی اعلام شده است. هفتصد و شسصت و دو سال از درگذشت دانشمند بزرگ ایرانی، خواجه نصیر می‌گذرد اما هنوز هم دستاوردهای علمی و نظریه‌های آن دانشمند ایرانی محل رجوع است. 
   خواجه ‌نصیرالدین محمد‌بن‌حسن جهرودی‌طوسی مشهور به خواجه نصیرالدین‌طوسی، از اهالی جهرود از توابع قم بوده ‌است كه در 15م جمادی اول سال 597ق. به دنیا آمد. او، به تحصیل دانش علاقه‌ی فراوان داشت. دوره‌ی تحصیل ابتدائی را نزد دائی خود بابا‌افضل ایوبی كاشانی و فخرالدین داماد گذراند و از جوانی در علوم ریاضی، نجوم و حكمت سرآمد هم‌دوره‌ها‌یش بود و از دانشمندان معروف زمان خود گردید. 
   در آن روزگاری كه آوازه‌ی دانش خواجه نصیر در همه جا پیچیده بود، رئیس ناصرالدین محتشم- كه از دانشوران اسماعیلی بود- او را به قائنات دعوت كرد و مقدمش را بسیار گرامی داشت. خواجه، مدت‌ها در آن‌جا بود و كتاب تهذیب‌الاخلاق ابن مسكویه را به فارسی برگرداند و شرح داد و به نام «اخلاق ناصری» تألیف كرد. 
    خواجه نصیرالدین طوسی، در تمام امور كشوری و لشكری مغول، برای رسیدن به مقاصد عالی خود دخالت داشت و تا اندازه‌ای كه توانست از پیشامدها و سختی‌های ناگوار- كه متوجه جامعه‌ی مسلمانان می‌شد- جلوگیری می‌كرد؛ گاهی با سخنان علمی و زمانی با گفتگوهای مختلف و هنگامی با اندرزهای سیاسی مقاصد مهم و اساسی خود را با دست هلاكوخان به انجام می‌رساند. پیشرفت‌های علمی و نوازش فاضلان و عالمان با دست خواجه صورت می‌گرفت و به همین خاطر روز به روز در دربار هلاكو محبوب‌تر می‌شد و بیش‌تر مورد توجه خاص ایلخان قرار می‌گرفت.
   خواجه نصیرالدین همیشه اصول و مقاصد دینی را مد نظر داشت و تمام رفتارهای سیاسی و علمی‌ای كه شایسته‌ی هر مرد دینی آشنا به مصالح اجتماعی و سیاسی بود، به‌ كار می‌بست.
   از جمله‌ی اقدام‌های مهم خواجه نصیر-كه تاریخ هرگز آن را فراموش نخواهد كرد- تأسیس رصدخانه‌ی مراغه می‌باشد كه به فرمان او و با همراهی عده‌ای از فاضلان و دانشمندان بنا شد. این رصدخانه به دست فخرالدین ابوالسعادات احمد بن عثمان مراغی، معمار معروف آن عصر، ساخته شد.
   در كنار رصدخانه، سرائی عالی برای خواجه و منجمان و مدرسه‌ا‌ی علمیه‌ برای طالبان علم ساخته شد. 
   در سال 672ق.، خواجه نصیر با جمعی از شاگردان خود به بغداد رفت كه باقی‌مانده‌ی كتاب‌های تاراج رفته را جمع‌آوری كند و به مراغه بفرستد، اما اجل مهلتش نداد و در تاریخ 18م ذیحجه‌ی سال 672ق. در بغداد دار فانی را بدرود گفت و پیكرش را به كاظمین بردند و در جوار دو امام معصوم به خاك سپردند.
گروه ارتباطات آرشیوی، با گرامیداشت این روز و شاد‌باش آن به جامعه‌ی مهندسی كشور، نمایشگاهی از اسناد این حرفه، به علاقه‌مندان پیشكش می‌كند. این نمایشگاه، با در برداشتن 9 عنوان سند، به معرفی 11برگ سند می‌پردازد. قدیمی‌ترین سند نمایشگاه یاد شده، متعلق به سال 1305 و تازه‌ترینش، مربوط به 1337ش. است.